Stalen fundering van een huis: begrippen, risico’s en herkenning

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een stalen fundering is een veelvoorkomende vorm van onderbouw voor woningen in Nederland, vooral in oudere wijkgelegenheden en dorpen. Ondanks de naam heeft een stalen fundering niets met het materiaal staal te maken. Het betreft een constructie waarbij de muren en wanden van het huis rechtstreeks op een draagkrachtige ondergrond, zoals zand of klei, rusten, zonder gebruik van heipalen. Deze funderingsoort is goedkoper in uitvoering dan paalfunderingen, maar kan kwetsbaar zijn bij veranderingen in de ondergrond zoals inklinking, droogte of grondwaterveranderingen.

In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de constructie, toepassingen, risico’s en herkenning van een stalen fundering. Daarnaast worden mogelijke gevolgen van ondergrondscheidingen en bodemdaling besproken, evenals wat de woningeigenaar erover moet weten om mogelijke problemen te voorkomen of op tijd te herkennen.

Wat is een stalen fundering?

Een stalen fundering is een vorm van fundering waarbij de muren van een woning of bouwwerk direct op de draagkrachtige laag van de ondergrond rusten. Deze ondergrond is meestal een zandlaag of een stevige kleilaag die het gewicht van het gebouw kan dragen zonder extra ondersteuning via palen. De term "stalen" is historisch afgeleid van het Oudgermaanse woord stal, wat kracht en stevigheid betekent. De naam verwijst dus niet naar het gebruik van het metaal staal in de fundering, maar naar de robuuste aanleg van de fundering op een stabiele ondergrond.

De constructie bestaat doorgaans uit een metselmuur of betonplaat die op de draagkrachtige bodem is geplaatst. Het draagvermogen van de fundering wordt bepaald door het oppervlak van het draagvlak. In regio's met een relatief stevige ondergrond, zoals zandige bodems, is een stalen fundering een economisch aantrekkelijke keuze. In tegenstelling tot paalfunderingen, die duurder zijn door de nodige aandrijf- en boringstechnieken, is een stalen fundering relatief eenvoudig in uitvoering.

Toepassing en geschiktheid van een stalen fundering

De stalen fundering is vooral geschikt in gebieden waar de draagkrachtige bodem niet te diep zit. In regio’s met een zandlaag op enkele meter diepte is deze funderingsoort ideaal. In dichtbevolkte steden en dorpen waar de ondergrond relatief stevig is, is het vaak de gebruikelijke keuze. In de regio Dordrecht, bijvoorbeeld, is een stalen fundering vaak te vinden op klei- en veenpakketten die variëren tussen 15 en meer dan 20 meter in diepte.

Een belangrijk voordeel van de stalen fundering is de lage bouwkosten. Aangezien er geen palen nodig zijn, zijn de benodigde machines en arbeidsuren beperkt. Dit maakt de funderingsoort populair bij kleinere woningbouwprojecten of bij het renoveren van oudere woningen waar de ondergrond nog stevig genoeg is.

Toch zijn er ook beperkingen. Een stalen fundering is kwetsbaar voor veranderingen in de ondergrond. Droogte, grondwaterverlaging, bodemdaling of verkeersvibraties kunnen leiden tot verlies van draagkracht. In dergelijke gevallen kan de fundering inklinken, wat tot schade aan de gevel, vloeren of muren kan leiden.

Risico’s van een stalen fundering

Een van de grootste risico’s bij een stalen fundering is inklinking van de ondergrond. In Nederland, en met name in de westelijke regio’s, zijn veen- en kleilaag ontwricht door natuurlijke processen zoals oxidatie, grondwateronttrekking of verkeersvibraties. Deze processen kunnen leiden tot een langzaam zakken van de bodem, waardoor woningen op stalen funderingen meeklinken.

In tegenstelling tot woningen op paalfunderingen, die hun stabiliteit te danken hebben aan palen die tot een diepe zandlaag zijn geslagen, zijn woningen op stalen fundering volledig afhankelijk van de stabiliteit van de bovengrondse ondergrond. Als deze ondergrond inklinkt, zakt ook het huis mee. Dit kan leiden tot scheefstanden, scheuren in muren, klem lopende deuren en ramen, en zelfs tot gevaarlijke situaties bij extreme inklinking.

Een andere risico is wateroverlast. Woningen met een stalen fundering kunnen niet opgehoogd worden zoals woningen op houten paalfundering. Als de ondergrond zakt en het grondwater niet op tijd wordt aangepast, kan de vloer van de begane grond onder het trottoir komen te liggen. Dit leidt tot wateroverlast bij elke regenbui, tenzij de gemeente het trottoir lokaal verlaagt. In sommige gevallen is dit niet mogelijk, waardoor het probleem zich blijft voordragen.

