Zandverlies onder fundering: oorzaken, risico’s en oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Het probleem van zand dat onder de fundering van een woning of verharding wegspoelt is een veelvoorkomend verschijnsel in de bouwpraktijk en kan leiden tot serieuze schade en levensgevaarlijke situaties. In dit artikel worden de oorzaken van zandverlies onder funderingen besproken, worden de gevolgen en risico’s toegelicht en worden mogelijke oplossingen gepresenteerd. Alles is gebaseerd op betrouwbare informatie uit de beschikbare bronnen, met aandacht voor de praktische toepassing in de bouw- en woningbouwsector.

Oorzaken van zandverlies onder fundering

Zandverlies onder funderingen kan op verschillende manieren ontstaan. De belangrijkste oorzaken zijn:

1. Regenwater en afvoerproblemen

Regenwater dat op of langs de bestrating stroomt, kan het zand onder de fundering wegspoelen. Dit gebeurt vooral bij opritten, tuinen of straatwerk waar regenwater niet goed kan afvoeren. Een lekkende regenpijp of afgebroken rioolbuis kan ook leiden tot zandverlies, omdat het water via die buizen onder de fundering wegspoelt.

“Als er veel regenwater op of langs de verharding stroomt kan het water het zand makkelijk wegspoelen waardoor de verharding ineens wegzakt, dit ontstaat soms ook na een flinke hoosbui.” (Bron 1)

Een te dun zandbed (minder dan 10 cm) maakt de situatie erger, omdat het zand minder goed vastligt en de ondergrond sneller omhoog kan komen.

2. Mollengangen en andere ondergrondse leidingen

Mollengangen kunnen leiden tot bodemverlies en hierdoor tot het wegspoelen van zand. Ook leidingen die niet goed zijn afgesloten of slijten, kunnen een rol spelen in het verlies van zand. Dit wordt soms versterkt door bodemdaling, zoals bij veengrondgebieden.

“Last van mollen? Het kan voorkomen dat de grond wegzakt door ondergrondse mollengangen.” (Bron 3)

3. Onvoldoende verdichte ondergrond

Een onvoldoende verdichte basis onder de fundering maakt het zand kwetsbaar voor verlies. Dit komt vaak voor bij opritten waar de wielen van auto’s herhaaldelijk hetzelfde deel van de bestrating belasten, wat leidt tot spoorvorming en uiteindelijk tot verlies van ondergronds zand.

“Verzakking kan ook ontstaan door piekbelasting en een onvoldoende verdichte basis.” (Bron 1)

4. Zandbed dikte

Een te dun zandbed verhoogt het risico op zandverlies. De zandbeddikte dient minimaal 15 cm te zijn. Bovendien is het aanbevolen om een laag steenpuin van minimaal 10 cm aan te brengen onder het zand om afvoer van water te bevorderen.

“Zandbed dient minimaal 15 cm dik te zijn. Een laag steenpuin van minimaal 10 cm en grover brekerzand daarop zorgt dat het water sneller weg kan zakken.” (Bron 1)

Gevolgen en risico’s van zandverlies

Zandverlies onder funderingen kan leiden tot verschillende problemen. De belangrijkste gevolgen zijn:

1. Verzakking van verhardingen

De bestrating zakt weg, wat leidt tot ongelijke oppervlakken. Dit kan vooral gevaarlijk zijn voor voetgangers en fietsers. Verzakte bestrating is een bekende oorzaak van struikel- en valpartijen.

“Verzakking precies bij de voordeur van een woning. Levensgevaarlijke situaties ontstaan daar door.” (Bron 2)

2. Verzakking onder funderingen

Als het zand onder de fundering van een woning wegzakt, kan er een holle ruimte ontstaan. Dit zorgt voor een soort “zinkgat” of “sinkhole”, waarbij de fundering instort of zakt. In extreme gevallen kan dit leiden tot instorting van delen van een woning of tot het zinken van een schuur of tuin.

“Het zand verdwijnt eronder omdat het zand of de grond daar onder weggezakt is. Onder het huis of de schuur ontstaat een holle ruimte waardoor het zand makkelijk wegzakt.” (Bron 2)

3. Schade aan leidingen en funderingen

Wanneer zand onder funderingen wegzakt, kan dit leidingen beschadigen. Bovendien kan de fundering aan vervorming of schade onderhevig zijn, wat leidt tot vervorming van muren of vloeren.

“Wanneer er sprake van verzakkingen is moet er actie ondernomen worden. Je kunt je voorstellen dat ook de tuin kan verzakken als er onder een woning geen zand meer ligt.” (Bron 5)

Oplossingen en preventieve maatregelen

Om zandverlies onder funderingen te voorkomen of op te lossen, zijn verschillende technieken en maatregelen beschikbaar. Deze oplossingen zijn gericht op het voorkomen van zandverlies, het herstel van verzakte bestratingen en het stabiliseren van funderingen.

