Gebonden en ongebonden funderingen: Uitleg, toepassing en kenmerken

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Bij de constructie van wegen, verhardingen en bouwwerken speelt de fundering een cruciale rol. Het is de onderliggende laag die ervoor zorgt dat belastingen correct worden overgedragen op de ondergrond. In de praktijk worden twee belangrijke typen funderingen onderscheiden: gebonden funderingen en ongebonden funderingen. Deze artikelen worden vaak in combinatie gebruikt en het begrip van hun kenmerken en toepassingen is van belang voor zowel professionele bouwers als woningeigenaren die hun kennis willen uitbreiden. Deze tekst biedt een overzicht van de verschillen, toepassingen, constructieve aspecten en regelgeving die van toepassing zijn op deze funderingstypen.

Wat zijn gebonden en ongebonden funderingen?

Definitie en basiskenmerken

Een fundering is een constructie die ervoor zorgt dat de belastingen van een verharding of bouwwerk correct worden overgedragen op de ondergrond. Deze laag ligt meestal tussen de onderbouw en de asfalt- of betonlaag in een wegconstructie of onder een gebouw. De fundering kan uit verschillende lagen bestaan, die elk specifieke eigenschappen kunnen hebben.

Gebonden funderingen bestaan uit een laag van hydraulisch en/of bitumineus gebonden materiaal, zoals cement of bitumen. Deze funderingen worden ook wel gestabiliseerde lagen genoemd. Ze bieden een hogere stijfheid en draagkracht en zijn daarom vaak gekozen in situaties waar grotere belastingen verwacht worden, zoals bij wegen met hoge verkeersintensiteit.

Ongebonden funderingen daarentegen bestaan uit niet-gebonden steenachtige materialen, zoals puin, grind of slakken. Deze lagen zijn minder stijf en kunnen minder belasting dragen dan gebonden funderingen. Ze worden vaak gebruikt in situaties met lagere belastingen of waar grotere flexibiliteit in de constructie gewenst is.

De keuze tussen gebonden en ongebonden funderingen hangt af van de ondergrond, de verwachte belasting en de levensduur van de constructie. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van een combinatie van beide typen om de optimale draagkracht en duurzaamheid te bereiken.

Constructieve kenmerken en toepassingen

Ongebonden fundering

Een ongebonden fundering bestaat uit een laag van niet-gebonden, steenachtig materiaal zoals puin, grind of slakken. Deze materialen worden meestal verdicht, maar bevatten geen bindmiddel zoals cement of bitumen. Ongebonden funderingen zijn flexibel en kunnen goed meewerken met kleine bewegingen in de ondergrond. Ze worden vaak gebruikt in situaties waar de ondergrond relatief stabiel is en de belastingen niet te hoog zijn.

In de praktijk wordt bij het opbreken of herstellen van ongebonden funderingen meestal gebruikgemaakt van de volgende SOLO-codes:

104010: Opbreken fundering, dikte tot 0,20 m
104020: Herstellen fundering, dikte tot 0,20 m
104030: Opbreken fundering, dikte > 0,20 m
104040: Herstellen fundering, dikte > 0,20 m

De dikte van ongebonden funderingen varieert vaak tussen 0,05 m en 0,60 m, afhankelijk van de vereisten van de constructie en de ondergrond. De breedte van de fundering hangt af van het sleufprofiel en het aantal nutsdisciplines die betrokken zijn bij de constructie en varieert tussen 0,50 m en 2,50 m.

Bij het werken met ongebonden funderingen is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de materialen goed verdicht zijn, zodat de draagkracht optimaal is. In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van geogrids of andere stabilisatietechnieken om de draagkracht te verhogen. Deze technieken zorgen ervoor dat de bewegingen in het aggregaat onder belasting worden beperkt en dat de belasting beter wordt verspreid over de ondergrond.

Gebonden fundering

Een gebonden fundering bestaat uit een laag van gebonden, steenachtig materiaal, waarbij cement, bitumen of andere bindmiddelen worden toegevoegd. Deze materialen worden vaak gestabiliseerd en bieden een hogere stijfheid en draagkracht dan ongebonden funderingen. Gebonden funderingen worden vaak gekozen in situaties met hoge belastingen, zoals in wegen met zware vrachtwagenverkeer of in gebouwen met zware constructies.

Bij het opbreken of herstellen van gebonden funderingen wordt meestal gebruikgemaakt van de volgende SOLO-codes:

106070: Opbreken betonverharding, dikte > 0,10 m
106080: Opbreken betonverharding, dikte tot 0,10 m

De dikte van gebonden funderingen varieert vaak tussen 0,05 m en 0,60 m, afhankelijk van de vereisten van de constructie en de ondergrond. Ook hier is de breedte van de fundering afhankelijk van het sleufprofiel en het aantal nutsdisciplines.

