Wat is een fundering op staal: Uitleg, toepassing en technische voorwaarden

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een goed ontworpen en correct geplaatste fundering is van essentieel belang voor de stabiliteit en duurzaamheid van een gebouw. In de bouwsector is een fundering op staal een veelgebruikte methode, met name in regio’s waar de draagkrachtige ondergrond niet te diep ligt. Deze methode is vaak kostenefficiënt vergeleken met alternatieven zoals paalfundering, maar vereist wel een stevige grond om veilig en effectief toegepast te kunnen worden.

In dit artikel wordt uitgelegd wat een fundering op staal precies inhoudt, welke soorten er zijn, wanneer deze methode geschikt is, en wat de technische eisen zijn die erbij horen. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit het bouwbedrijf en bouwtechnische normen, zoals de NEN 6744.

Wat is een fundering op staal?

De term "fundering op staal" verwart velen, omdat men zou denken dat hier sprake is van een fundering die op een stalen ondergrond rust. In werkelijkheid heeft deze benaming niets te maken met het bouwmateriaal staal. De oorsprong van de term ligt in het Oudhollands of Oudgermaans, waarin “staal” of “op staal” letterlijk betekent “op de beschikbare ondergrond” of “rusten op een vaste plaats”.

Een fundering op staal is dus een constructie waarbij de dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, rechtstreeks op de draagkrachtige bodem rusten. Dit betekent dat de fundering meestal onder het grondoppervlak wordt geplaatst en dat de ondergrond sterk genoeg moet zijn om het gewicht van het gebouw te dragen.

De term wordt vaak gebruikt wanneer de draagkrachtige laag (zoals zand of harde klei) niet te diep zit. In de praktijk is dat meestal rond de 80 tot 100 cm onder het maaiveld. In zo’n geval is het niet nodig om dieper te gaan dan de draagkrachtige laag, zoals bij paalfundering het geval is.

Wanneer is een fundering op staal geschikt?

Een fundering op staal is geschikt wanneer de ondergrond voldoet aan bepaalde voorwaarden. De belangrijkste voorwaarde is dat de draagkrachtige laag niet te diep zit. In Nederland geldt meestal als richtlijn dat de zandlaag niet dieper mag liggen dan drie meter onder het maaiveld. Bij grotere dieptes wordt paalfundering meestal voor de hand liggend.

Daarnaast moet de ondergrond voldoende draagvermogen hebben. Dit wordt bepaald via sonderingen of grondonderzoek. In het geval van een ongeschikte ondergrond, zoals zachte klei of veen, kan grondverbetering worden aangebracht, bijvoorbeeld via verdichting of injectie.

Een voordeel van een fundering op staal is dat het een relatief goedkope methode is vergeleken met paalfundering. Bovendien is het sneller uit te voeren, wat het aantrekkelijk maakt voor kleinere bouwwerken, zoals woningen of bijgebouwen.

Soorten funderingen op staal

Er zijn verschillende vormen van funderingen op staal die elk hun eigen toepassing en voor- en nadelen hebben. De drie meest gebruikte soorten zijn:

Plaatfundering
Strookfundering
Poerfundering

Plaatfundering

Bij een plaatfundering wordt een grote, gewapende betonplaat geplaatst over de hele oppervlakte van de fundering. Deze methode is geschikt voor gebouwen met gelijke belastingverdeling over de gehele bodem. De plaat zorgt voor een gelijkmatige drukverdeling en kan goed gebruikt worden in combinatie met een vorstrand om de fundering te beschermen tegen weersinvloeden zoals vorst.

Een nadeel van een plaatfundering is dat deze relatief veel materiaal vereist en dus duurder kan zijn dan een strookfundering. Bovendien vereist het een grondige voorbereiding van de ondergrond om verzakkingen te voorkomen.

Strookfundering

De strookfundering bestaat uit smalle, strookvormige elementen die meestal onder dragende muren of gevels worden aangebracht. Deze methode is geschikt voor lichte tot middelzware constructies en wordt vaak gebruikt bij woningen en kleinere gebouwen.

De strookfundering is goedkoper dan een plaatfundering, maar vereist wel een zorgvuldige berekening van de afmetingen en de belastingverdeling. Het is belangrijk dat de strookfundering voldoende breed is om de druk van de muren te dragen zonder dat de grond onder de fundering inzakt.

Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit losse betonnen blokken of wapeningen die op strategische punten onder het gebouw worden geplaatst. Deze methode is meestal gebruikelijk bij lichte constructies, zoals lage muren of daken met lichte belasting.

De voordelen van een poerfundering zijn de relatief lage kosten en de eenvoudige uitvoering. De nadelen zijn dat de fundering minder geschikt is bij ongelijke belastingen en dat het minder geschikt is voor zware constructies.

Technische voorwaarden en normen

Bij de aanleg van een fundering op staal gelden een aantal technische normen en richtlijnen die zijn vastgelegd in de Nederlandse bouwnorm NEN 6744. Deze norm bepaalt onder andere dat een fundering op staal niet dieper mag liggen dan vijf maal de kleinste dwarsafmeting van de funderingsconstructie.

Daarnaast moet de fundering in een vorstvrije diepte worden geplaatst om opvriezen van de ondergrond te voorkomen. Dit betekent dat de fundering onder het vriesniveau moet liggen, afhankelijk van het klimaat in de regio.

De afmetingen van de funderingsvoet moeten berekend worden op basis van de belasting van het gebouw en het draagvermogen van de ondergrond. In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van formules zoals:

$$ F = \text{belasting in kN/m} $$ $$ pgr = \text{gronddruk in N/mm²} $$ $$ b = \text{breedte voet} $$ $$ a = \text{breedte metselwerk} $$

Deze berekeningen zijn essentieel om te zorgen voor de stabiliteit en veiligheid van het gebouw.

Voordelen en beperkingen van fundering op staal

Voordelen

Kostenefficiënt: Fundering op staal is vaak goedkoper dan paalfundering, vooral bij kleinere projecten.
Snel uitvoerbaar: De constructie is relatief eenvoudig uit te voeren, wat leidt tot korte bouwtijden.
Minder ingrijpend voor de ondergrond: De methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag dicht bij de oppervlakte ligt en niet nodig is om dieper te gaan.

Beperkingen

Niet geschikt voor zachte of onstabiele grond: Bij zachte klei, veen of aangevulde grond is paalfundering vaak de betere optie.
Grote afhankelijkheid van de ondergrond: De methode vereist een stevige grond met voldoende draagvermogen.
Lage duurzaamheid bij ongunstige omstandigheden: In vochtige of zure omgevingen kan de fundering sneller slijten.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode in de bouwsector, met name geschikt voor kleine gebouwen en wanneer de ondergrond draagkrachtig is. De methode vereist een goede voorbereiding en berekening van de benodigde afmetingen, waarbij rekening wordt gehouden met de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond.

Moderne technieken zoals het gebruik van piepschuimelementen en compenserende funderingen maken de methode nog efficiënter en duurbaarder. Voor zachte of onstabiele grond blijft paalfundering vaak de betere optie. Fundering op staal blijft echter een betrouwbare keuze voor vele woningen en kleinere projecten in Nederland.

Bronnen

staal