Fundering: functies, typen en belang bij bouw en renovatie

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt een essentiële rol bij de stabiliteit en duurzaamheid van gebouwen. Het zorgt ervoor dat de belasting van het gebouw – zowel permanent als variabel – veilig en gelijkmatig wordt overgedragen op de ondergrond. In dit artikel worden de functies van een fundering besproken, de verschillende typen funderingen die in de bouw worden gebruikt, en waarom het kiezen van de juiste fundering bij bouw of renovatie zo belangrijk is.

Wat is een fundering?

Een fundering is het dragende deel van een gebouw dat ervoor zorgt dat de lasten van het bouwwerk – zoals het eigen gewicht, nuttige belasting, sneeuw, en winddruk – worden overgedragen op de draagkrachtige ondergrond. Zo wordt voorkomen dat het gebouw wegzakt of scheurt. Daarnaast draagt een goede fundering bij aan de stabiliteit van het gebouw tegen externe krachten zoals wind, aardbevingen, en andere omgevingsinvloeden. Bovendien helpt een goed ontworpen fundering om grondwater buiten te houden en vochtproblemen te verminderen, en kan het bijdragen aan de thermische isolatie van het bouwwerk.

Het ontwerpen en berekenen van een fundering is een essentiële stap bij het bouwen of verbouwen van een woning. Het zorgt ervoor dat het gewicht van de woning gelijkmatig wordt verdeeld en dat externe krachten zoals wind en extreme weersomstandigheden worden opgevangen. Een kwalitatieve berekening van de fundering voorkomt verzakkingen en scheuren, waarborgt veiligheid en duurzaamheid, en zorgt dat de bouw aan de geldende bouwvoorschriften voldoet.

De functies van een fundering

Een fundering vervult meerdere essentiële functies in de bouwkunde:

Draagkracht: De fundering draagt het gewicht van het gebouw en verdeelt deze belasting over een groot grondoppervlak. Op deze manier voorkomt het dat het gebouw wegzakt of scheurt. De draagkracht van de fundering moet afgestemd zijn op de belasting van het bouwwerk en de draagkracht van de ondergrond.
Stabiliteit: Een goed ontworpen fundering zorgt ervoor dat het gebouw stabiel blijft onder invloed van externe krachten zoals wind, aardbevingen, en andere seismische activiteiten. Het voorkomt dat het gebouw buigt, kantelt of breekt.
Waterbeheer: Funderingen kunnen worden ontworpen om grondwater buiten te houden en vochtproblemen te verminderen. Dit is belangrijk om schade aan de structuur van het gebouw te voorkomen en om een droge ondergrond te waarborgen.
Isolatie: Funderingen kunnen bijdragen aan de thermische isolatie van een gebouw. Door de fundering goed te ontwerpen en te isoleren, kan energie-efficiëntie worden vergroot en wordt het verlies van warmte of koude verminderd.

Soorten funderingen

De keuze voor het juiste type fundering hangt af van meerdere factoren, waaronder het gewicht en de aard van de te bouwen constructie, de samenstelling en draagkracht van de ondergrond, en de omgevingsfactoren zoals weersinvloeden. In Nederland onderscheiden we grofweg twee hoofdtypen funderingen: funderingen op palen en funderingen op staal. Daarnaast zijn er ook speciale funderingsmethoden.

Fundering op palen

Een paalfundering bestaat uit meerdere palen die diep in de grond worden geheid, geboord of geschroefd. Deze palen dragen het gewicht van de constructie over naar sterkere grondlagen dieper in de aarde, die voldoende draagkracht bieden. Paalfunderingen worden meestal gebruikt bij zachte of zwakke bodems, waar normale funderingen niet voldoende sterk zijn om de belasting van het gebouw op te nemen. Ze zijn ook geschikt voor zware constructies, zoals bij grote gebouwen of bruggen.

