Rechtstreekse fundering: Toepassing, bouwtechniek en beperkingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis voor elk bouwproject. Het zorgt voor stabiliteit, veiligheid en lange levensduur van een gebouw. In de bouwsector worden verschillende funderingsmethoden toegepast, afhankelijk van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de specifieke eisen. Eén van de bekendste en meest gebruikte methoden is de rechtstreekse fundering, ook wel fundering op staal genoemd. Deze methode is goedkoper en sneller uit te voeren dan bijvoorbeeld paalfundering, maar heeft ook duidelijke beperkingen. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat rechtstreekse fundering inhoudt, hoe het in de praktijk wordt toegepast, welke voordelen en beperkingen het heeft, en welke bouwtechnieken erbij horen.

Wat is rechtstreekse fundering?

Rechtstreekse fundering, ook wel fundering op staal genoemd, is een funderingswijze waarbij de dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, rechtstreeks op de draagkrachtige bodem rusten. De term heeft niets te maken met het bouwmateriaal staal. In tegenstelling tot wat de naam mogelijkerwijs suggereert, wordt hier geen staal gebruikt. De oorsprong van de term ligt in het Oudgermaans en betekent zoiets als “rusten op” of “vaste plaats”.

Deze methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag (de zogenaamde vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt. Meestal is dit het geval op ongeveer 80 tot 100 cm onder het maaiveld. De slechte bovengrond wordt meestal verwijderd en eventueel vervangen door een zandkoffer. Ook kan de grond verbeterd worden door verdichten of via groutinjectie.

Toepassing en bouwtechniek

Rechtstreekse fundering wordt vooral toegepast in situaties waar de ondergrond voldoende draagkracht heeft en niet te diep ligt. In Nederland is deze methode populair, vooral bij kleinere bouwwerken, zoals vrijstaande woningen of terrassen. De uitvoering is relatief eenvoudig en goedkoper dan bijvoorbeeld paalfundering.

Een veelgebruikte vorm van rechtstreekse fundering is de strokenfundering. Hierbij wordt een strook van gewapend beton onder alle dragende muren gemaakt. De verbrede strook zorgt ervoor dat de belasting van het gebouw gelijkmatig over de grond wordt verdeeld. Dit is vooral belangrijk bij muren die zwaarder zijn dan andere delen van het gebouw.

Een andere vorm is de poerenfundering, waarbij onder elke kolom of steunpunt een fundering wordt aangelegd. Deze methode wordt vaak gebruikt bij gebouwen met kolomconstructies. Tenslotte is er ook de plaatfundering, waarbij een volledige plaat van beton wordt geplaatst op de draagkrachtige grond. Deze methode is geschikt voor gebouwen waarin een gelijkmatige belasting over de gehele ondergrond moet worden verdeeld.

Voordelen van rechtstreekse fundering

De rechtstreekse fundering biedt verschillende voordelen, vooral bij bouwprojecten in gebieden met een goede ondergrond:

Snelle en eenvoudige uitvoering: Aangezien de fundering niet diep in de grond hoeft te worden aangelegd, is de bouwtijd korter. De uitvoering is eenvoudiger en vereist minder specifieke apparatuur dan bijvoorbeeld paalfundering.
Lage kosten: Omdat minder grondwerken nodig zijn en minder materialen gebruikt worden, zijn de kosten van rechtstreekse fundering vaak lager dan bij andere funderingsmethoden.
Minder risico op schade door ondergronds: Omdat de fundering vlak onder het maaiveld ligt, is het risico op schade door grondverplaatsingen of ondergrondse invloeden beperkt. Dit is vooral een voordeel in stabieler ondergronden zoals zand.

