Funderingsrisicogebieden in Nederland: Oorzaken, Gebieden en Herkenning van Risico

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen worden in Nederland steeds urgenter, vooral tegen de achtergrond van klimaatverandering en dalende grondwaterstanden. Tijdens droge zomers zetten veen- en kleigronden uit, wat leidt tot bodeminklinking en funderingsschade. Deze schade kan ernstig zijn en duur om te herstellen. Voor woningeigenaren is het daarom essentieel om te weten of hun woning zich in een funderingsrisicogebied bevindt. Dit artikel behandelt de oorzaken van funderingsproblemen, de bekende risicogebieden in Nederland, en hoe je funderingsproblemen kunt herkennen.

Inleiding

De fundering van een woning vormt de basis voor de stabiliteit van het gebouw. Als deze basis verzwakt door bodemveranderingen of droogte, kan dit leiden tot schade aan muren, vloeren en daken. In Nederland zijn er specifieke regio’s waar het risico op funderingsproblemen aanzienlijk hoger ligt. Deze risicogebieden zijn vaak gekenmerkt door kwetsbare bodems zoals veengrond, kleigrond of gebieden waar houten paalfunderingen zijn gebruikt. De combinatie van deze factoren met veranderende klimaatomstandigheden zorgt voor een toenemend aantal meldingen van funderingsschade.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen worden voornamelijk veroorzaakt door bodemveranderingen die het gevolg zijn van veranderende grondwaterstanden, droogte, en het gebruik van kwetsbare funderingstechnieken. De volgende factoren spelen een cruciale rol:

Zakkende grondwaterstanden: Als het grondwaterpeil daalt, kan dit leiden tot bodeminklinking, vooral in veen- en kleigebieden. Droogte versterkt dit effect aanzienlijk.
Houten paalfunderingen: Deze werden veel gebruikt in de bouwperiode vóór 1970. Houten palen moeten onder water blijven staan om niet te rotten. Bij dalende grondwaterstanden droogvallen deze palen en gaan langzaam rotten, wat leidt tot verzakking.
Directe fundering op de ondergrond (op staal): In minder zettingsgevoelige gebieden worden woningen vaak rechtstreeks op de ondergrond gebouwd. Bij droogte en zettingsvorming kan dit ook schade veroorzaken, vooral in kleigebieden.
Afbouw van oude bouwen en aanbouwen: Als aan een woning is aangebouwd met een andere fundering dan het hoofdgebouw, kan dit leiden tot ongelijke zettingen en funderingsschade.

Klimaatverandering draagt hierbij aan, omdat extreme droogtes en dalende rivierstanden de grondwaterstanden verder verlagen. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) zijn er momenteel tussen de 487.000 en 537.000 panden in Nederland met verhoogd risico op funderingsschade. Door klimaatverandering kan dit aantal oplopen tot 687.000.

Bekende funderingsrisicogebieden in Nederland

In Nederland zijn er verschillende regio’s waar funderingsproblemen regelmatig voorkomen. Deze gebieden worden vaak aangeduid als aandachtsgebieden of risicogebieden. De meest bekende zijn:

Zaanstreek en Waterland (Noord-Holland): Gebieden met veen- en houtpalefunderingen zijn hier typisch.
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard (Zuid-Holland): Hier zijn veen- en kleigebieden vaak de oorzaak van funderingsschade.
Delft, Rotterdam en Schiedam: In deze steden zijn veel oude woningen gebouwd op houten palen. Daarnaast zijn de bodems hier zettingsgevoelig.
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen: Door droogte en dalende grondwaterstanden lopen woningen hier verhoogd risico op verzakking.
Amsterdam (oude stadsdelen): In de historische stadsdelen zijn houten paalfunderingen gebruikelijk. De droogte en klimaatverandering versterken hier het risico.
Utrecht en Oudewater: In deze steden is sprake van oude funderingstechnieken en kwetsbare bodems.

Deze gebieden zijn meestal getroffen door de combinatie van oude funderingstechnieken en zettingsgevoelige bodems. De droge jaren hebben hier het risico op funderingsproblemen verder versterkt.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen ontstaan vaak langzaam en zijn daarom niet altijd direct zichtbaar. Toch zijn er een aantal signalen die wijzen op mogelijke funderingsproblemen. Deze signalen zijn zowel visueel als functioneel zichtbaar:

Scheuren in muren, vloeren en daken: Vooral diagonale scheuren die zich uitstrekken over meerdere verdiepingen zijn indicatief voor funderingsproblemen.
Rafelende muren of losse stuc: Wanneer de fundering verzwakt, kan dit leiden tot losse materialen in de wanden.
Niet gelijke vloeren of deuren die niet goed sluiten: Als de fundering verzakt, kan de structuur van het huis veranderen, wat leidt tot ongelijke vloeren of deuren en ramen die niet meer goed sluiten.
Waterlekkages of vochtproblemen: Als het grondwaterpeil daalt, kan dit leiden tot vochtproblemen in de muren. Dit is vaak het geval bij houten paalfunderingen.
Afbouw of aanbouwproblemen: Wanneer een aanbouw is gefundeerd op een andere manier dan het hoofdgebouw, kan dit leiden tot ongelijke zettingen en funderingsschade.

Het is belangrijk om deze signalen niet te negeren. Vroege detectie van funderingsproblemen kan voorkomen dat schade zich verdiept en dat herstelkosten oplopen. Voor woningeigenaren die vermoeden dat ze in een funderingsrisicogebied wonen, zijn er tools beschikbaar om dit te controleren.

Tools en kaarten om risicogebieden te identificeren

Voor wie wil weten of hun woning in een funderingsrisicogebied staat, zijn er verschillende tools en kaarten beschikbaar:

Funderingsviewer: Deze tool, ontwikkeld door Sweco, maakt risicogebieden voor funderingsproblemen inzichtelijk. Het is gebaseerd op gegevens van Deltares en TNO.
Indicatieve funderingsviewer van KCAF: Deze kaart geeft een visuele weergave van de risicogebieden op basis van meldingen van funderingsschade.
FunderMaps: Voor NWWI-taxaties is de FunderMaps-database nu de standaard. Deze database bevat gegevens over ongeveer 500.000 woningen met funderingsproblemen of risico’s.
Klimaateffectatlas: Deze atlas bevat informatie over bodemtype en risicogebieden in Nederland. Het is een nuttig hulpmiddel voor wie wil weten of hun woonplaats in een risicogebied ligt.

Deze tools zijn niet alleen nuttig voor woningeigenaren, maar ook voor makelaars, bouwbedrijven en overheidsinstellingen die willen weten waar funderingsproblemen voorkomen en hoe deze kunnen worden voorkomen of hersteld.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn in Nederland steeds urgenter, met name in het licht van klimaatverandering en dalende grondwaterstanden. Oude funderingstechnieken, zoals houten paalfunderingen, en kwetsbare bodems zoals veen- en kleigrond, verhogen het risico op funderingsschade. Bekende risicogebieden zijn verspreid over heel het land, met name in de westelijke en noordelijke regio’s. Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om schade op tijd te detecteren en herstel te kunnen voorkomen of beperken. Voor wie wil weten of hun woning in een funderingsrisicogebied staat, zijn er verschillende tools en kaarten beschikbaar. Informatie en vroegtijdige actie zijn hier het sleutelwoord.