Fundering op staal

Een fundering op staal wordt vaak gebruikt wanneer een gebouw of constructie licht is en de bodem voldoende draagkrachtig is. In dit geval wordt meestal een sleuf gevuld met (soms gewapend) beton, waarop de rest van de constructie is gebouwd. De fundering wordt door de ondergrond op zijn plaats gehouden. De term "fundering op staal" verwijst echter niet naar het gebruik van het materiaal staal, maar naar een historisch begrip uit het Oudgermaans, wat "vaste plaats" of "staan op" betekent.

Andere funderingstypen

Daarnaast zijn er nog diverse speciale funderingsmethoden, zoals:

Strokenfundering: ideaal voor lichte constructies op stevige ondergronden.
Poerfundering: gebruikt bij zware constructies zoals bij grote gebouwen of bruggen.
Puttenfundering: geschikt voor zachte bodems waar dieper gefundeerd moet worden.
Algemene funderingsplaat: vaak gebruikt voor lichte constructies op stevige bodems.
Compenserende fundering: wordt gebruikt in situaties waar het gewicht van de constructie gelijk is aan de verplaatste grond.
Fundering op grondschroeven: een duurzame en flexibele optie die snel kan worden geïnstalleerd en goed geschikt is voor kleine projecten.

Waarom is het kiezen van de juiste fundering belangrijk?

Het kiezen van de juiste fundering is cruciaal bij bouw of renovatieprojecten. Een fundering die niet goed is ontworpen of berekend kan leiden tot structurele problemen, zoals verzakkingen, scheuren, en onveilige situaties. Daarnaast kan het ook leiden tot hoge herstelkosten en onbewoonbare situaties. Daarom is het belangrijk om een grondige bodemonderzoek uit te voeren en een constructieberekening uit te voeren die afgestemd is op de specifieke omstandigheden van de bouwlocatie.

Een kwalitatieve berekening van de fundering voorkomt verzakkingen en scheuren, waarborgt veiligheid en duurzaamheid, en zorgt dat de bouw aan de geldende bouwvoorschrachten voldoet. Daarnaast voorkomt het ook problemen met vergunningen en zorgt het voor een stabiele en veilige woning.

Funderingsherstel

In sommige gevallen kan een fundering hersteld moeten worden. Dit kan nodig zijn als er sprake is van verzakkingen, scheuren, of andere structurele problemen. Funderingsherstel is vaak een complex proces dat goed moet worden gepland en uitgevoerd. Het kan nodig zijn om het Bouwbureau in te schakelen voor advies en onderzoek, vooral in gevallen waarbij het bouwwerk deel uitmaakt van een bouwkundige eenheid.

Het aanschrijven tot funderingsherstel kan ook worden voorgesteld door de gemeente, indien er sprake is van een overtreding van de Woningwet of het Bouwbesluit. In dat geval kan de gemeente ook een last onder bestuursdwang opleggen om ervoor te zorgen dat de overtreding wordt hersteld.

Conclusie

Een fundering is het dragende deel van een gebouw dat ervoor zorgt dat de belasting veilig en gelijkmatig wordt overgedragen op de ondergrond. Het zorgt niet alleen voor stabiliteit en duurzaamheid, maar helpt ook bij het voorkomen van verzakkingen en scheuren. Er zijn verschillende typen funderingen die afhankelijk van de omstandigheden van de bouwlocatie worden gebruikt, zoals funderingen op palen en funderingen op staal. Het kiezen van de juiste fundering is essentieel bij bouw- of renovatieprojecten, omdat het zorgt voor een veilige en stabiele basis voor het gebouw.

Een grondige bodemonderzoek en een kwalitatieve berekening van de fundering zijn belangrijke stappen om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan de eisen van de bouwvoorschrachten en dat het bouwwerk veilig en duurzaam is. Funderingsproblemen kunnen leiden tot hoge herstelkosten en onbewoonbare situaties, dus het is belangrijk om tijdens het ontwerp en bouwproces aandacht te besteden aan de fundering.