Schelpen als funderingsmateriaal: een duurzame en functionele oplossing in de bouw

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De bouwsector ondergaat momenteel een sterke verandering richting duurzame materialen en constructietechnieken. Traditionele oplossingen zoals beton en synthetische isolaties worden steeds vaker vervangen door alternatieven die milieuvriendelijker zijn en toch technisch betrouwbaar. In dit kader is het gebruik van schelpen als funderingsmateriaal en isolatiemiddel opduiken als een innovatieve, duurzame techniek. Deze natuurlijke grondstof wordt steeds meer toegepast in verschillende bouwcontexten, zoals funderingen onder vloeren, kruipruimtes en drainageoplossingen. De voordelen van schelpen zijn niet alleen ecologisch, maar ook functioneel: het materiaal draagt bij aan isolatie, vochtbeheersing en drukverdeling. In dit artikel worden de toepassingsmogelijkheden van schelpen als funderingsmateriaal nader toegelicht, met aandacht voor de werking, voordeelten, toepassingsbeperkingen en praktijkvoorbeelden.

Wat zijn schelpen en hoe worden ze voorbereid voor de bouw?

Schelpen zijn natuurlijke producten die uit de Noordzee worden gewonnen. Ze vormen een bijproduct van baggerwerken en worden in het kader van circulaire economie hergebruikt in de bouwsector. Voordat schelpen worden ingezet als funderingsmateriaal, worden ze grondig gereinigd. Eerst worden ze met zeewater gewassen, om eventuele organische resten te verwijderen. Vervolgens worden ze nogmaals met zoet water gespoeld, zodat alle zoutresten verdwijnen. Deze reiniging is essentieel, aangezien zout kunnen leiden tot corrosie en vochtproblemen. Na deze voorbehandeling worden de schelpen in silo’s of bigbags verwerkt, waar ze klaar zijn voor toepassing op de bouwplaats.

Schelpen zijn multifunctioneel: ze kunnen zowel als funderingsmateriaal, isolatiemateriaal als afwateringsmateriaal dienen. In de context van funderingen worden schelpen gebruikt als een lichte, maar stabiele onderbouw, vooral onder houtskelet- of strobalenbouw. Het materiaal heeft een holle structuur, waardoor het luchtkamers vormt. Deze eigenschap zorgt voor isolatie en geluidsisolatie, maar heeft ook een positief effect op de temperatuur- en vochtregeling van een bouwwerk.

Funderingseigenschappen van schelpen

Een van de belangrijkste toepassingen van schelpen is als funderingsmateriaal onder vloeren en in kruipruimtes. Hierbij fungeren schelpen als een lichte, maar stevige onderbouw die het gewicht van de vloerstructuren kan dragen. Dit is vooral geschikt voor constructies met een houtskelet of strobalenbouw, waar het gebruik van beton of zware bouwmaterialen minder ecologisch verantwoord is.

Schelpen zijn in staat om water af te voeren en vocht niet omhoog te trekken, wat van groot belang is in vochtige omgevingen of bij hoge grondwaterstand. Hierdoor kan schelpen worden ingezet als een natuurlijke oplossing voor waterbeheer in kruipruimtes en onder funderingen. Het materiaal creëert een doorlatende laag die water afvoert, maar tegelijkertijd de lucht boven de schelpen droog houdt. Dit vermijdt condensatie en schimmeldroef.

Daarnaast draagt het gebruik van schelpen bij aan het verkleinen van de ecologische voetafdruk van een bouwwerk. Aangezien schelpen uit een natuurlijke bron worden gewonnen en lokaal verwerkt, zijn ze een duurzamere keuze dan synthetische funderingsmateriaal zoals EPS of XPS. Verder is de milieu-impact van een schelpenfundering lager dan die van een vergelijkbare opbouw met beton en traditionele isolatie, zeker als het doel is om energiebesparing en duurzaamheid te optimaliseren.

Isolatie-eigenschappen en lambda-waarde

Hoewel schelpen vooral worden ingezet als funderingsmateriaal, hebben ze ook isolerende eigenschappen. De holle structuur van schelpen creëert luchtkamers, die thermische en akoestische isolatie bieden. Deze eigenschappen maken schelpen geschikt als onderdeel van een funderings-isolatielaag, vooral in combinatie met andere isolatiematerialen.

De lambda-waarde van schelpen ligt tussen 0,106 en 0,155 W/mK (volgens www.lambda.be). Dit betekent dat schelpen niet zo goed isoleren als vacuüm isolatiepanelen (VIP), resolhardschuim of andere traditionele isolaties. Om een R-waarde van 2,16 m²K/W te bereiken — wat vaak vereist is voor vloerisolatie — is een minimale laagdikte van 33 cm nodig. Aangezien schelpen vaak in combinatie worden gebruikt met andere isolatiematerialen, vormt dit geen beperking voor hun toepassing.

