Zwam in de fundering: Oorzaken, sanering en preventie

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Zwam in de fundering of kruipruimte is een ernstig probleem dat zowel de bouwkundige integriteit van een woning in gevaar brengt als leidt tot gezondheidsrisico’s voor de bewoners. Binnen de bouwsector en bij woningaankoop wordt steeds meer aandacht besteed aan de detectie, sanering en preventie van zwam in de fundering. In dit artikel bespreken we hoe zwam zich in de fundering voordoet, wat de oorzaken zijn, welke saneringsmethoden beschikbaar zijn, en hoe funderingsproblemen in kaart worden gebracht. Het artikel is gebaseerd op best practice-richtlijnen, professionele aanpakken en relevante observaties uit het vakveld.

Oorzaken van zwam in de fundering

Zwam in de fundering of kruipruimte ontstaat doorgaans als gevolg van aanhoudend vocht. Voedsel voor de zwam wordt gevonden in houten constructiedelen, zoals vloerbalken, funderingspalen en houten liggers. Deze materialen zijn gevoelig voor schimmelvorming en rot als ze langdurig nat zijn of in een vochtige omgeving verkeren.

Een belangrijk kenmerk van de funderingsconstructie is dat ze vaak niet direct zichtbaar is voor de gebruiker, wat het moeilijk maakt om problemen vroegtijdig te herkennen. Vooral bij oudere woningen, zoals die uit de jaren zestig of zeventig, is het gebruik van houten funderingspalen nog steeds vrij algemeen. Deze palen zijn extra gevoelig voor schimmels en bacteriële infecties, vooral als ze droog komen te staan door veranderende grondwaterstanden.

Naast houten palen zijn ook houten vloerbalken een risico. Deze balken zijn vaak verankerd in de muur, en kunnen rotten door opklimgewicht (optrekkend vocht). Dit kan leiden tot vochtproblemen in de muren, rotte balken en uiteindelijk structurale problemen in de woning. Bij aankoop van een oude woning is het daarom van groot belang om te controleren of er een kruipluik is, zodat een bouwkundig keurder of specialist funderingsconstructies kan inspecteren.

Detectie van zwam in de fundering

Detectie van zwam in de fundering begint met een grondige inspectie. Een professionele bouwkundige keuring is hierbij een essentieel instrument. Tijdens deze inspectie wordt niet alleen de bovenbouw beoordeeld, maar ook de fundering en eventuele vochtproblemen in de kruipruimte. Een funderingsonderzoek, zoals uitgevoerd door een specialistisch bureau, helpt om funderingsproblemen in kaart te brengen.

Een veelvoorkomende methode bij de inspectie is het meten van vocht in de muren en vloeren. Ook wordt gekeken naar de stabiliteit van houten balken en de eventuele aanwezigheid van schimmel of houtrot. Bovendien wordt gecontroleerd of er voldoende ventilatie is in de kruipruimte, want luchtstroom is een sleutelfactor bij vochtbestrijding.

In sommige gevallen is een funderingsonderzoek fase 1 of 2 nodig, afhankelijk van de omvang van de problemen. Dit betreft een diepergaand onderzoek naar de constructieve integriteit van de fundering, inclusief het beoordelen van de eventuele noodzaak van funderingsherstel. Bijvoorbeeld: als blijkt dat houten funderingspalen zijn aangetast door rot, kan een volledige sanering noodzakelijk zijn.

Sanering van zwam in de fundering

Als zwam of houtrot in de fundering is aangetreden, is een professionele sanering onontbeerlijk. Een integrale aanpak is hierbij cruciaal, omdat het niet alleen gaat om het verwijderen van de zichtbare schimmel, maar ook om het herstellen van de constructieve stabiliteit en het voorkomen van herhaling.