Een belangrijk verschil tussen ongebonden en gebonden funderingen is de draagkracht. Gebonden funderingen hebben een hogere stijfheidmodulus, waardoor de belasting beter kan worden verspreid over de ondergrond. Dit maakt ze geschikt voor situaties waar een hoge draagkracht vereist is, zoals in wegen of in gebouwen met zware constructies.

Toepassing in de praktijk

Wegenbouw

In de wegenbouw wordt vaak gebruikgemaakt van zowel ongebonden als gebonden funderingen. De keuze hangt af van de ondergrond, de verwachte belasting en de levensduur van de weg. In situaties met een slappe ondergrond is een gebonden fundering vaak nodig om de benodigde draagkracht te garanderen. In situaties met een stabilere ondergrond kan een ongebonden fundering voldoende zijn.

Bij het ontwerpen van (weg)funderingen is het belangrijk om bewezen interactie tussen de funderingslagen te garanderen. Dit zorgt ervoor dat de draagkracht over de levensduur van de constructie behouden blijft en het onderhoudsbehoeften beperkt blijft. In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van funderingswapening zoals geogrids om de draagkracht te verhogen en de bewegingen in de funderingslagen te beperken.

Bouwwerk

Bij bouwwerken zoals huizen of kantoorgebouwen wordt ook onderscheid gemaakt tussen verschillende funderingstypen. In de praktijk worden funderingen op palen, funderingen op staal of funderingsplaten gebruikt. De keuze van het type fundering hangt af van de ondergrond, de belastingen en de constructieve vereisten.

Bij gebouwen met zware constructies wordt vaak gebruikgemaakt van gebonden funderingen of funderingsplaten die een hoge draagkracht kunnen bieden. In situaties met slappe ondergrond zijn paalfunderingen vaak nodig om de belastingen op een diepere, stabielere laag over te brengen.

In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van betonnen funderingspalen om ervoor te zorgen dat de belastingen correct worden overgedragen op de ondergrond. De draagkracht van de palen moet voldoende zijn om zonder te grote zetting de belastingen aan te kunnen. Deze berekening moet worden uitgevoerd door een constructeur.

Regelgeving en praktijk

Graafwerkzaamheden en fundering

Bij graafwerkzaamheden is het belangrijk om rekening te houden met de regelgeving en de verplichtingen van de betrokken partijen. De grondroerder is de partij die de graafwerkzaamheden uitvoert of laat uitvoeren. Deze partij is verplicht om een instemmingsbesluit te hebben voordat de werkzaamheden kunnen beginnen.

Bij het uitvoeren van graafwerkzaamheden is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de fundering correct wordt uitgevoerd en dat de belastingen correct worden overgedragen. In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van gebonden funderingen om de draagkracht te verhogen en ervoor te zorgen dat de verkeersbelasting goed wordt gedragen.

Aannemers en fundering

Bij het uitvoeren van funderingswerkzaamheden is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de aannemer de werkzaamheden correct uitvoert. Bij het loswerken van gebonden funderingen is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de verdichting en verdeling van het materiaal correct zijn. De wijze waarop de aannemer dit doet, is niet voorgeschreven, maar moet wel voldoen aan de kwaliteitsnormen.

In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van verbeterfactoren om de draagkracht van de fundering te verhogen. Deze factoren zijn vaak gecertificeerd en worden gebruikt in modellen om de draagkracht te berekenen. In de praktijk is het belangrijk om ervoor te zorgen dat deze verbeterfactoren correct worden toegepast en dat de kwaliteit van de fundering voldoet aan de eisen.

Conclusie

Gebonden en ongebonden funderingen spelen een cruciale rol in de constructie van wegen, verhardingen en bouwwerken. De keuze tussen deze funderingstypen hangt af van de ondergrond, de verwachte belastingen en de levensduur van de constructie. Gebonden funderingen bieden een hogere draagkracht en zijn daarom vaak gekozen in situaties met hoge belastingen, zoals in wegen met zware verkeerstroom of in gebouwen met zware constructies. Ongebonden funderingen daarentegen zijn flexibel en geschikt voor situaties waar minder hoge belastingen verwacht worden.

Het ontwerpen en uitvoeren van funderingswerkzaamheden vereist een goed begrip van de technische aspecten en de regelgeving. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van combinaties van beide funderingstypen om de optimale draagkracht en duurzaamheid te bereiken. Het gebruik van geogrids en andere stabilisatietechnieken kan helpen om de draagkracht van ongebonden funderingen te verhogen en de bewegingen in de funderingslagen te beperken.

Bij het uitvoeren van funderingswerkzaamheden is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de werkzaamheden correct worden uitgevoerd en dat de kwaliteit van de fundering voldoet aan de eisen. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van SOLO-codes en andere standaarden om de werkzaamheden te verrekenen en te documenteren. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de aannemer de werkzaamheden correct uitvoert en dat de fundering de benodigde draagkracht kan bieden.