Een voordeel is dat schelpen niet alleen isoleren, maar ook draagvermogen bieden. Dit maakt ze geschikt voor het opbouwen van een multifunctionele laag die zowel als fundering als isolatielaag kan dienen. De dichtheid van schelpen ligt rond de 650 kg/m³, waardoor het materiaal bestand is tegen belastingen tot 88 kPa. Dit maakt het geschikt voor funderingen, parkeerplaatsen of terrassen.

Toepassingsvoorbeelden en praktijkprojecten

Een duidelijk voorbeeld van het succesvolle gebruik van schelpen als funderingsmateriaal is te vinden in het Usquare-project in België. Hier leverde EcoSchelp 300 m³ schelpenisolatie aan, waarbij het materiaal werd gebruikt als onderdeel van de funderings- en isolatieopbouw. Het project toont aan dat schelpen schaalbaar zijn en voldoen aan de technische eisen voor isolatie en waterbeheer in diverse toepassingen.

De architect BC Architects integreerde schelpenisolatie naadloos in het ontwerp van Usquare, waarbij het gebruik van circulaire materialen centraal stond. De schelpen werden direct ter plaatse geblazen, wat ideaal is voor moeilijk bereikbare zones onder vloeren of in kruipruimtes. Deze methode zorgt voor een snelle, gelijkmatige verdeling van het materiaal en minimaliseert de bouwtijd.

Een ander voorbeeld is het gebruik van schelpen in infiltratiebekkens. Hierbij fungeren schelpen als een duurzame oplossing voor het afvoeren van overtollig regenwater. Het materiaal is in staat om water snel door te laten en het in de bodem te infiltreren, waardoor wateroverlast wordt voorkomen. Deze toepassing is vooral geschikt in overstromingsgevoelige gebieden, waar waterbeheer een essentieel onderdeel is van het bouwontwerp.

Beperkingen en aandachtspunten

Hoewel schelpen veel voordelen bieden, zijn er ook beperkingen waaraan aandacht moet worden besteed. Een belangrijke factor is de vochtgevoeligheid van het materiaal. In zeer vochtige omgevingen of bij een hoge grondwaterstand kan het gebruik van schelpen niet altijd haalbaar zijn. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om het materiaal te combineren met andere isolaties of vochtbestendige onderbouwmaterialen.

Daarnaast is de isolerende werking van schelpen beperkt in vergelijking met moderne isolatiematerialen. Hoewel ze een zekere thermische en akoestische isolatie bieden, is het nodig om deze eigenschappen aan te vullen met andere isolatielagen of constructieve oplossingen. Dit betekent dat schelpen beter passen in een integrale bouwopbouw dan als standalone isolatiemateriaal.

Een laatste aandachtspunt is de voorbereiding en afwerking van schelpen. Het is van groot belang dat het materiaal grondig wordt gereinigd en goed wordt aangedampt, zodat het functioneel en duurzaam blijft in de toepassing. In de praktijk betekent dit dat schelpen niet zomaar los op de bouwplaats kunnen worden geplaatst, maar dat er een duidelijk bouwplan en technische specificaties nodig zijn.

Conclusie

Schelpen als funderingsmateriaal bieden een duurzame en functionele oplossing voor diverse bouwtoepassingen. Het materiaal combineert isolatie, vochtbeheer en drukverdeling in één product, wat het een interessante keuze maakt voor houtskeletbouw, strobalenbouw en andere lichte constructies. De ecologische voordelen, zoals het hergebruik van natuurlijke grondstoffen en de lage milieu-impact, maken schelpen een waardevolle aanvulling op het bouwarsenaal.

Praktijkprojecten zoals Usquare tonen aan dat schelpen niet alleen functioneel zijn, maar ook schaalbaar en technisch betrouwbaar. Toch is het belangrijk om aandacht te besteden aan beperkingen, zoals vochtgevoeligheid en beperkte isolatie-eigenschappen. In combinatie met andere bouwmaterialen en een goed ontwerp kunnen schelpen echter een essentieel onderdeel worden van duurzame bouwpraktijken.

In een tijd waarin de bouwsector op zoek is naar innovatieve en milieuvriendelijke oplossingen, zijn schelpen een veelbelovend alternatief voor traditionele funderingsmaterialen. Hun toepassing benadrukt de mogelijkheden van circulaire economie en natuurlijke grondstoffen in de bouw.

Bronnen

schelpen