Verzakking van funderingen en bestrating: oorzaken, gevaar en oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

In de bouw- en renovatiepraktijk is verzakking van funderingen en bestrating een veelvoorkomend probleem dat zowel levensgevaarlijk als kostbaar kan zijn. Verzakkingen kunnen ontstaan door wegspoelen van zand of grond onder de fundering, wat leidt tot instabiliteit, scheuren en zelfs zinkgaten. In dit artikel worden de oorzaken van verzakking, de risico’s die hierbij horen en mogelijke oplossingen besproken, op basis van praktische ervaring en technische kennis die in diverse contexten aan bod zijn gekomen.

Oorzaken van verzakking bij funderingen en bestrating

Verzakkingen kunnen ontstaan door een aantal verschillende factoren. Een van de meest voorkomende oorzaken is het wegspoelen van zand of grond onder de fundering. Dit kan het gevolg zijn van onvoldoende verdichte ondergrond, onvoldoende afvoer van regenwater, lekkende rioleringen of onvoldoende dikte van het zandbed onder de bestrating. In combinatie met regenbuien of hoosbuien kan het water het zand snel wegspoelen, wat leidt tot holeren onder de fundering of bestrating en uiteindelijk tot zinkgaten of zinkholes.

Een te dun zandbed onder de bestrating is een andere bekende oorzaak. Als het zandbed minder dan 10 cm dik is, kan de grond bovenop het zand naar boven komen en ongelijke verzakking veroorzaken. Dit zorgt voor ongelijke oppervlakken, scheuren en soms zelfs wormenhoopjes tussen de stenen van de bestrating. Ook een slappe ondergrond, zoals veengrond, kan leiden tot bodemdaling en daarmee tot verzakking.

Een extra factor is het voorkomen van regenwater dat niet adequaat wordt afgevoerd. Wanneer water blijft stilstaan op een verharding, kan het door zand of grond worden weggespoeld, wat leidt tot holeren en uiteindelijk zinkgaten. Ook lekkende regenpijpen of afgebroken rioleringen kunnen bijdragen aan het wegspoelen van zand onder de fundering.

Risico’s van verzakking

Verzakkingen bij funderingen en bestrating kunnen leiden tot ernstige gevolgen, zowel voor de constructie als voor de veiligheid. Een zinkgat of zinkhole kan plotseling ontstaan, bijvoorbeeld na een zware regenbui, en leiden tot een levensbedreigende situatie. Mensen kunnen onverwacht instorten in zo’n gat, bijvoorbeeld bij de voordeur van een woning of in een tuin, wat vaak leidt tot ernstige verwondingen of zelfs dodelijke ongelukken.

Bij een verzakking onder de fundering van een woning of schuur kan de constructie ongelijk blijven staan, wat leidt tot scheuren in muren, daken of vloeren. Ook kan de bestrating zelf in elkaar zakken, wat leidt tot ongelijke oppervlakken, het ontstaan van gaten en het verlies van gebruiksgemak. Verder kan een verzakte bestrating de levensduur van de verharding aanzienlijk verkorten en tot extra kosten leiden bij herstel of vervanging.

Oplossingen voor verzakking

Het oplossen van verzakkingen houdt meestal in het herstellen van de ondergrond, het verhogen van de dikte van het zandbed en het voorzien van adequaat ontwatering. Een aantal bewezen oplossingen wordt hieronder beschreven.

1. Toepassen van wegendoek

Wegendoek is een waterdoorlatend vlies dat wordt gebruikt om de zandlaag te scheiden van de ondergrond. Het zorgt ervoor dat het zand bij elkaar blijft, terwijl het water erdoorheen kan zakken. Hierdoor ontstaat een stabiele ondergrond voor de bestrating. Wegendoek is vooral geschikt bij een zachte ondergrond, waar het ook de druk op de bodem beter verdeelt. Hierdoor vermindert de kans op plaatselijke verzakkingen.

2. Verhogen van zandbeddikte

Volgens meerdere bronnen dient het zandbed onder de bestrating minimaal 15 cm dik te zijn. Een dikkere laag zand zorgt ervoor dat de grond bovenop minder snel naar boven komt en de verharding minder snel ongelijk verzakt. Daarnaast is het aanbevolen om een laag steenpuin van minimaal 10 cm en grover brekerzand daarop aan te brengen. Dit zorgt voor een snellere afvoer van water en vermindert de kans op verzakking.