1. Wegendoek als scheidingslaag

Wegendoek is een waterdoorlatend vlies dat tussen de zandlaag en de ondergrond geplaatst wordt. Het houdt het zand bij elkaar en voorkomt dat het zand wegspoelt. Bovendien zorgt het voor een stabiele ondergrond en helpt het de druk op de bodem gelijkmatig te verdelen.

“Wegendoek is een waterdoorlatend vlies wat de zandlaag kan scheiden van de ondergrond, doordat het pakket zand bij elkaar blijft maar het water wel weg kan zakken vormt het een stabiele ondergrond.” (Bron 1)

2. Afschot in de bestrating

Het aanleggen van de bestrating onder een afschot zorgt ervoor dat water sneller kan afstromen en niet blijft stilstaan op de verharding. Dit voorkomt zandverlies door het wegspoelen van zand na regenbuien.

“De bestrating kan het beste onder afschot aangelegd worden. Dit houdt in dat de verharding minimaal 1 cm per meter schuin afloopt naar de tuin of een afvoergoot, hierdoor blijft er geen water op de stenen staan.” (Bron 1)

3. Verzakking tegenhouden met stalen platen

Een praktische oplossing is het plaatsen van gegalvaniseerde, geprofileerde stalen platen langs de fundering of onder de bestrating. Deze platen verlengen de fundering en voorkomen dat zand onder de fundering wegzakt. Ze zijn goedkoper dan volledige opsluiting en eenvoudig te plaatsen.

“Met stevige gegalvaniseerde geprofileerde hard stalenplaten van Aluzink materiaal erlangs, verleng je de fundering en de eerste 15 tot 20 jaar ben je er vanaf of langer.” (Bron 2)

4. Zandspuiten voor het opvullen van verzakte ondergrond

Zandspuiten is een efficiënte methode om verzakte ondergrond onder een woning of verharding op te vullen. Met behulp van buizen en een speciale spuittechniek kan zand gericht onder de fundering worden aangebracht zonder dat de fundering of leidingen worden beschadigd.

“Door het inzetten van zandspuiten kun je de hoeveelheid werk die je aan het ophogen van verzakkingen hebt verkleinen. Je kunt op zowel openbare en makkelijk te bereiken plekken komen als op lastige plekken.” (Bron 5)

5. Mee-schuivende pijpen en afvoermaatregelen

Bij risico op verzakking kan het aanbrengen van mee-schuivende pijpen helpen. Deze pijpen vangen regenwater of afvalwater op en voorkomen dat het zand onder de fundering wegzakt. Ook het controleren van de regenwaterafvoer en riolering is essentieel om zandverlies te voorkomen.

“Bij plaatselijke verzakking en gaten in de onderlaag eerst de regenwater afvoer of riolering controleren en eventueel een mee-schuivende pijp ertussen plaatsen als de kans op verzakking aanwezig is.” (Bron 1)

6. Voegmortel en kantopsluiting

Het gebruik van voegmortel tussen bestratingsstenen voorkomt dat zand door de voegen wegspoelt. Ook een goed aangebrachte kantopsluiting voorkomt dat stenen schuiven, wat leidt tot kieren en uiteindelijk tot zandverlies.

“Bestratingsvoegmortel tussen de bestrating voorkomt dat het zand kan wegspoelen. Een te lichte of vergeten kantopsluiting gaan de stenen makkelijk schuiven waardoor er kieren tussen de stenen ontstaan.” (Bron 1)

Conclusie

Zandverlies onder funderingen is een ernstig probleem dat leidt tot verzakkingen van verhardingen en funderingen, wat zowel ongemak als levensgevaarlijke situaties kan veroorzaken. De oorzaken zijn meestal gerelateerd aan regenwater, onvoldoende verdichte ondergrond, te dunne zandbedden of defecte afvoersystemen. Het is belangrijk om deze oorzaken te herkennen en maatregelen te nemen om verlies van zand te voorkomen of op te lossen.

Technieken zoals het gebruik van wegendoek, zandspuiten, stalen platen, mee-schuivende pijpen en een goed aangelegde bestrating onder afschot zijn effectief om zandverlies te voorkomen en verzakte ondergrond te herstellen. Het is aan te raden om bij vermoeden van zandverlies onder funderingen actie ondernemen, bijvoorbeeld door de afvoer te controleren of zand aan te brengen onder de fundering.

Bronnen

zand
spoelt