Vaste Grond en Fundering: Kiezen voor de juiste oplossing op basis van bodemkenmerken

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een goede fundering is de basis van elk bouwproject. Zonder een solide onderbouw kan een gebouw al snel problemen ondervinden, zoals zettingen, scheuren of zelfs instorting. De keuze voor het juiste type fundering hangt grotendeels af van de ondergrond, vooral van de diepte en draagkracht van de vaste grond. Vaste grond is de draagkrachtige laag in de bodem die in staat is om de belasting van het gebouw te dragen. Het is essentieel om deze laag correct te identificeren, doorgaans via een bodemonderzoek of sondering, om een betrouwbare fundering te realiseren.

In dit artikel wordt ingegaan op de rol van vaste grond bij het kiezen van een fundering, de verschillende funderingstypen die op staal of palen zijn gebaseerd, en de toepassingen van plaatfunderingen. Ook komen mogelijke problemen en oplossingen aan bod, zoals funderingsproblemen bij droogte, ongelijke belasting of schade door omgevingsfactoren.

De rol van vaste grond in fundering

Vaste grond is een essentieel begrip bij het kiezen van de juiste fundering. Het gaat om een laag in de bodem die voldoende draagkracht heeft om het gewicht van het gebouw te kunnen dragen. De diepte van deze vaste laag bepaalt in grote mate het type fundering dat gekozen kan worden. In Nederland wordt vaak gewerkt met een fundering op staal wanneer de vaste grond niet te diep onder het maaiveld ligt. Dit type fundering is het meest gebruikelijk en wordt vaak gekoppeld aan het aanleggen van funderingsstroken onder dragende muren.

Wanneer de vaste grond echter te diep zit – bijvoorbeeld in gebieden met veen, klei of moerasgrond – is een fundering op palen de meest geschikte oplossing. Palen worden in de grond geslagen of geboord tot de vaste laag, waarna het gebouw op deze palen rust. De keuze tussen palen en staal hangt dus direct af van de locatie van de vaste grond.

Belastingoverdracht

De fundering brengt de belasting van het bouwwerk over naar deze draagkrachtige laag. Een goede fundering zorgt ervoor dat het bouwwerk niet verder in de grond zakt dan toegestaan. Dit voorkomt hinderlijke zettingen en zakkingsverschillen, die leiden tot scheuren in de gevel of muren. Bij fundering op palen kan de draagkracht van de paal ontlenen aan zowel wrijving met de omliggende grond (wrijvingspaal) of aan de paalpunt in combinatie met positieve kleef (stutpaal). De keuze hangt af van de grondkenmerken en de benodigde draagkracht.

Typen funderingen op basis van vaste grond

Fundering op staal

Een fundering op staal is het meest voorkomende type in Nederland. Het wordt toegepast wanneer de vaste grond niet te diep zit en men kan afgraven tot deze laag. Door middel van afgraving en eventuele grondverbetering (zoals het verwijderen van slechte bovengrond of het aanbrengen van een zandkoffer), wordt een funderingsstrook uitgevoerd van gewapend beton. Deze strook ondersteunt alle dragende muren van het gebouw. Het voordeel van fundering op staal is dat het relatief eenvoudig uit te voeren is, goedkoper kan zijn en geschikt is voor stabiele bodems.

Fundering op palen

Wanneer de vaste grond ver onder het maaiveld ligt, is een fundering op palen nodig. In dit geval worden palen in de grond geslagen of geboord tot de draagkrachtige laag. De palen kunnen gemaakt zijn van beton, hout of prefab-constructies. De draagkracht kan afkomstig zijn van wrijving met de omliggende grond of van de paalpunt. In het geval van houten palen is positieve kleef van groot belang. Dit is de opwaartse kracht die ontstaat tijdens het inheien en die bijdraagt aan het draagvermogen.

De uitvoering van heien of borren valt onder heiwerkzaamheden en vereist een specifieke techniek. De keuze van het type paal en de methode van inbrengen hangt af van de bodemkenmerken, de benodigde draagkracht en de toegankelijkheid van het bouwterrein.

Plaatfundering

Een plaatfundering is een geheel betonnen vloerplaat die onder het gehele gebouw wordt gelegd. Het is een afgeleide van de fundering op staal, maar in plaats van stroken onder de dragende muren, wordt hier een continue plaat uitgevoerd. Deze fundering is geschikt voor lichte tot middelzware gebouwen zoals eengezinswoningen, appartementencomplexen en commerciële panden met één of twee verdiepingen. Het is vooral populair bij bodems met lage tot middelmatige draagkracht, zoals klei- en leemgronden. Het voordelen zijn de goede belastingverdeling en het verminderen van het risico op verzakkingen. Echter, plaatfunderingen zijn minder geschikt voor zware constructies en kunnen kostbaar zijn door het gebruik van veel beton.

Problemen en oplossingen bij fundering

Hoewel fundering goed uitgevoerd dient te worden, kunnen er problemen ontstaan die leiden tot schade aan het gebouw. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:

Onvoldoende draagkracht

Wanneer de fundering niet voldoende draagkracht heeft, kan het gebouw zakken. Dit kan het geval zijn bij oudere huizen waarbij de palen te kort zijn of waarbij er geen grondverbetering is uitgevoerd. Ook kan een fundering problemen ondervinden wanneer er een extra verdieping wordt gebouwd zonder dat de fundering hierop berekend was.

Onvergelijke belasting

Een fundering kan ook schade oplopen wanneer er sprake is van ongelijke belasting. Dit kan het geval zijn bij een uitbouw die vastzit aan het hoofdgebouw, maar waarbij de fundering van het hoofdgebouw niet in staat is om de extra belasting te dragen. Ook kan een uitbouw op palen problemen veroorzaken wanneer het hoofdgebouw op staal is gefundeerd. Dit kan leiden tot zakkingsverschillen en scheuren in de verbinding.

Droogte en inklinken

Langdurige droogte kan schade veroorzaken bij funderingen op staal, vooral wanneer de ondergrond van zand gemengd is met klei of veen. In zo’n geval kan de grond inklinken, wat leidt tot zettingen of scheefstand. Een oplossing is het regelmatig sproeien van de grond rond het huis om inklinken te voorkomen.

Schade door omgevingsactiviteiten

Bouwactiviteiten in de omgeving, zoals het slaan van palen of het aanleggen van verkeersdrempels, kunnen ook schade aan een bestaande fundering veroorzaken. Dit geldt met name wanneer de activiteiten dicht bij de fundering worden uitgevoerd en trillingen of druk het gevolg zijn.

Conclusie

Een goede fundering is essentieel voor de levensduur en veiligheid van een gebouw. De keuze voor fundering op staal of op palen hangt sterk af van de diepte en draagkracht van de vaste grond. In stabiele bodems is fundering op staal meestal de meest geschikte en economische keuze. Wanneer de vaste grond te diep zit of de ondergrond niet stabiel genoeg is, is een fundering op palen nodig. Plaatfunderingen zijn een goede oplossing voor lichte tot middelzware gebouwen, vooral in zachte bodems. Het is belangrijk om de ondergrond goed te onderzoeken en eventuele funderingsproblemen vroegtijdig op te lossen, bijvoorbeeld door grondverbetering of het aanpassen van de funderingsconstructie.

Een professionele constructeur kan hierbij uitsluitsel geven en berekeningen maken die het juiste type fundering en de benodigde maatregelen bepalen. Door aandacht te besteden aan de vaste grond en het kiezen van de juiste fundering, zorgt men voor een solide basis voor het gebouw en voorkomt men problemen in de toekomst.

Bronnen

grond
vast