Ongebonden fundering: functie, toepassing en herstel in praktijk

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een ongebonden fundering speelt een essentiële rol in de constructie van verhardingen, zowel in openbare wegen als in particuliere projecten. Het is een ongebonden constructie die de verharding ondersteunt, zonder bindmiddelen zoals bitumen of cement. In dit artikel worden de technische aspecten van ongebonden funderingen besproken, inclusief herstelmethoden, regelgeving en toepassingen in de praktijk.

Deze informatie is afgeleid uit lokale regelgeving en technische handboeken, zoals beschikbaar via lokale regelgeving overheid.nl, Tensar.nl en Crow.nl. Deze bronnen bieden duidelijke richtlijnen voor het aanbrengen, herstellen en onderhouden van ongebonden funderingen.

Wat is een ongebonden fundering?

Een ongebonden fundering is een ondergrondslag die bestaat uit losse, niet-gebonden materialen zoals zand, puin of kruimgrind. Deze fundering fungeert als ondersteuning voor de bovenliggende verhardingslagen en helpt bij de drukverdeling, zodat de belasting van het verkeer en het gewicht van de verharding goed kan worden gedragen.

Definitie en kenmerken

Volgens artikel 10 van de regelgeving, is een fundering gedefinieerd als een "ongebonden constructie ter ondersteuning van het wegdek". Dit betekent dat er geen bindmiddelen worden gebruikt om de materialen te versterken of te verharden. De fundering bestaat uit losse bouwstoffen die door verdichting een vaste structuur krijgen.

Ongestabiliseerde funderingen zijn geschikt voor wegen en verhardingen die een beperkte belasting kunnen dragen, zoals binnentegels of halfverhardingen in tuinen en recreatiegebieden. Ze zijn ook geschikt voor tijdelijke constructies of voor projecten waarbij waterdoorlatendheid een voorkeur heeft.

Toepassing van ongebonden funderingen

Ongebonden funderingen worden vaak gebruikt in combinatie met open verhardingen zoals elementenverhardingen of halfverhardingen. In open verhardingen worden losse elementen zoals tegels of klinkers op een fundering geplaatst. De fundering zorgt voor een stabiele ondergrond en voorkomt zettingen.

Halfverhardingen

In de praktijk worden ongebonden funderingen vaak gebruikt voor halfverhardingen, zoals Achterhoeks Padvast. Dit is een halfverharding die waterdoorlatend is en slijtvast. Het wordt vaak toegepast in recreatiegebieden, zoals golfbanen, parken en particuliere tuinen. Het is geschikt voor gebieden met lichte belasting, waarbij waterafvoer belangrijk is.

Technische voordelen

Waterdoorlatendheid: Ongestabiliseerde funderingen zijn vaak waterdoorlatend, wat betekent dat regenwater snel kan wegdrainen. Dit voorkomt waterophoping en vermindert de kans op opspattend wegdek.
Scheidslaag: De losse structuur van de fundering maakt het mogelijk om kleine zettingen en bewegingen te absorberen zonder de bovenliggende verharding te beschadigen.
Kosteneffectiviteit: Ongestabiliseerde funderingen zijn vaak kosteneffectiever dan gebonden funderingen, omdat minder bindmiddelen nodig zijn.

Herstel en onderhoud van ongebonden funderingen

Het herstel van een ongebonden fundering is een essentieel onderdeel van het onderhoud van verhardingen. Indien de fundering is opgenomen of beschadigd, dient deze opnieuw te worden aangebracht met gelijkwaardige bouwstoffen tot de oorspronkelijke laagdikte.

Aanbrengen van nieuwe funderingslagen

Volgens artikel 22 van de regelgeving geldt:

Opgenomen ongebonden fundering dient opnieuw te worden aangebracht en aangevuld met gelijkwaardige bouwstoffen tot de oorspronkelijke laagdikte, tenzij er andere afspraken zijn gemaakt.
In bijzondere gevallen, bijvoorbeeld wanneer de fundering bestaat uit steenachtige of gebonden materialen, dient een materiaal te worden gebruikt dat gelijkwaardig is aan het originele materiaal.