3. Aanleggen onder afschot

De bestrating kan het beste onder afschot aangelegd worden. Dit houdt in dat de verharding minimaal 1 cm per meter schuin afloopt naar de tuin of een afvoergoot. Hierdoor blijft er geen water op de stenen staan, wat de kans op wegspoelen van zand onder de fundering vermindert. Deze maatregel is vooral effectief bij bestratingen waar regelmatig water op staat, zoals opritten of terrassen.

4. Gebruik van bestratingsvoegmortel

Bestratingsvoegmortel tussen de stenen van de bestrating voorkomt dat het zand kan wegspoelen. Door deze mortel te gebruiken, blijft de zandlaag binnen het verhardingsoppervlak en vermindert de kans op lokale verzakkingen. Deze techniek is vooral geschikt voor tegelverhardingen of zandbedde stenen.

5. Verwijderen van oude zandlagen

Bij bestaande verzakkingen is het vaak noodzakelijk om het oude zand onder de bestrating te verwijderen. Dit kan met hand of machine, afhankelijk van de omvang. Daarna wordt een nieuwe zandlaag aangebracht, eventueel met wegendoek en brekerzand, en de bestrating opnieuw geplaatst. Deze aanpak is kostbaar, maar het effect is meestal langdurig.

6. Aanbrengen van stabiliserende platen

Een andere aanpak is het aanbrengen van gegalvaniseerde geprofileerde hard stalenplaten van Aluzink materiaal langs de fundering of onder de bestrating. Deze platen verlengen de fundering en voorkomen het wegspoelen van zand. Ze zijn gemakkelijk in te zetten door een strook straatwerk of tegelwerk weg te halen en een smalle, diepe geul te graven. De platen worden daarna op maat gesneden en ingelegd. Deze oplossing is goedkoop, effectief en vaak ondersteund door bewoners die meehelpen bij het graven en plaatsen van de platen.

7. Gebruik van PU platen of golfplaten

Bij verzakkingen dichtbij de fundering van een woning kan het aanbrengen van PU platen of golfplaten parallel langs het huis helpen. Deze platen voorkomen dat zand onder de fundering kan wegspoelen en zorgen voor extra stabiliteit. Ook is het mogelijk om een worteldoek aan een balk te bevestigen en dit L-vormig langs het huis in te graven. Hierbij loopt de lange zijde van de L langs het huis en de korte zijde wijst de tuin in. Deze oplossing heeft het voordeel dat bij eventuele bodeminklinking het terras en de constructie meezakken.

8. Aanpassing van afvoer en riolering

Bij bestaande verzakkingen is het vaak aan te raden om de regenwaterafvoer of riolering te controleren en eventueel aan te passen. Een meeschuivende pijp kan worden ingebracht tussen gaten in de onderlaag om het wegspoelen van zand tegen te gaan. Ook kan een gegravende sleuf langs de fundering worden voorzien van waterdoorlatend wegendoek in een L-vorm. Dit zorgt ervoor dat het zand niet makkelijk kan wegspoelen.

Conclusie

Verzakkingen bij funderingen en bestratingen zijn een veelvoorkomend probleem in de bouw- en renovatiepraktijk. Ze kunnen ontstaan door een aantal factoren, waaronder onvoldoende verdichte ondergrond, te dun zandbed, onvoldoende afvoer van regenwater en lekkende rioleringen. Deze verzakkingen kunnen leiden tot levensgevaarlijke situaties, scheuren in constructies en kosten die snel oplopen.

Er zijn echter een aantal effectieve oplossingen beschikbaar, zoals het toepassen van wegendoek, het verhogen van de zandbeddikte, het aanleggen van bestrating onder afschot, het gebruiken van bestratingsvoegmortel en het aanbrengen van stabiliserende platen. Ook is het belangrijk om eventuele lekkages of slechte afvoer aan te passen. Door deze maatregelen toe te passen, kan het risico op verzakking aanzienlijk worden verlaagd, wat zorgt voor een stabiele ondergrond, een langdurige levensduur van de bestrating en een veilige omgeving voor bewoners en gebruikers.