Een professionele zwamsanering volgt vaak een gestructureerd stappenplan:

Inventarisatie en bronopsporing: Een specialist onderzoekt de kruipruimte en funderingsconstructie om de oorsprong van het vocht en de schimmel te achterhalen.
Plan van aanpak: Daarop volgt een plan waarin aandacht is voor het voorzien van een dampremmende laag (DPC-folie), het herstellen van eventuele vochtbruggen, en het voorzien van voldoende ventilatie.
Verwijdering van geïnfecteerd hout: Al het aangetaste hout wordt verwijderd, inclusief gezond ogend hout binnen de risicomarge, om verdere verspreiding van schimmel te voorkomen.
Sanering, vervanging of versteviging van balken: Beschadigde of rotte balken worden gesaneerd of volledig vervangen. In sommige gevallen is versteviging van de constructie nodig om de draagconstructie veilig te maken.
Bestrijding met zwamdodende middelen: De gehele kruipruimte, inclusief de funderingsmuren en de houten constructies, wordt behandeld met professionele zwamdodende middelen.
Aanbrengen van bodemfolie en isolatie: De sanering wordt afgerond met het aanbrengen van een dampremmende bodemfolie in combinatie met isolatiemateriaal, zoals Tonzon-isolatie. Dit helpt bij het voorkomen van nieuwe vochtproblemen en zorgt bovendien voor een warme vloer en lagere stookkosten.

Een professionele zwamsanering wordt meestal uitgevoerd door gecertificeerde specialisten die ervaring hebben met funderingsproblemen en schimmelbestrijding. Dit is belangrijk, omdat het niet alleen om esthetiek gaat, maar ook om de veiligheid en de levensduur van de woning.

Funderingsproblemen en hun gevolgen

Funderingsproblemen, zoals bodemdaling of rotte houten palen, hebben directe gevolgen voor de constructieve integriteit van een woning. In Nederland zijn er veel huizen die zijn gefundeerd op staal, wat betekent dat de woning direct op de bodem rust, zonder een losse funderingsconstructie. Deze huizen zijn gevoeliger voor bodemdaling, vooral in regio’s met veengrond of zandgrond. Als de bodem zakt, kan dat leiden tot scheuren in muren, scheve vloeren en onveilige constructies.

Een voorbeeld hieruit is een woning waarbij tijdens een bouwkundige keuring bleek dat de fundering niet in orde was. Oorspronkelijk was geschat dat de herstelkosten € 10.000 zouden zijn, maar uiteindelijk bleek het bedrag te liggen op € 110.000. Dit benadrukt de belangrijkheid van een grondige inspectie voordat een woning wordt aangekocht.

Bij een aanbouw of uitbouw is een funderingsonderzoek eveneens noodzakelijk. Alleen zo kan worden bepaald of de aanbouw veilig is en of er extra maatregelen nodig zijn om de fundering te versterken.

Preventie en onderhoud

Naast sanering is preventie een belangrijk onderdeel van het beheer van funderingsproblemen. Het aanbrengen van een dampremmende laag (DPC) en het zorgen voor voldoende ventilatie in de kruipruimte zijn essentiële maatregelen. Ook het gebruik van modernere materialen, zoals kunststof of staalconstructies, kan voordelen bieden bij het voorkomen van houtrot en schimmel.

Een professionele bouwkundige keuring, inclusief funderingsonderzoek, is daarom sterk aan te raden bij de aankoop van een woning, vooral bij oudere huizen. Dit helpt om eventuele risico’s vroegtijdig te detecteren en maatregelen te nemen voordat problemen groter worden.

Conclusie

Zwam in de fundering is een serieuze aandachtspunt bij woningaankoop en renovatie. De oorzaken zijn vaak gerelateerd aan vocht, houtrot en funderingsproblemen, die vooral bij oudere woningen vaker voorkomen. Detectie en sanering vereisen een gestructureerde aanpak en professionele ondersteuning. Preventie, zoals het zorgen voor voldoende ventilatie en het gebruik van dampremmende materialen, is eveneens van groot belang.

Bij aankoop van een woning is een bouwkundige keuring met funderingsonderzoek een essentieel instrument om eventuele problemen in kaart te brengen en risico’s te beheersen. Met de juiste benadering kan de levensduur van een woning verlengd worden en de veiligheid van de constructie gegarandeerd worden.

Bronnen

zwam