Een lastig aspect is ook de interactie tussen verschillende funderingssoorten in dezelfde straat. In regio’s waar woningen op staal naast woningen op houten paal funderingen staan, kunnen veranderingen in grondwaterstanden of rioolwerken leiden tot onbalans. Bijvoorbeeld: als het grondwater voor woningen op houten palen omhoog wordt gebracht om schade te voorkomen, kan dit juist leiden tot oververzadiging bij woningen op stalen fundering. Zo’n situatie vereist een gedegen onderzoek en een zorgvuldig afweging van alle factoren.

Herkenning van een stalen fundering

Voor woningeigenaren is het belangrijk te weten wat voor fundering hun woning heeft, omdat dit invloed heeft op de stabiliteit en eventuele schade. Een stalen fundering kan herkend worden aan het feit dat er geen palen zijn die in de ondergrond zijn gedreven. De muren en wanden rusten direct op de ondergrond, zonder extra ondersteuning.

Een eenvoudige manier om te controleren of je woning op staal staat, is het onderzoeken van de bouwjaar en de locatie. Oudere woningen in dorpen of steden met een relatief stevige ondergrond zijn vaak op staal gefundeerd. Daarnaast kan een inspectie van de ondergrond of een bodemonderzoek door een bouwtechnisch bureau helpen bij de bepaling.

Als er sprake is van inklinking, bijvoorbeeld door scheuren in de muren, klem lopende deuren of ongelijke vloeren, is het belangrijk om professionele advies in te winnen. In dergelijke gevallen kan de fundering hersteld of versterkt worden door bijvoorbeeld palen aan te brengen of de ondergrond te stabiliseren.

Problemen bij onregelmatige zettingen

Een onregelmatige zetting van de fundering kan leiden tot serieuze problemen. Als de bodem onder een stalen fundering niet gelijkmatig inklinkt, ontstaan scheefstanden in het gebouw. Dit kan zowel in de muren als in de vloeren voorkomen. In ernstige gevallen kan de gevel losraken van het midden van het huis, wat leidt tot instorting of ernstige schade.

Een bekende situatie is wanneer een woning op staal naast een woning op houten paalfundering staat. Als de linkerwoning (op staal) zakt, kan de rechterwoning (op paal) op zijn hoogte blijven. Dit leidt tot een scheefheid van de balk, vloeren en eventueel gevel. De schade kan zich geleidelijk opbouwen, tot het punt dat ook de tweede woning op staal in het gedrang komt.

Wat kun je doen als eigenaar?

Voor wie eigenaar is van een woning op stalen fundering is het belangrijk om regelmatig te controleren op tekenen van inklinking of schade. Dit kan door het bijhouden van eventuele scheuren in muren, het controleren van vloerhoogtes en het merken van eventuele klem lopende deuren of ramen.

Als de ondergrond in de buurt van de woning verandert, zoals door droogte, grondwaterverlaging of rioolwerkzaamheden, is het verstandig om een bouwtechnisch advies in te winnen. In sommige gevallen kan een herstelmaatregel nodig zijn, zoals het aanbrengen van palen of het stabiliseren van de bodem. Deze maatregelen moeten professioneel uitgevoerd worden, en vereisen meestal een gedetailleerd onderzoek van de ondergrond.

Het is ook belangrijk om te weten dat er organisaties zijn die specifiek helpen bij funderingsproblemen. Zo kan de Stichting Platform Fundering Nederland (voor woningen op houten paalfundering) een rol spelen bij het voorkomen van schade. Voor woningen op stalen fundering is het verstandig om contact op te nemen met een bouwtechnisch bedrijf of adviseur.

Conclusie

Een stalen fundering is een veelvoorkomende vorm van fundering in Nederland, vooral in dorpen en steden met een relatief stevige ondergrond. Ondanks de naam heeft deze funderingsoort niets met het materiaal staal te maken, maar verwijst naar de stevigheid van de fundering op een draagkrachtige ondergrond. Het is een economisch aantrekkelijke keuze, maar het is kwetsbaar voor veranderingen in de ondergrond zoals inklinking, droogte of grondwaterveranderingen.

Woningen op stalen fundering kunnen inklinken als de ondergrond instabiel raakt, wat kan leiden tot schade aan de gevel, vloeren of muren. Daarnaast kan wateroverlast ontstaan bij ongelijke zettingen of verkeerde grondwaterstanden. Het is daarom belangrijk dat woningeigenaren zich bewust zijn van de funderingsoort van hun woning en regelmatig controleren op tekenen van schade of inklinking.

Als er sprake is van zorgen, is het verstandig om professioneel advies in te winnen. Een gedetailleerd bodemonderzoek en eventuele herstelmaatregelen kunnen schade voorkomen of herstellen. Voor woningen op stalen fundering is het verstandig om contact op te nemen met een bouwtechnisch bedrijf of adviseur, die de situatie kan beoordelen en oplossingen kan bieden.

Bronnen

huis
staal