Funderingsrisicogebieden in Nederland: inzicht, herkenning en actie

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

In Nederland wordt steeds vaker melding gemaakt van funderingsproblemen. Deze problemen zijn vooral aanwezig in gebieden waar de ondergrond gevoelig is voor verzakking of veranderingen in de grondwaterstand. De combinatie van klimaatverandering, oude bouwtechnieken en natuurlijke bodemkenmerken leidt tot funderingsrisicogebieden, waar woningen extra gevoelig staan voor schade. Voor woningeigenaren, kopers en bouwprofessionals is het van groot belang om te weten of hun woning in zo’n risicogebied staat. In dit artikel worden de oorzaken van funderingsproblemen, bekende risicogebieden in Nederland en methoden voor herkenning en beheer van funderingsproblemen besproken.

Wat is een funderingsrisicogebied?

Een funderingsrisicogebied is een regio waar woningen extra kans lopen op funderingsschade. Dit kan het gevolg zijn van factoren zoals:

Zakkende grondwaterstanden;
Bouw op veen- of kleigrond;
Gebruik van houten paalfunderingen (die kunnen gaan rotten bij lage grondwaterstand);
Droogte en bodeminklinking.

Deze problemen ontwikkelen zich meestal geleidelijk en niet plotseling. Funderingsschade kan leiden tot zerkeringen in muren, krommingen in vloeren en instabiliteit van het gehele gebouw. De schade kan met de tijd toenemen, waardoor herstelkosten aanzienlijk kunnen oplopen. Vroege herkenning is daarom essentieel voor een effectieve aanpak.

Bekende funderingsrisicogebieden in Nederland

De volgende gebieden zijn bekend om hun verhoogde risico op funderingsproblemen:

Zaanstreek en Waterland (Noord-Holland)
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard (Zuid-Holland)
Delft, Rotterdam en Schiedam
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen
Amsterdam, met name oude stadsdelen
Utrecht en Oudewater

Deze regio’s hebben meestal te maken met houten paalfunderingen of bouw op veen- of kleigrond. Vooral woningen gebouwd vóór 1970 lopen een verhoogd risico. In sommige delen van het land verzakken huizen zelfs met 7 tot 10 cm per jaar, wat leidt tot zichtbare schade aan de constructie. Deze problemen worden versterkt door klimaatverandering en dalende grondwaterstanden.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Het herkennen van funderingsproblemen is van groot belang om schade op tijd te kunnen herstellen. Volgens de bronnen zijn de volgende tekenen typisch voor funderingsproblemen:

Scheuren in de gevel of binnenmuren;
Ongelijke naden tussen kozijnen en muren rondom ramen of deuren;
Krommingen of zakkende delen in vloeren;
Deur- en kozijnenproblemen (zoals deuren die niet goed sluiten of ramen die klem komen te zitten);
Drempels of traptreden die scheef liggen.

Als deze tekens zich voordoen, is het verstandig om een inspectie door een professional in te richten. Een geotechnisch ingenieur of funderingsdeskundige kan beoordelen of er sprake is van funderingsproblemen en eventueel maatregelen voorstellen.

Funderingsproblemen in minder zettingsgevoelige gebieden

Hoewel de bekendste risicogebieden in Nederland meestal verband houden met houten paalfunderingen en veen- of kleigrond, worden er ook meldingen gedaan uit minder zettingsgevoelige gebieden. Deze meldingen komen uit gebieden waar huizen rechtstreeks op de ondergrond zijn gefundeerd (zogenaamde “op staal”-constructies). In deze gebieden is de ondergrond vaak van klei, wat minder gevoelig is voor verzakking, maar niet volledig zonder risico.

Volgens bronnen zijn de aantallen woningen in deze minder zettingsgevoelige gebieden veel groter dan in de zettingsgevoelige gebieden. Hierdoor is het risico op funderingsproblemen op landelijke schaal nog groter dan verwacht. Helaas is het aantal woningen dat op staal staat en eventueel schade heeft, nog niet goed onderzocht.

