Voorkomen en bestrijden van opstijgend vocht in funderingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Opstijgend vocht is een van de meest voorkomende en lastige vochtproblemen in woningen en gebouwen. Het ontstaat wanneer water via de grond omhoog trekt in de fundering en muren, wat kan leiden tot schimmelvorming, plafondschade, slijtage van bouwmaterialen en gezondheidsklachten bij bewoners. Deze vorm van vocht kan aanzienlijke schade aanrichten als het niet op tijd wordt herkend en op de juiste manier tegengewerkt. De bron van opstijgend vocht ligt vaak in het ontbreken of falen van een vochtwerende laag in de fundering. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op de oorzaken van opstijgend vocht, mogelijke oplossingen en de rol van funderingen in de vochtbestrijding.

Wat is opstijgend vocht?

Opstijgend vocht ontstaat wanneer water via capillaire werking in de fundering en muren omhoog trekt. Dit gebeurt doordat de muren van een gebouw meestal bestaan uit poriën en microscheuren die als leidingen fungeren voor water. Bij gebreuken in de vochtkering of ontbrekende vochtwerende laag in de fundering kan het grondwater via deze poriën omhoog stijgen. Het vocht maakt zich zichtbaar aan de binnenkant van de muren in de vorm van vochtplekken, roetvlekken of condensatie. In ernstige gevallen kan het tot schimmelvorming leiden en de structuur van het gebouw ondermijnen.

Oorzaken van opstijgend vocht

De oorzaak van opstijgend vocht ligt meestal in de fundering of de vochtwerende laag die er onder of in aangebracht is. De volgende factoren kunnen bijdragen aan opstijgend vocht:

Ontbrekende of beschadigde vochtwerende laag in de fundering: In vele oudere woningen is geen vochtwerende laag aan gelegd of is deze beschadigd door slijtage, bouwwerkzaamheden of lekkages.
Onjuiste afwatering van het terrein: Als het water rondom de fundering niet goed wordt afgevoerd, kan het grondwater stijgen en via de fundering omhoog trekken.
Nabij gelegen bomen of struiken: De wortels van bomen kunnen de fundering ondermijnen en zorgen voor vochtige omstandigheden. Bovendien kan de vochtbalans rond de fundering verstoord raken.
Verouderde of defecte kelderafvoeren: In kelders of bij funderingen waar kelderafvoeren aanwezig zijn, kan een defect of verouderd systeem ook leiden tot opstijgend vocht.
Verkeerd geplaatste of defecte kappen in de muur: Bij het onderhoud of verbouw van woningen kan de vochtkap verloren gaan of beschadigd raken. Dit kan een opening creëren voor opstijgend vocht.

Methoden voor het bestrijden van opstijgend vocht

Er zijn verschillende methoden beschikbaar om opstijgend vocht in funderingen en muren te bestrijden. De keuze van de juiste methode hangt af van de ernst van het probleem, de bouwconstructie en de wens van de eigenaar. De volgende methoden worden vaak toegepast:

1. Muur injecteren

Injecteren is de meest gebruikte methode voor het bestrijden van opstijgend vocht. Hierbij worden gaten gemaakt in de muren op regelmatige afstand (ca. 10–12 cm) net boven het grondniveau. Deze gaten worden gevuld met een vochtwerende gel of vloeistof die zich door het metselwerk verspreidt en de capillaire werking tegenwerkt. Het vochtwerende product vormt een barrière die voorkomt dat water verder omhoog trekt.

De voordelen van muur injecteren zijn:

Niet-invasief: Er hoeft geen muur volledig opengeklap te worden.
Snelle uitvoering: De methode kan relatief snel worden uitgevoerd.
Lage invloed op de omgeving: De methode is geschikt voor woningen in bebouwde kom.

De prijs voor professioneel injecteren varieert, maar ligt rond de 100 euro per lopende meter. Het is belangrijk om deze werkzaamheden uit te voeren door een ervaren vochtbestrijder om ervoor te zorgen dat de injectie correct en volledig wordt uitgevoerd.

2. Muren onderkappen

Bij deze methode worden horizontale sleuven in het metselwerk gemaakt om een vochtkap aan te brengen. De muren worden opgetild en een kunststof vochtkering wordt aangebracht. Dit zorgt voor een permanente barrière die opstijgend vocht tegenwerkt. Deze methode is wat ingrijpender dan injecteren, maar kan in sommige gevallen het meest effectieve resultaat opleveren, vooral bij ernstige vochtproblemen.

De voordelen van muren onderkappen zijn:

Lange duur van de oplossing: De kunststof vochtkap biedt een langdurige bescherming tegen opstijgend vocht.
Volledige vochtbestrijding: De methode is geschikt voor ernstige gevallen waarbij injecteren niet voldoende is.

