Overplaatsing van werknemers in het onderwijs: CAO-regels en uitspraken van de Commissie van Beroep

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De overplaatsing van werknemers in het onderwijs is een complex proces dat sterk gereguleerd is door collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO's) en de jurisprudentie van de Commissie van Beroep funderend Onderwijs (CvB). Zowel werkgevers als werknemers moeten zich bewust zijn van de juridische kaders en het proces dat bij overplaatsing centraal staat. In dit artikel worden de relevante regels en uitspraken beschreven die betrekking hebben op de overplaatsing van werknemers in het primair en voortgezet onderwijs.

Vrijwillige en onvrijwillige overplaatsing

Overplaatsing kan in het onderwijs zowel vrijwillig als onvrijwillig plaatsvinden. In de CAO voor primair onderwijs (CAO PO) en de CAO voor voortgezet onderwijs (CAO VO) wordt duidelijk uitgelegd wat de voorwaarden zijn voor onvrijwillige overplaatsing. Het uitgangspunt is dat overplaatsing vrijwillig plaatsvindt, wat betekent dat de werkgever en werknemer gezamenlijk afspraken maken over de overplaatsing.

Een werkgever kan echter ook besluiten tot onvrijwillige overplaatsing in bepaalde zwaarwichtige situaties. In dat geval wordt de overplaatsing opgelegd aan de werknemer. De CAO PO en CAO VO bepalen dat dit enkel mag gebeuren onder bepaalde, limitatieve omstandigheden:

Wanneer sprake is van een formatietekort bij een (andere) instelling;
Bij een conflictsituatie, waarbij overplaatsing noodzakelijk is om tot werkbare verhoudingen te komen;
Bij disfunctioneren van de werknemer;
Op advies van de Arbodienst of de bedrijfsarts;
In andere door de werkgever met name genoemde zwaarwichtige omstandigheden.

In het geval van onvrijwillige overplaatsing moet de werkgever een belangenafweging maken tussen de belangen van de werknemer en de werkgever. Deze afweging dient schriftelijk vastgelegd te worden in het overplaatsingsbesluit. De werknemer heeft in dat geval het recht om beroep in te stellen bij de Commissie van Beroep funderend Onderwijs. Dit beroep dient binnen zes weken na mededeling van het besluit van de werkgever te worden ingesteld.

Uitspraken van de Commissie van Beroep

De Commissie van Beroep funderend Onderwijs heeft in de loop van 2020 meerdere uitspraken gedaan over overplaatsing. Drie uitspraken, genummerd 109417, 109409 en 109461, tonen duidelijk hoe de CAO-regels in de praktijk worden toegepast.

Uitspraak 109417: Leerkracht in groep 8

In deze uitspraak gaat het om een leerkracht in het primair onderwijs die emotioneel instabiel wordt ervaren. Ouders klagen over zijn gedrag, wat leidt tot een externe enquête. De werkgever stelt de leerkracht voor de keuze: overplaatsing of vertrek. Bij overleg met de leerkracht lopen de gesprekken spaak, waarna de werkgever besluit tot onvrijwillige overplaatsing.

De Commissie onderzoekt of de overplaatsing volgens de CAO PO is uitgevoerd. De belangenafweging dient in het besluit te zijn verwerkt. In dit geval concludeert de Commissie dat de overplaatsing terecht was, mits de procedure correct is volgroeid.

Uitspraak 109461: Docent geschiedenis in het voortgezet onderwijs

In deze uitspraak gaat het om een docent geschiedenis wiens pedagogische vaardigheden ter discussie worden gesteld. Een leerlingenenquête leidt tot gesprekken waarin de docent zich vierkant opstelt. Een mediationtraject mislukt, en de werkgever besluit tot overplaatsing.

De Commissie concludeert dat de overplaatsing niet standhoudt omdat er geen zorgvuldige belangenafweging is gemaakt. De docent wordt herplaatst op een instelling waar geen volwaardige geschiedenislessen worden gegeven, zonder dat de werkgever hier voldoende motivering voor heeft gegeven. De Commissie benadrukt dat het proces van overplaatsing moet zijn gesteund door een duidelijke afweging van belangen.