De rol van klimaatverandering in funderingsproblematiek

Een belangrijk aandrijfkracht achter de toename van funderingsproblemen is klimaatverandering. Dalende grondwaterstanden, droogteperiodes en extreme weersomstandigheden hebben een directe impact op de stabiliteit van de ondergrond. In combinatie met oude bouwmethoden, zoals het gebruik van houten palen, leiden deze omstandigheden tot het optreden van funderingsproblemen.

Volgens het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen momenteel tussen de 487 duizend en 537 duizend panden in Nederland verhoogd risico op verzakking door droogte. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687 duizend. In de toekomst is het daarom van groot belang om bouwpraktijken aan te passen aan de veranderende klimatologische omstandigheden.

Hoe zie ik of ik in een funderingsrisicogebied woon?

Voor woningeigenaren is het belangrijk om te weten of hun woning in een funderingsrisicogebied staat. Hier zijn enkele hulpmiddelen om dit inzichtelijk te maken:

Indicatieve funderingsviewer: Dit is een digitale kaart die risicogebieden in Nederland aangeeft. Het is belangrijk om te begrijpen dat deze kaart een indicatie is en niet betekent dat elke woning in het getekende gebied automatisch schade heeft.
Kaart van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF): Op deze kaart zijn de meldingen van funderingsschade inzichtelijk gemaakt per gemeente. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer woningeigenaren de afgelopen vijf jaar meldingen hebben gedaan over funderingsschade.
Lokale kenniscentra en gemeenten: Sommige gemeenten bieden hun eigen tools en inzichten over funderingsrisico’s in hun regio.

Het is ook aan te raden om te weten hoe oud de woning is en welk type fundering is gebruikt. Huizen die zijn gebouwd op betonpalen na 1980 lopen bijvoorbeeld een veel kleiner risico dan huizen op houten palen.

Hoe funderingsproblemen herstellen

Als funderingsproblemen zich voordoen, zijn er verschillende manieren om deze te herstellen. Twee bekende methoden zijn:

De tafelmethode: Hierbij wordt een betonnen vloer ingekast in de bestaande fundering en vervolgens op nieuwe palen gezet.
De ‘Momfer de Mol’-methode: Deze methode houdt in dat de fundering wordt ondersteund met extra palen om de druk op de oude fundering te verlichten.

De keuze van methode hangt af van de ernst van de schade, de ondergrond en het type woning. Het is verstandig om professionele advies in te winnen om de meest effectieve en duurzame oplossing te kiezen.

Preventie en actie

Vroegtijdige herkenning van funderingsproblemen is cruciaal om schade te beperken en herstelkosten te voorkomen. Daarnaast is het aan te raden om preventieve maatregelen te nemen, bijvoorbeeld:

Voorzien van vorstbescherming: In ijskoude winters kan vorst invloed hebben op de fundering. Een vorstvrije aanlegdiepte kan helpen.
Aanpassing van bouwmethoden: Bij nieuwbouw is het verstandig om moderne bouwtechnieken toe te passen die bestand zijn tegen droogte en dalende grondwaterstanden.
Monitoring van de ondergrond: In risicogebieden kan het nuttig zijn om regelmatig de grondwaterstand en eventuele zettingsverschijnselen te monitoren.

Conclusie

Funderingsproblemen vormen een belangrijk thema in de huidige woningmarkt in Nederland. Vooral in historische woongebieden met houten paalfunderingen of in regio’s met kwetsbare bodem is het risico op funderingsproblemen aanzienlijk. Door klimaatverandering en veranderende weersomstandigheden wordt dit risico verder versterkt. Het is daarom essentieel dat woningeigenaren, kopers en bouwprofessionals zich bewust zijn van de risicogebieden en de mogelijke oorzaken van funderingsproblemen.

Vroegtijdige herkenning van funderingsproblemen is cruciaal om schade te beperken en kostbare herstelwerkzaamheden te voorkomen. Door gebruik te maken van beschikbare tools en professionele hulp kan men inzicht krijgen in het funderingsrisico van een woning en passende maatregelen nemen. Inzicht, preventie en actie vormen samen de basis voor een duurzame aanpak van funderingsproblematiek in Nederland.