3. Aanbrengen van een vochtwerende laag in de fundering

Bij funderingen waar geen vochtwerende laag aanwezig is, kan een nieuwe laag aangebracht worden. Deze laag kan bestaan uit bitumen, vochtwerende verf of gelatijnen. Het doel is om een barrière te creëren tussen de grond en de fundering die voorkomt dat water omhoog trekt.

Deze methode is het meest geschikt voor woningen die in de bouwfase zijn of waar het funderingsniveau makkelijk toegankelijk is. Bij bestaande woningen is het vaak niet mogelijk om een nieuwe laag in de fundering aan te brengen, tenzij de grond rondom de fundering wordt ontdaan.

Onderhoud van funderingen en vochtbestrijding

Omdat funderingen slechts zelden direct toegankelijk zijn en weinig onderhoud behoeven, is het van groot belang dat de omstandigheden rond de fundering gunstig zijn. Het volgende onderhoud is aan te raden:

Goede afwatering van het terrein: Zorg ervoor dat er geen waterpools of verzadigde grond rondom de fundering ontstaat. Dit kan worden bereikt door afwateringskanalen aan te leggen of het terrein te hellen.
Verwijderen van bomen en struiken in de buurt van de fundering: Wortels kunnen de fundering ondermijnen en de vochtbalans verstoren.
Regelmatige inspectie van de kapconstructie en verbindingen: Zorg dat de constructie stabiel blijft en dat verbindingen en verankeringen intact zijn. Aanwijzingen van schade kunnen doorbuigen, uitknikken of verschuiven zijn.
Voorbereiding op verbouwingsplannen: Bij plannen om een woning uit te breiden of te verbouwen, is het verstandig om door een deskundige te laten onderzoeken of de fundering extra belasting kan opnemen. Dit voorkomt structurele schade in de toekomst.

Invloed van regelgeving en beleid op vochtbestrijding

De regelgeving en beleidsrichtlijnen rondom waterkeringen en funderingen spelen een rol bij het voorkomen van opstijgend vocht. Waterschappen en overheden hanteren richtlijnen om ervoor te zorgen dat waterkeringen veilig en duurzaam blijven. Deze beleidsrichtlijnen bepalen ook de aannemelijkheid van bouwwerken op of rond waterkeringen. Zo worden eenvoudig verplaatsbare bouwwerken zoals prefab tuinhuisjes of hekwerken bepaald, terwijl funderingen dieper dan 30 cm als niet eenvoudig te verplaatsen worden beschouwd.

In het kader van grondwaterbeleid wordt ook gelet op de opbouw van de bodem en de aanwezigheid van watervoerende lagen. In polders en vrijafwaterende gebieden wordt het grondwaterbeheer gereguleerd op basis van de geologische omstandigheden. Deze aanpak helpt bij het voorkomen van hoge grondwaterstanden en daarmee gerelateerde vochtproblemen.

Materiaalkeuze en duurzaamheid

Bij de keuze van materialen voor vochtbestrijding is het verstandig om gebruik te maken van duurzame en langlevige producten. Moderne impregneermiddelen, zoals die op basis van silanen of siloxanen, bieden een langdurige en duurzame werking. Deze middelen zijn minder invasief en hebben een lagere impact op de omgeving. Bovendien zijn ze geschikt voor gebruik in oude woningen waarbij het gebruik van traditieonelere materialen niet gewenst is.

Het is belangrijk om te weten dat muur impregneren alleen effectief is tegen vochtproblemen die van buitenaf komen, zoals neerslag of condensatie. Het helpt niet tegen opstijgend vocht, wat uit de grond komt. Daarom is het verstandig om de oorzaak van opstijgend vocht te identificeren en aan te pakken met behulp van injectie of vochtkappen.

Conclusie

Opstijgend vocht is een serieuze aandachtspunt bij de bouw en onderhoud van woningen en gebouwen. Het ontstaat doordat water via de fundering en muren omhoog trekt en kan leiden tot schade aan de structuur en gezondheidsklachten bij bewoners. De oorzaak ligt vaak in het ontbreken of falen van een vochtwerende laag in de fundering. Er zijn verschillende methoden beschikbaar om opstijgend vocht te bestrijden, waaronder injecteren van de muren, onderkappen en aanbrengen van een vochtwerende laag in de fundering. Het is ook belangrijk om de omstandigheden rond de fundering gunstig te houden via goede afwatering, vermindering van bomen in de buurt en regelmatige inspecties. Tenslotte speelt de regelgeving en het beleid van waterschappen en overheden een rol bij het bepalen van de toegestane bouwwerken en de manier waarop vochtbestrijding uitgevoerd kan worden.

Door op tijd in te grijpen en de juiste maatregelen te nemen, kan opstijgend vocht effectief worden voorkomen of tegengegaan. Dit zorgt voor een gezonde leefomgeving, vermindert schade aan de structuur en verlengt de levensduur van het gebouw.

Bronnen

vochtkering