Bouwkundig funderingsonderzoek: Waarom, hoe en wanneer?

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Bij elke bouw- of renovatieproject is een stevige fundering cruciaal voor de stabiliteit en levensduur van het gebouw. De fundering vormt namelijk de basis waarop het hele bouwwerk rust. Problemen met de fundering kunnen leiden tot zakkingsvormen, scheuren, vochtproblemen of zelfs structuurinstabiliteit. Daarom is een bouwkundig onderzoek van de fundering een essentieel onderdeel van elke bouwactiviteit, aankoop van een woning of verbouwing. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op wat funderingsonderzoek inhoudt, waarom het belangrijk is en wanneer het nodig is.

Wat is funderingsonderzoek?

Funderingsonderzoek is een technische inspectie van de fundering van een gebouw. Het doel van dit onderzoek is om de staat van de fundering te beoordelen en te controleren op mogelijke problemen zoals verzakkingen, scheuren of vochtproblemen. Het onderzoek wordt vaak uitgevoerd bij oudere gebouwen, bij aankoop van een woning of wanneer er zichtbare schade is die mogelijk verband houdt met de fundering.

Het onderzoek wordt uitgevoerd door een erkende bouwkundige of funderingsdeskundige. Deze expert beoordeelt de kwaliteit van de fundering en de zakkingsgedragingen van het bouwwerk. De inspectie kan zowel visueel als met meetinstrumenten plaatsvinden. Het onderzoek wordt conform de F3O-richtlijnen uitgevoerd en levert meestal een gedetailleerd rapport op met foto’s, beschrijvingen van de bevindingen en eventueel hersteladvies.

Waarom is funderingsonderzoek belangrijk?

De fundering van een gebouw is verantwoordelijk voor de stabiliteit van het gehele constructie. Problemen met de fundering kunnen ernstige schade veroorzaken, zoals scheuren in muren, verzakkingen van vloeren of zelfs het instorten van delen van het gebouw. Door regelmatig funderingsonderzoek te laten uitvoeren, kunnen mogelijke problemen vroegtijdig worden opgespoord. Dit helpt om kostbare reparaties of verbouwingen te voorkomen en kan de levensduur van het bouwwerk verlengen.

Funderingsonderzoek is ook van belang bij de aankoop van een woning. Wanneer de aankoop van een woning plaatsvindt in een risicogebied, is een funderingsonderzoek extra noodzakelijk. Risicogebieden zijn regio’s waar funderingsproblemen vaker voorkomen, zoals gebieden met veengrond of klei. Deze grondsoorten kunnen leiden tot zakkingsvormen en instabiliteit in de fundering.

Wanneer is funderingsonderzoek nodig?

Er zijn verschillende situaties waarin een funderingsonderzoek noodzakelijk is. Hieronder worden de belangrijkste gevallen uitgelegd:

1. Aankoop van een pand in een risicogebied

Wanneer een pand wordt aangekocht in een gebied dat als risicogebied is aangewezen, is funderingsonderzoek verstandig. Deze gebieden zijn vaak gekenmerkt door slappe grond of veengrond, die minder draagkracht hebben. Problemen met de fundering kunnen in deze regio’s vaker voorkomen. Voorbeelden van risicogebieden zijn onder andere de regio’s Rotterdam, Zeeland en Amsterdam.

2. Verbouwing of renovatie

Bij een verbouwing van een woning is het verstandig om de fundering te laten controleren. Wanneer extra belasting op het gebouw wordt uitgeoefend, zoals het bouwen van een extra verdieping of het aanbouwen van een uitbreiding, kan de fundering hier niet op zijn getest. Een funderingsonderzoek helpt dan om te bepalen of de fundering in staat is om de extra belasting te dragen.

3. Zichtbare gebreken als gevolg van verzakkingen

Wanneer zichtbare gebreken zoals scheuren in muren of klemmende deuren optreden, kan dit wijzen op funderingsproblemen. Deze schade kan het gevolg zijn van verzakkingen of zettingsverschillen. In dergelijke gevallen is het verstandig om een funderingsonderzoek uit te laten voeren om de oorzaak van de schade te achterhalen.

4. Bouwwerkzaamheden in de omgeving

Ook wanneer er bouwwerkzaamheden plaatsvinden in de directe omgeving van een woning, is funderingsonderzoek verstandig. Aanleg van wegen, tunnels of ondergrondse constructies kan de grond onder een woning beïnvloeden en leiden tot funderingsproblemen. Een funderingsonderzoek kan hierbij helpen om eventuele risico’s vroegtijdig op te sporen.

Hoe wordt funderingsonderzoek uitgevoerd?

Funderingsonderzoek wordt uitgevoerd door een gespecialiseerde ingenieur of bouwkundig expert. Tijdens het onderzoek wordt de fundering visueel geïnspecteerd, en indien nodig worden er proefboringen of metingen gedaan om de diepte en stevigheid van de fundering te bepalen. Ook wordt er gekeken naar grondwaterstanden en de samenstelling van de bodem, omdat deze factoren invloed hebben op de stabiliteit van de fundering.

