Soorten funderingen van woningen in Nederland: herkenning, risico’s en klimaataanpassing

De fundering van een huis is de basis waarop de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van de woning rusten. In Nederland zijn verschillende funderingsvormen gebruikelijk, afhankelijk van de bouwperiode, de ondergrond en het type woning. Het kiezen van de juiste fundering is essentieel om schade aan het huis te voorkomen. Bovendien speelt klimaatverandering een steeds grotere rol in de ontwikkeling van funderingsproblemen. In dit artikel worden de meest voorkomende soorten funderingen in Nederland besproken, worden funderingsproblemen herkend, en wordt aandacht besteed aan de risico’s die met klimaatverandering gepaard gaan.

Soorten funderingen

Er zijn verschillende funderingsvormen die in Nederland worden toegepast, waarvan sommige al jaren in gebruik zijn, terwijl andere technisch complexer zijn. De keuze van het type fundering hangt af van factoren zoals de ondergrond, de bouwperiode en de structuur van het huis.

Fundering op staal

Een van de meest voorkomende funderingen is de zogenaamde fundering op staal. Dit betekent dat het huis direct op een zand- of kleilaag staat, zonder gebruik van heipalen. Deze funderingsvorm komt vaak voor bij oudere woningen in steden of dorpen met een relatief stevige ondergrond. De voordeel van deze fundering is dat het relatief eenvoudig en kostenefficiënt is. Echter, bij droogte of bodemdaling kan de draagkracht van de ondergrond afnemen, wat kan leiden tot verzakkingen van de fundering. Daardoor kunnen scheuren in muren ontstaan of de vloeren verzakken.

Paalfundering

Bij paalfundering worden palen in de ondergrond gedreven om het huis op een stabielere basis te plaatsen. Deze fundering wordt vaak gebruikt wanneer de zandlaag dieper ligt in de ondergrond. Paalfundering zorgt voor meer stabiliteit in vergelijking met fundering op staal en biedt een lagere kans op verzakking. Er zijn verschillende soorten palen die gebruikt kunnen worden, zoals houten, betonnen of stalen palen. De keuze van het materiaal hangt af van de ondergrond en de bouwperiode.

Caissonfundering

Caissonfundering wordt vooral gebruikt in gebieden met een zeer zwakke ondergrond. Het betreft een diepe fundering waarbij de palen diep in de grond worden gedreven tot een stabiele laag. Deze funderingsmethode is technisch complex en wordt meestal toegepast bij grote of zware bouwwerken. De stabiliteit die deze fundering biedt maakt het geschikt voor gebieden met een onbetrouwbare ondergrond, zoals veen of zachte klei.

Pijlerfundering

Pijlerfundering maakt gebruik van verticale stutten of pijlers om het gewicht van het huis op een bepaalde manier te verdelen. Deze funderingsvorm is vaak te zien bij oude woningen of industriële gebouwen. Het voordeel van pijlerfundering is dat het het gewicht van het bouwwerk op strategische punten ondersteunt, wat extra stabiliteit biedt in ongelijke ondergronden.

Algemene funderingsplaat

Een algemene funderingsplaat is een platte betonnen plaat die onder het huis ligt en het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt. Deze fundering is meestal gebruikt in gebieden met een stevige ondergrond. Het voordeel is dat het een uniforme ondersteuning biedt en minder gevoelig is voor lokale bodemveranderingen.

Puttenfundering

Bij puttenfundering worden individuele funderingsputten gemaakt waarin de funderingsconstructie wordt geplaatst. Deze methode is vaak toepasbaar in gebieden met een ongelijke ondergrond. Het voordeel van deze fundering is dat het aangepast kan worden aan lokale bodemomstandigheden, wat extra stabiliteit biedt in ongelijke of onbetrouwbare ondergronden.

De twee meest gebruikte funderingen in Nederland zijn fundering op staal en paalfundering. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente informatie opvragen over welk type fundering hun woning heeft. Deze informatie is onder andere te vinden in de oorspronkelijke bouwtekeningen van het huis.

Funderingsproblemen herkennen

Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren en vaak zijn de eerste tekenen alarmerend. Het herkennen van deze problemen is essentieel om schade te voorkomen of op tijd te herstellen.