Uitspraak 109409

Hoewel het volledige verloop van deze uitspraak niet in de bronnen is beschreven, blijkt uit de context dat ook hier een juridisch onderzoek is gedaan naar de terechtvaardiging van de overplaatsing. De Commissie benadrukt in haar uitspraken dat de CAO-regels strikt moeten worden nageleefd.

Juridisch kader en belangenafweging

Een belangrijk thema in de uitspraken van de Commissie is de noodzaak van een duidelijke belangenafweging bij onvrijwillige overplaatsing. De CAO PO en CAO VO stellen expliciet dat deze afweging niet mag ontbreken in het overplaatsingsbesluit. De werkgever moet aangeven waarom de overplaatsing nodig is en hoe de belangen van de werknemer zijn meegenomen in de beslissing.

De belangenafweging is niet alleen een juridisch vereiste, maar ook een essentieel instrument om de werknemer te betrekken in het proces en eventuele juridische klachten te voorkomen. De Commissie benadrukt hierbij dat de werknemer moet weten dat hij of zij het recht heeft om beroep in te stellen. Deze mogelijkheid moet duidelijk worden meegedeeld in het besluit.

Overleg en schriftelijke vastleging

Een ander essentieel aspect van overplaatsing is het noodzakelijke overleg tussen werkgever en werknemer. Dit overleg moet uitvoerig zijn en eventuele afspraken schriftelijk worden vastgelegd. De werkgever dient te onderzoeken hoe de werknemer tegenover de overplaatsing staat en of er alternatieve oplossingen mogelijk zijn.

Het proces van overplaatsing mag niet te kort worden genomen, en alle relevante omstandigheden moeten worden meegenomen in het besluit. In de uitspraak 109461 is duidelijk te zien dat de werkgever hierin tekort is geschoten. De Commissie benadrukt dat de overplaatsing alleen terecht kan zijn als de procedure is volgens de CAO-regels.

Onvrijwillige overplaatsing en de rol van de Commissie van Beroep

De Commissie van Beroep funderend Onderwijs speelt een belangrijke rol bij het toetsen van de terechtvaardiging van overplaatsingen. De Commissie is bevoegd om beroepen te behandelen die worden ingebracht door werknemers. In haar uitspraken benadrukt de Commissie dat de CAO-regels strikt moeten worden nageleefd. Dit betekent dat de werkgever niet vrij is om overplaatsing te gebruiken wanneer hij of zij dat wil, maar alleen in de door de CAO genoemde situaties.

De Commissie toetst of de overplaatsing terecht is, door te kijken naar de reden voor de overplaatsing, de belangenafweging, en de naleving van de regels in de CAO. De uitspraken tonen dat de Commissie niet genegen is tot het goedkeuren van overplaatsingen die niet volgens de CAO zijn uitgevoerd. De Commissie benadrukt hierbij dat de CAO een duidelijk kader biedt voor werkgevers, wat tegelijkertijd ook een verantwoordelijkheid met zich meebrengt.

Conclusie

De overplaatsing van werknemers in het onderwijs is een proces dat sterk gereguleerd is door de CAO PO en CAO VO. Zowel vrijwillige als onvrijwillige overplaatsing zijn toegestaan, maar het laatste vereist een zorgvuldige belangenafweging en naleving van de regels. De Commissie van Beroep funderend Onderwijs speelt een centrale rol bij het toetsen van de terechtvaardiging van overplaatsingen. Uitspraken uit 2020 tonen duidelijk dat de CAO-regels strikt moeten worden nageleefd.

Werkgevers in het onderwijs doen er goed aan om het proces van overplaatsing zorgvuldig te plannen en te documenteren. Het gebruik van de CAO als spoorboekje is hierbij essentieel. De Commissie benadrukt dat het juridische kader duidelijk is, maar dat dit tegelijkertijd ook een verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Een goede belangenafweging, een uitvoerig overleg, en schriftelijke vastleging zijn essentiële stappen in het proces van overplaatsing.