Wanneer is een fundering nodig en wat zijn de juiste stappen om die te maken?

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een fundering is de basis van elk bouwproject. Zonder een goed uitgevoerde fundering lopen bouwwerken het risico op scheuren, verzakkingen of zelfs instorten. Het begrijpen van wanneer en hoe je een fundering moet maken is daarom van essentieel belang voor iedereen die wil bouwen, uitbreiden of een woning opnieuw oprichten. In dit artikel worden de belangrijkste aandachtspunten, stappen en aanbevelingen besproken, gebaseerd op informatie uit betrouwbare bronnenuit de bouwsector.

Een fundering is nodig zodra je een bouwwerk wilt realiseren dat een bepaalde stabiliteit en duurzaamheid vereist. Deze stabiliteit wordt nodig als het bouwwerk zwaarder is dan de grond onder het bouwvlak kan dragen, of als er sprake is van onstabiele bodemtypes zoals veen, zand of los grind. Zoals uit meerdere bronnen is opgemaakt, is een fundering een essentieel onderdeel van elk bouwproject, of het nu gaat om een schuur, een aanbouw, een nieuwe woning of een buitenmuur.

De keuze voor het type fundering hangt af van verschillende factoren. Ten eerste speelt de bodemgesteldheid een grote rol. Als het bouwvlak zich op stevige bodem bevindt, zoals leem, klei of rots, kan vaak met een eenvoudige fundering worden gewerkt. Bij zandige of veenige grond daarentegen is vaak een meer complexe oplossing nodig, zoals een fundering op palen of een fundering op staal.

Wanneer is een fundering verplicht?

Een fundering is verplicht zodra een bouwwerk bepaalde veiligheidseisen moet voldoen. Volgens het Besluit bouwwerken leefomgeving, dat in Nederland geldt, moet voor ieder bouwproject aan voldoende veiligheid en stabiliteit worden voldaan. Dit betekent dat de fundering goed moet zijn berekend en uitgevoerd.

Als je bijvoorbeeld een aanbouw wil realiseren, een schuur wil plaatsen of een nieuwbouwwoning wil bouwen, is een fundering onontbeerlijk. Bij vergunningsvrije bouw is de fundering niet verplicht om aan te leveren bij de gemeente, maar de bouwregels zijn toch van toepassing. Ook in deze gevallen moet een constructieberekening worden gemaakt door een constructeur, die aantoont dat het bouwwerk veilig is.

Deze constructieberekening is ook een verplichte bijlage bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning. Zonder deze berekening kan je bouwproject niet worden toegestaan, omdat de veiligheid van het bouwwerk niet is bewezen.

Soorten funderingen en wanneer die worden gebruikt

Er zijn verschillende typen funderingen, die elk geschikt zijn voor bepaalde situaties. De keuze hangt af van de belasting die het bouwwerk uitoefent, de bodemgesteldheid en de toegankelijkheid van het bouwterrein. Hieronder worden de drie meest voorkomende funderingsvormen beschreven:

1. Strokenfundering

Een strokenfundering bestaat uit een brede strook beton die onder de muren of vloeren wordt gegoten. Deze fundering is ideaal voor lichte constructies op stevige bodems. Het is een relatief goedkope en eenvoudige oplossing, die vaak wordt gebruikt voor schuren, tuinhuisjes of lichte aanbouwen.

2. Fundering op palen

Een fundering op palen wordt vaak gebruikt in gebieden met zachte bodems, zoals zand of veen. De palen dringen dieper in de grond en steunen op een stabieler onderlaag. In Nederland zijn funderingen op palen vooral gebruikelijk in het Westen en Noorden, waar de zandlaag dieper zit.

Bij deze funderingsvorm is het verplicht om een constructieberekening te laten maken. De constructeur bepaalt welke palen nodig zijn en hoe lang en dik ze moeten zijn, om zowel veiligheid als kosteneffectiviteit te waarborgen. De aannemer gebruikt deze berekening als bouwhandleiding bij het plaatsen van de palen.

3. Poerfundering

Een poerfundering wordt vooral gebruikt voor zware constructies, zoals grote gebouwen of bruggen. Deze fundering bestaat uit een zware betonplaat of kolom die de belasting van het bouwwerk overbrengt op een stabiele bodemlaag. Het is een duurder alternatief, maar het is nodig bij zware belastingen of bij onstabiele bodems.

Hoe maak je een fundering?

Het maken van een fundering is een proces dat goed gepland en uitgevoerd moet worden. Het begint met een duidelijke analyse van de bouwgrond en het bouwwerk zelf. Hieronder worden de essentiële stappen beschreven die je moet doorlopen bij het leggen van een fundering.