Herstel van verhardingen op ongebonden funderingen

Het herstel van gesloten verhardingen, zoals klinkerstraten, dient overeenkomstig een vastgestelde werkmethode te geschieden. Dit betekent dat het uitbreken van de verharding, het afvoeren van klinkers en het aanbrengen van een nieuwe fundering en verharding volgens bepaalde normen moet gebeuren.

In de praktijk betekent dit dat de oude klinkers worden verwijderd, de fundering wordt hersteld en een nieuwe laag verharding wordt aangebracht. De regelgeving stelt ook dat de herstelwerkzaamheden door de gemeente moeten worden uitgevoerd, tenzij er andere afspraken zijn gemaakt.

Technische normen en berekening van kosten

Bij het uitvoeren van herstelwerkzaamheden aan verhardingen op ongebonden funderingen zijn er specifieke normen voor de tijd en kosten.

Normtijden

De volgende normtijden zijn vastgelegd:

Klinkers (betonstraatstenen, klinkerkeien, klinkers dikformaat):
- 0-15 m²: 0,255 uur per m²
- > 15 m²: 0,205 uur per m²
Tegelbestrating (0,30 x 0,30 m²):
- 0-15 m²: 0,205 uur per m²
- > 15 m²: 0,155 uur per m²
Trottoirbanden (18/20 x 25 cm of 13/15 x 25 cm): 0,11 uur per meter
Opsluitbanden (10/25, 10/20 cm of 6/20, 6/15 cm): 0,085 uur per meter

Deze normtijden worden gebruikt om de totale uitvoeringskosten te berekenen, waarbij ook rekening wordt gehouden met de kosten voor personeel en materiaal.

Stabilisatie van ongebonden funderingen

In sommige gevallen kan het draagvermogen van een ongebonden fundering worden verbeterd door toevoeging van stabilisatie-elementen. Tensar-geogrids zijn een voorbeeld van technologie die gebruikt wordt om de stabiliteit van funderingen te verhogen.

Technische toepassing

Tensar geogrids worden gebruikt om de funderingslaag te versterken, vooral op onstabiele of wisselende grond. Dit maakt het mogelijk om de dikte van de funderingslaag met tot wel 50% te verkleinen.
Deze stabilisatie helpt bij het voorkomen van zettingen en vermindert het risico op scheuren in de verharding.

Toepassing in de praktijk

In recreatieprojecten, zoals golfbanen, wordt gebruikgemaakt van halfverhardingen op ongebonden funderingen met stabilisatie. Dit levert een hard, slijtvast en waterdoorlatend oppervlak op dat goed aansluit bij de omgeving.

Technische metingen en kwaliteitscontrole

Voor het bepalen van de draagkracht van een fundering zijn er standaard meetmethoden vastgelegd. Een veelgebruikte methode is de plaatbelastingsproef, waarbij de fundering wordt belast met stappen van 40, 80, 140 en 200 kPa tot een zakking van 1,25 mm is verkregen.

Beddingsconstante

De beddingsconstante (k) is een maat voor de draagkracht van de fundering en wordt berekend uit de verhouding tussen de opgelegde spanning (σ) en de zakking (d 1,25):

$$ k = \frac{σ}{d_{1,25}} $$

Deze waarde wordt vaak gebruikt in ontwerpprogramma’s voor vloeren en verhardingen. De meetresultaten zijn echter meestal statisch en geven niet altijd een accuraat beeld van het gedrag onder dynamische verkeerslasten.

Alternatieve meetmethoden

Voor snelle kwaliteitscontrole in de praktijk worden dynamische meetmethoden gebruikt, zoals:

Clegg hammer
Loadman

Deze apparaten geven een snelle indruk van de draagkracht van de fundering en zijn geschikt voor gebruik op het werkterrein.

Conclusie

Ongebonden funderingen vormen een essentieel onderdeel van verhardingen, zowel in openbare wegen als in particuliere projecten. Ze bieden voordelen zoals waterdoorlatendheid, slijtvastheid en kosteneffectiviteit. Het herstel en onderhoud van deze funderingen moeten volgens vastgelegde normen en regelgeving worden uitgevoerd. In sommige gevallen kan de stabiliteit van de fundering worden verbeterd met behulp van technologie zoals Tensar geogrids. De meetmethoden en kwaliteitscontrole van ongebonden funderingen zijn essentieel om de levensduur en prestaties van de verharding te waarborgen.

Bronnen

ongebonden