Het onderzoek bestaat meestal uit de volgende onderdelen:

1. Archiefonderzoek

Tijdens het archiefonderzoek worden originele bouw- en funderingstekeningen van het pand bestudeerd. Daarnaast worden eventuele verbouwingstekeningen, eerder uitgevoerde onderzoeken en peilbuisgegevens verzameld en bestudeerd. Informatie over de toegepaste funderingsconstructie, de aanlegdiepte van de fundering en de opbouw van de draagconstructie wordt geanalyseerd.

2. Visuele inspectie (extern en intern)

De buitenkant van het bouwwerk wordt geïnspecteerd op zichtbare gebreken zoals scheuren, zichtbare scheefstanden en het wijken van kozijnen of metselwerk. Daarnaast wordt het bouwwerk aan de binnenzijde geïnspecteerd op onregelmatigheden, zoals scheuren in muren of vloeren.

3. Metingen en analyse

Tijdens het onderzoek worden diverse metingen uitgevoerd, zoals lintvoegwaterpassing, vloerveldwaterpassing en nauwkeurigheidswaterpassing. Deze metingen helpen om zettingsverschillen en eventuele zakkingsvormen te bepalen. Ook wordt de bodemgesteldheid en grondwaterstand onderzocht.

4. Inpandige inspectie en hersteladvies

Wanneer er sprake is van zichtbare schade, wordt een inpandige inspectie uitgevoerd. In sommige gevallen wordt de fundering volledig geïnspecteerd, bijvoorbeeld door een funderingsontgraving. Op basis van de bevindingen kan advies worden uitgebracht over eventuele herstelwerkzaamheden of preventieve maatregelen.

Mogelijke oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen ontstaan door diverse factoren. Enkele veelvoorkomende oorzaken zijn:

Droogstand van houten palen: Houten palen kunnen rot worden wanneer ze droog vallen.
Palenpest: Houten palen kunnen beschadigd raken door bacterie.
Overbelasting: Het pand kan te zwaar zijn voor de aanwezige palen.
Negatieve kleef: Draagkrachtverlies door grond aan palen.
Positieve kleef: Extra belasting door het ophogen van grond.
Funderingen op staal: Gebouwen zonder palen onder de fundering kunnen instabiel zijn.

Deze problemen komen vaak voor in regio’s met veengrond of klei. In deze gebieden is funderingsonderzoek extra belangrijk.

Soorten funderingsonderzoek

Er zijn verschillende soorten funderingsonderzoek, afhankelijk van het doel en de situatie:

Funderingsonderzoek bij herstelwerkzaamheden: Tijdens dit onderzoek wordt steekproefsgewijs een uitspraak gedaan over een pand. Het doel is om onnodige herstelwerkzaamheden te voorkomen.
Due dilligence onderzoek bij eigendomsoverdracht: Dit onderzoek helpt bij het in kaart brengen van ondergrondse risico’s bij een pandoverdracht.
Beleid vormen: Funderingsonderzoek kan ook helpen bij het vormen van beleid op het gebied van funderingen, peilbesluiten en rioleringen.
Ander onderzoek: Andere vormen van onderzoek zijn archiefonderzoek, modellering, gevelinspectie, 3D laser inmeting, funderingsontgraving en draagkrachtberekeningen.

Wat levert funderingsonderzoek op?

Een funderingsonderzoek levert meerdere belangrijke resultaten op:

Inzicht in de staat van de fundering en herstelwerkzaamheden: Het onderzoek helpt om te bepalen of herstelwerkzaamheden nodig zijn.
Inzicht in mogelijke alternatieve maatregelen: Soms zijn er alternatieven om herstelwerkzaamheden uit te stellen of te voorkomen.
Risicobeoordeling bij funderingsrisico’s: Het onderzoek helpt om risico’s inzichtelijk te maken en gerichte maatregelen te nemen.

Conclusie

Bouwkundig funderingsonderzoek is een essentieel onderdeel van elk bouw- of renovatieproject. Het helpt bij de beoordeling van de stabiliteit en de staat van de fundering en kan problemen vroegtijdig opsporen. Het onderzoek is vooral belangrijk bij de aankoop van een woning in een risicogebied, bij verbouwingen of wanneer zichtbare schade optreedt. Door het uitvoeren van een funderingsonderzoek wordt de veiligheid en levensduur van het gebouw gewaarborgd. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een erkende bouwkundige of funderingsdeskundige en bestaat uit diverse onderdelen zoals archiefonderzoek, visuele inspectie en metingen. Het resultaat is een gedetailleerd rapport dat helpt bij het nemen van beslissingen over eventuele herstelmaatregelen of preventieve acties.