Beperkingen en risico’s

Hoewel rechtstreekse fundering voordelen biedt, heeft deze methode ook beperkingen:

Niet geschikt voor alle ondergronden: Rechtstreekse fundering kan alleen worden toegepast als de draagkrachtige laag niet te diep zit. In gevoelige ondergronden zoals veen, klei of moeras is deze methode niet geschikt. In dergelijke gevallen is paalfundering vaak de enige optie.
Beperkte belastingcapaciteit: Rechtstreekse fundering is meestal geschikt voor kleinere gebouwen of structuren. Bij zware of hoge gebouwen is de belastingcapaciteit van deze fundering niet voldoende.
Verzakkingen en ongelijkmatige belasting: Als de ondergrond niet voldoende gelijkmatig is of de fundering niet goed is ontworpen, kan het tot verzakkingen komen. Dit kan leiden tot vervorming van het gebouw of zelfs schade.
Geen geschikte optie voor alle situaties: In sommige gevallen is het nodig om de ondergrond te verbeteren voordat een rechtstreekse fundering kan worden aangelegd. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden via groutinjectie of het aanbrengen van een zandkoffer.

Wanneer wordt rechtstreekse fundering toegepast?

Rechtstreekse fundering is meestal geschikt in gebieden met zandgrond. In dergelijke situaties is de ondergrond voldoende draagkrachtig om deze methode te kunnen gebruiken. Het is echter belangrijk om een grondonderzoek uit te voeren voordat een fundering wordt aangelegd. Dit onderzoek kan helpen om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een rechtstreekse fundering.

Bij het uitvoeren van een funderingsonderzoek wordt de fundering blootgelegd, ingemeten en in kaart gebracht. Bij houten funderingen worden monsters genomen om de hardheid van het hout te bepalen en eventuele schimmel- of bacteriële aantasting te detecteren. Dit onderzoek volgt de laatste richtlijnen voor funderingsonderzoek, zoals de F3O-richtlijnen, om ervoor te zorgen dat het onderzoek op een consistente en objectieve manier wordt uitgevoerd.

Rechtstreekse fundering berekenen

Het berekenen van een rechtstreekse fundering is vaak eenvoudiger dan bij andere funderingsmethoden. Het vereist echter wel een duidelijke kennis van de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van berekeningstools en software om de juiste afmetingen en materialen te bepalen.

Het is belangrijk om te weten dat een fundering op staal niet overal kan worden toegepast. Als er geen draagkrachtige zandlaag aanwezig is, kan de fundering zakken en vervormen. Door ongelijkmatige zakking kan schade of zelfs instortingsgevaar ontstaan. Daarom is het verstandig om een uitgebreid funderingsonderzoek te laten uitvoeren, vooral bij oudere woningen of wanneer er vermoedens zijn van funderingsproblemen.

Fundering op staal versus andere funderingsmethoden

Het is belangrijk om te weten dat er verschillende funderingsmethoden zijn, elk met zijn eigen voordelen en beperkingen. De keuze voor een specifieke methode hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de locatie.

Paalfundering: Bij paalfundering worden palen in de grond gedreven om het gebouw op een diepere, draagkrachtige laag te steunen. Deze methode is geschikt voor zwaardere gebouwen en in onstabiele ondergronden. Het is echter duurder en vereist meer tijd en apparatuur.
Zandkoffer: Een zandkoffer is een methode waarbij een laagje zand wordt aangebracht boven de slechte bovengrond. Dit zorgt voor een betere ondergrond voor de fundering.
Groutinjectie: Bij groutinjectie wordt een vloeistof in de ondergrond geïnjecteerd om de grond te versterken en de draagkracht te vergroten.

Conclusie

Rechtstreekse fundering, ook wel fundering op staal genoemd, is een veelgebruikte methode in de bouwsector. Het is een goedkope en snelle optie, vooral bij kleinere bouwwerken en in gebieden met een goede ondergrond zoals zand. De methode is echter niet geschikt voor alle situaties en vereist een grondige evaluatie van de ondergrond en de belasting van het gebouw.

Het is belangrijk om een uitgebreid funderingsonderzoek uit te voeren voordat een fundering wordt aangelegd. Dit onderzoek helpt bij het bepalen van de geschiktheid van de ondergrond en de juiste funderingsmethode. Door dit te doen, kan worden voorkomen dat er schade ontstaat aan het gebouw of dat er problemen optreden tijdens de bouw of na de in gebruikname.

Zowel voor bouwprofessionals als voor particuliere eigenaren is het essentieel om goed geïnformeerd te zijn over funderingsmethoden. De keuze voor de juiste methode beïnvloedt niet alleen de bouwkosten, maar ook de levensduur en de veiligheid van het gebouw.

Bronnen

rechtstreeks