Houten paalfundering

Veel oudere huizen in Nederland staan op houten paalfundering. Deze palen moeten onder het grondwater staan om te voorkomen dat ze rotten. In droge perioden kan het grondwaterpeil zakken, waardoor de palen boven water komen te staan en gaan rotten. Houten paalfundering is vooral gebruikt tot 1970, en de leeftijd van deze huizen maakt ze gevoelig voor funderingsproblemen. In combinatie met klimaatverandering, die extreem weer zoals droogte en zware regenval teweegbrengt, kunnen deze funderingsproblemen verergen.

Ondiepe fundering

Een ondiepe fundering wordt meestal gebruikt in gebieden met een stevige ondergrond, zoals zand. In gebieden met zwakke bodem, zoals veen of klei, zijn diepe funderingen op palen nodig. Soms is een ondiepe fundering toegepast, terwijl een diepe fundering nodig was. Dit gebeurde vaak na de Tweede Wereldoorlog, toen er snel woningen gebouwd moesten worden. Nu kunnen deze huizen gaan verzakken, vooral in combinatie met klimaatverandering, die zorgt voor bodemdaling.

Klimaatverandering en funderingsproblemen

Klimaatverandering heeft een directe impact op funderingsproblemen. Door veranderingen in het klimaat, zoals langere droogteperiodes en zware regenval, kunnen funderingen beschadigd raken.

Droogte

Bij droogte kan de grond krimpen, waardoor houten palen droog komen te staan en gaan rotten. Als de grond krimpt, kunnen huizen op ondiepe funderingen verzakken. Dit is vooral een probleem in risicogebieden zoals Rotterdam en Amsterdam, waar veel huizen op oude houten paalfundering staan.

Regenval en bodemdaling

Zware regenval kan leiden tot bodemdaling, wat funderingsproblemen kan veroorzaken. In combinatie met droogte en bodemuitdroging kan de ondergrond instabiel worden, wat schade aan de fundering kan veroorzaken. Dit heeft invloed op de structuur van het huis, zoals scheuren in muren en klemmende deuren.

Waarom het weten van je fundering belangrijk is

Het weten van het type fundering van je woning is niet alleen belangrijk om mogelijke funderingsproblemen te herkennen, maar ook bij verschillende bouw- en renovatieprojecten. Bijvoorbeeld:

• Verwijdering van dragende muren: Als je een dragende muur verwijdert, is het essentieel dat je weet hoe de fundering van je huis is opgebouwd. Dit helpt bij het bepalen of extra ondersteuning nodig is.
• Aanbouw of uitbouw van het huis: Als je een uitbreiding van je woning overweegt, is het belangrijk om te weten of de huidige fundering het extra gewicht kan dragen.
• Aanleg van een dakterras of dakopbouw: Een dakterras of dakopbouw zorgt voor extra gewicht en moet daarom goed worden ondersteund door de fundering.
• Aanleg van een garage, schuur of berging: Ook bij het aanleggen van een garage of schuur is het belangrijk te weten welk type fundering je huis heeft.
• Aanvraag van een bouwvergunning: Bij het indienen van een aanvraag voor een bouwvergunning wordt vaak gevraagd welk type fundering het huis heeft. Deze informatie helpt bij het bepalen van de bouwtoegang en eventuele voorwaarden.

Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente de oorspronkelijke bouwtekening van hun woning opvragen, waarmee het type fundering achterhaalbaar is. Daarnaast kun je ook gebruik maken van een postcodecheck, die het type ondergrond in jouw regio toont zonder dat je grondmetingen hoeft uit te voeren.

Conclusie

De fundering van een huis speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van de woning. Het kiezen van het juiste type fundering hangt af van de ondergrond, de bouwperiode en de structuur van het huis. Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren, zoals scheuren in de muren of verzakking van de vloeren. Het herkennen van deze problemen is essentieel om schade te voorkomen of op tijd te herstellen.

Met name in risicogebieden zoals Rotterdam en Amsterdam zijn funderingsproblemen vaker aan te treffen, vooral in huizen met oude houten paalfunderingen. Klimaatverandering verergert deze problemen door droogte en bodemdaling. Het is daarom belangrijk dat huiseigenaren weten welk type fundering hun woning heeft, zodat zij eventuele risico’s kunnen beoordelen en nodige maatregelen kunnen nemen.

Bij renovaties, uitbreidingen of bouwprojecten is het weten van de fundering essentieel voor de veiligheid en het succes van het project. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente informatie opvragen of een postcodecheck uitvoeren om het type fundering van hun woning te achterhalen.

Bronnen

1. Demargaretha.nl – Fundering van een huis: soorten, herkenning van problemen en risico’s
2. Regionaal Energieloket – Funderingsproblemen en klimaatverandering