Onderbouwing en funderingstechnieken in de bouw: keuzes, risico's en herstelmogelijkheden

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Bij het opstellen van een bouwproject is het kiezen van de juiste fundering een essentieel onderdeel. De ondergrond bepaalt namelijk de sterkte, duurzaamheid en veiligheid van de constructie. In dit artikel worden verschillende funderingstechnieken besproken, met aandacht voor de voor- en nadelen, toepassingsvoorwaarden en mogelijke herstelmogelijkheden wanneer funderingsproblemen zich voordoen. Aan de hand van informatie uit betrouwbare bronnen wordt ingegaan op fundering op staal, fundering op palen en funderingshersteltechnieken.

Fundering op staal: kenmerken en toepassing

Fundering op staal is een veelgebruikte techniek, vooral wanneer de ondergrond voldoende draagkracht biedt. Dit type fundering is goedkoper dan fundering op palen, maar heeft wel specifieke eisen aan de ondergrond. Zo moet een zandlaag direct aan het grondoppervlak liggen, wat beperkt hoe diep men kan funderen. Fundering op staal omvat meestal plaatfunderingen, strookfunderingen of poerfunderingen, die alle drie direct op het grondoppervlak rusten.

Een belangrijk nadeel van fundering op staal is de gevoeligheid voor verzakkingen. Omdat de fundering volledig met elkaar verbonden is, kan een verzakking op één kant leiden tot scheuren in muren of verplaatsing van vloeren. Daarom is het essentieel dat de ondergrond stabiel is en goed voorbereid wordt. De draagkracht van de grond wordt uitgedrukt in toelaatbare spanning; voor ongeroerde grond is dit 0,05 N/mm². Met grondverbetering kan deze waarde stijgen tot 0,1 N/mm².

Constructieve aandachtspunten

Het be- en ontkisten van zware ondersteuningen vereist aandacht voor veiligheid en beheersbaarheid. Het bekisten van zware ondersteuningsconstructies gebeurt in meerdere fasen: van het fundatieoppervlak tot het monteren van de ondersteuning en het aanbrengen van de bekisting. De hoogtemaatvoering van de bovenzijde van de bekisting moet al in de fundatie verwerkt zijn. Dit dient duidelijk aangegeven te zijn op de tekening.

Ook het ontkisten gebeurt in fasen: het vrijmaken van de bekisting, het verwijderen van de dekbekisting en het demonteren van de ondersteuningsconstructie. Tijdens het storten van de betonspecie, die plastisch is, kunnen vervormingen van de bekisting zich voordoen. Deze vervormingen zijn berekenbaar en kunnen gecorrigeerd worden bij opbouw.

Fundering op palen: toepassing en voordelen

Wanneer de ondergrond niet voldoende draagkracht biedt of gevoelig is voor zetting, is een fundering op palen vaak de betere keuze. Hoewel dit type fundering duurder is dan fundering op staal, biedt het een hogere stabiliteit en is het geschikt voor zwakke of veranderlijke ondergronden. Een fundering op palen bestaat uit verticale paalconstructies die dieper in de grond worden geplaatst, zodat de belasting via de paal wordt overgedragen op een steviger laag van de ondergrond.

Een voordeel van fundering op palen is dat deze minder gevoelig is voor lokaal optredende verzakkingen. Daarnaast zijn er meer flexibiliteit in de opbouw, waardoor men bijvoorbeeld minder paalconstructies kan gebruiken om kosten te besparen. Een ervaren constructeur kan hierbij een efficiënt ontwerp opstellen, waarbij een paal minder al tot €500,- of €1.000,- kan besparen.

Voorwaarden voor toepassing

De keuze voor fundering op palen is vaak noodzakelijk wanneer de ondergrond niet geschikt is voor fundering op staal. De draagkracht van de ondergrond speelt hierbij een cruciale rol, evenals de grondwaterstand en eventuele variaties daarin. Bij fundering op palen kan rekening worden gehouden met de consolidatie van de grond en negatieve kleef, mits aangetoond kan worden dat deze al zijn uitgewerkt.

Funderingsherstel: methoden en toepassing

In bestaande constructies kunnen funderingsproblemen opduiken, zoals verzakkingen of scheuren in muren. Wanneer dit gebeurt, is funderingsherstel vaak nodig om de stabiliteit en veiligheid van de bouwconstructie te waarborgen. Funderingshersteltechnieken zijn ontwikkeld om bestaande funderingen te versterken of te herstellen zonder de constructie te vernietigen.

Een bekende methode is ondermetseling of onderstromen, waarbij onder de bestaande muur bloksgewijs de grond wordt weggegraven, slecht metselwerk wordt verwijderd en nieuwe versnijdingen worden aangebracht. Vervolgens wordt onder het bestaande metselwerk een nieuw laag aangesloten. Dit kan ook worden uitgevoerd met geprefabriceerde betonplaatjes, waarbij het metselwerk direct op deze plaatjes aangesloten kan worden.

Uitvoering van funderingsherstel

Bij funderingsherstel op staal wordt vaak gewerkt met een bloksgewijze aanleg van een gewapende betonfunderingsstrook. In elk afgestort gedeelte van deze strook worden laseinden van de verdeelwapening uitgestoken, zodat er verband ontstaat met het later stortende gedeelte. Dit zorgt voor een stabiele en continue fundering.

Bij diepe onderstromingen, zoals naast bouwputten, kan men rekening houden met het feit dat een betonconstructie vaak al na enkele dagen zelfdragend is. Hierdoor hoeft deze constructie geen extra belasting op de ondergrond uit te oefenen. Het is daarom belangrijk om met de betonconstructeur af te stemmen welk zettingsgedrag toelaatbaar is en hoe dit in het op hoogte stellen kan worden verdisconteerd.

Toepassing in de praktijk: casussen en regels

In de praktijk worden funderingsonderzoeken vaak uitgevoerd bij bestaande gebouwen, vooral bij aankoop of bij monitoring. De opzet van zo’n onderzoek is afhankelijk van de specifieke problematiek. Zo kan een funderingsonderzoek bij houten paalfunderingen anders worden uitgevoerd dan bij funderingen op staal. De beoordeling van de resultaten hangt eveneens af van de context en de voorschriften die gelden.

Voor bestaande constructies zijn reducties in veiligheidsfactoren vaak van toepassing. Daarnaast mag men uitgaan van een kortere (rest)levensduur, mits dit met de opdrachtgever of gemeente is afgesproken. Vervormingen van de funderingsconstructie zijn alleen relevant in verband met UGT-type B volgens NEN 9997-1. Wanneer vervormingen niet beperkt hoeven te blijven tot enkele millimeters, kunnen rekenwaarden van 3 à 4 N/mm² loodrecht op de vezel als acceptabel worden beschouwd.

Conclusie

De keuze van een geschikte fundering is essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van een bouwconstructie. Fundering op staal biedt een goedkope oplossing, maar vereist een stabiele ondergrond. Fundering op palen is duurder, maar biedt meer flexibiliteit en is geschikt voor zwakkere ondergronden. Wanneer funderingsproblemen zich voordoen, zijn er verschillende herstelmethoden beschikbaar, zoals ondermetseling of onderstromen. De keuze van de juiste methode hangt af van de situatie, de ondergrond en de doelen van het project.

Het is belangrijk om deze keuzes goed te onderbouwen met gegevens uit funderingsonderzoeken en samen te werken met ervaren constructeurs en bouwtechnici. Zo kan men een veilige, stabiele en duurzame fundering realiseren die aansluit bij de eisen van het bouwproject.

Bronnen

onderslagbalk