1. Voorbereiding en planning

Voordat met de fundering begonnen kan worden, moet er een duidelijk plan worden gemaakt. Dit omvat:

Bepalen van de grootte en vorm van het bouwwerk.
Kiezen van het juiste type fundering.
Beoordelen van de bodemgesteldheid.
Bepalen van de benodigde materialen en gereedschappen.

Het is ook belangrijk om te overwegen of je de fundering zelf wil maken of liever een professional inschakelt. Een verkeerd uitgevoerde fundering kan namelijk leiden tot schade aan het bouwwerk, waardoor duurzame schade kan ontstaan.

2. Aanleg van de fundering

Als de voorbereiding is gedaan, kan de fundering worden aangelegd. Hierbij zijn enkele essentiële stappen:

Graven van de funderingsgreppel: De greppel moet diep genoeg zijn om de fundering goed te kunnen plaatsen en te voorkomen dat de grond onder de fundering inzakt.
Afwatering zorgen: Door een laag van kiezels en een plastic folie onder de fundering te leggen, wordt het grondwater afgeleid. Dit voorkomt natte grond onder het beton, wat kan leiden tot scheuren.
Bekisting plaatsen: Bekistingen zorgen ervoor dat het beton de juiste vorm krijgt tijdens het stollen. Ze moeten stevig en waterdicht zijn.
Beton storten: Het beton kan op verschillende manieren worden gestort. Bij kleinere funderingen kan zelfgemaakte beton of kant-en-klaar beton worden gebruikt. Bij grotere projecten is het vaak efficiënter om een betonwagen in te zetten.
Droogtijd wachten: Nadat het beton is gestort, moet de fundering voldoende tijd krijgen om te drogen. Deze droogtijd hangt af van de dikte van de fundering en de omgevingstemperatuur.

Materialen voor een fundering

Bij het maken van een fundering zijn er verschillende materialen van belang. De keuze van het juiste materiaal heeft invloed op de duurzaamheid, de kosten en de constructieve kwaliteit van de fundering.

Beton

Beton is het meest gebruikte materiaal voor funderingen. Het is sterk, duurzaam en relatief goedkoop. Beton kan zowel zelfgemaakt worden als door een betonfabriek worden geleverd. Bij het kiezen van beton is het belangrijk om de juiste sterkteklasse te gebruiken, die afgestemd is op de belasting die het bouwwerk uitoefent.

Bekisting

Bekisting is nodig om de vorm van de fundering te bepalen tijdens het stollen van het beton. Bekistingen worden meestal gemaakt van hout of plastic. Het is belangrijk dat de bekistingen stevig zijn, zodat ze het beton goed kunnen dragen.

Afwatering

Afwatering is een essentieel onderdeel van een fundering. Door kiezels en een plastic folie onder de fundering te leggen, wordt het grondwater afgeleid. Dit voorkomt natte grond onder de fundering en zorgt voor een stabielere basis.

Veiligheid en regelgeving

Een fundering is niet alleen belangrijk vanwege de stabiliteit van het bouwwerk, maar ook vanwege veiligheid en regelgeving. In Nederland moet voor ieder bouwproject aan bepaalde bouwregels worden voldaan. Deze regels zijn opgenomen in het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving.

Een correct uitgevoerde fundering zorgt ervoor dat het bouwwerk veilig is voor gebruikers en omgeving. Het voorkomt verzakkingen, scheuren en instorten. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat een verkeerd uitgevoerde fundering niet alleen schade kan veroorzaken aan het bouwwerk, maar ook levensgevaarlijk kan zijn.

Bij vergunningsvrije bouw is het niet verplicht om een funderingsberekening aan te leveren, maar de bouwregels zijn toch van toepassing. Een constructieberekening is verplicht, ook als je vergunningsvrij mag bouwen. Dit is om te zorgen dat het bouwwerk voldoet aan de veiligheidseisen.

Conclusie

Een fundering is de basis van elk bouwproject. Zonder een goed uitgevoerde fundering lopen bouwwerken het risico op schade, verzakkingen of instorten. Het begrijpen van wanneer een fundering nodig is, welk type fundering geschikt is en hoe je een fundering aanlegt, is daarom van groot belang.

Tijdens het bouwproces is het verplicht om een funderingsberekening te laten maken, ook bij vergunningsvrije bouw. Deze berekening toont aan dat het bouwwerk veilig is en voldoet aan de bouwregels. De keuze voor het juiste type fundering hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting en de toegankelijkheid van het bouwterrein.

Bij het maken van een fundering is het essentieel om goed voor te bereiden, het juiste materiaal te gebruiken en de bouwregels te volgen. Een verkeerd uitgevoerde fundering kan leiden tot duurzame schade aan het bouwwerk en kan zelfs levensgevaarlijk zijn.