Droogte en funderingsschade: een toenemend bouw- en woningprobleem in Nederland

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat droogte een aanzienlijke impact heeft op de fundering van woningen in Nederland. Zowel in historische stadsbuurten als in landelijke gebieden worden steeds meer klachten geregistreerd over scheuren in muren, verzakkingen en andere funderingsproblemen. Deze schade is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een financieel en sociale belasting voor huiseigenaren. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) meldt een toename van schademeldingen, die vaak gerelateerd zijn aan de lage grondwaterstand en klimaatverandering.

In deze artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsschade door droogte, welke gebieden het meest gevoelig zijn, en wat huiseigenaren en professionals kunnen doen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen.

Droogte als oorzaak van funderingsschade

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsschade in droge perioden is de lage grondwaterstand. Door het uitdrogen van de grond verandert de fysieke structuur ervan, wat leidt tot krimp en vervorming. Dit heeft directe gevolgen voor de stabiliteit van funderingen, met name in gebieden met veen- of kleigrond. In zulke situaties kan de grond ongelijkmatig inklinken, wat ervoor zorgt dat delen van het huis minder stevig worden ondersteund.

Nederland telt honderdduizenden woningen die zijn opgeleverd op houten paalfunderingen. Deze constructie was in de jaren voor 1970 gangbaar in vooral steden in het noorden en westen van het land, zoals Amsterdam, Rotterdam, Haarlem en Dordrecht. Deze palen zijn vaak meters diep aangebracht, maar niet altijd tot op de zandlaag. In normale omstandigheden zijn ze beschermd tegen rotting door het continu aanwezige water. Bij een lage grondwaterstand komen de bovenste delen van de paal echter droog te staan. Hierdoor kunnen schimmels en bacteriën zich ontwikkelen, waardoor de draagkracht van de fundering afneemt.

Een dergelijke vorm van funderingsschade is niet nieuw, maar het is een probleem dat door klimaatverandering opnieuw in de aandacht komt. Het aantal droge zomers en voorjaarsperiodes neemt toe, wat leidt tot een verlaging van het grondwaterpeil. Hierdoor komen steeds meer houten funderingspalen onder druk te staan, met als gevolg dat ze verder rotten en het gewicht van de woning minder goed kunnen dragen.

Funderingsproblemen bij ondiepe funderingen

Niet alleen woningen met houten paalfunderingen lopen risico op schade bij droogte. Ondiepe funderingen, zoals staalfunderingen of funderingen die niet op heipalen zijn gebouwd, zijn eveneens gevoelig voor droogteschade. Deze constructies zijn meestal lichter dan diepe funderingen en kunnen daarom sneller ondersteuning verliezen wanneer de grond uitdroogt en krimpt. Dit kan leiden tot ongelijkmatige verzakkingen van het bouwwerk, wat op zijn beurt kan resulteren in scheuren in muren, kelders en vloeren.

In de droge zomers van 2018 en 2020 bleek dat het aantal meldingen van funderingsproblemen aanzienlijk toeneemt bij langdurige droogte. Dit geldt met name voor woningen in klei- en veengebieden, waar de grond gevoelig is voor veranderingen in de waterstand. De analyses van het KCAF duiden erop dat ook de toekomstige droogteperioden leiden tot een verdere toename van funderingsproblematiek, vooral bij oude woningen.

Geografische risicogebieden

De risico’s van funderingsproblemen door droogte zijn niet gelijkmatig over Nederland verspreid. In de noordelijke en westelijke delen van het land, waar veel klei- en veenbodems voorkomen, is het probleem het grootst. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Haarlem staan bekend om hun houten paalfunderingen, die in combinatie met droge omstandigheden voor een grotere kans op schade zorgen.

Naast deze steden zien we in recente jaren ook funderingsproblemen in delen van Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant. Deze regio’s hebben vooral in de afgelopen jaren te maken met meer droge winters en zomers, wat leidt tot een verdieping van de funderingsproblematiek. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek heeft zelfs een kaart gemaakt waarin de risicogebieden zijn aangegeven. Huiseigenaren en gemeenten kunnen hiermee bepalen of ze in een gebied wonen waar funderingsschade vaker voorkomt.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen kunnen op verschillende manieren worden herkend. Een van de duidelijkste symptomen is het ontstaan van scheuren in muren, kelders of vloeren. Deze scheuren kunnen zowel horizontaal als verticaal lopen en vaak groter worden over tijd. Verder kunnen deuren en vensters moeilijker open of dichtgaan als gevolg van vervorming van de muurconstructie. Ook een hoge drempel tussen kamer en kelder of een ongelijk oppervlak van vloeren kan wijzen op funderingsproblemen.

Een andere aanwijzing is het verschijnen van scheuren in de funderingsconstructie zelf, zoals in het beton of in de zool van de fundering. Deze schade is vaak het gevolg van ongelijkmatige drukverdeling in de grond. Wanneer dergelijke aanduidingen zich voordoen, is het aan te raden om contact op te nemen met een bouwkundig specialist of funderingsspecialist om de oorzaak van de schade te achterhalen.

Preventieve maatregelen en herstelopties

Om funderingsproblemen door droogte te voorkomen of te herstellen, zijn er meerdere opties beschikbaar. Eerst en vooral is het belangrijk om regelmatig inspecties te laten uitvoeren, met name in risicogebieden of bij oude woningen. Deze inspecties kunnen vroegtijdige signalen van funderingsschade detecteren en eventueel maatregelen nemen om verdere schade te voorkomen.

Bij bestaande funderingsproblemen zijn er herstelmethoden zoals het opnieuw paalen of het aanbrengen van ondersteunende elementen. Dit kan zowel in de vorm van houten als betonnen paalconstructies gebeuren. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de grondwaterstand kunstmatig te verhogen, bijvoorbeeld via irrigatiesystemen of regenwaterafvoerconstructies. Deze maatregelen kunnen helpen bij het stabiliseren van de grond en voorkomen dat funderingen verder verzakken of verslechteren.

Een andere aanbevolen maatregel is het houden van de grond rondom het huis vochtig in droge perioden. Dit kan bijvoorbeeld door het regelmatig besproeien van de grond of het aanleggen van een waterafvoerconstructie die het water gelijkmatig verdelt. Deze praktijk kan helpen bij het voorkomen van grondkrimp en het behouden van de stabiliteit van de fundering.

De rol van klimaatverandering en toekomstige risico’s

De toenemende frequentie van droogtes en de veranderingen in grondwaterstanden als gevolg van klimaatverandering zorgen ervoor dat funderingsproblemen in de toekomst nog groter worden. Bouwkundige specialisten en funderingsexperts wijzen erop dat dit een langdurig probleem is dat niet alleen betrekking heeft op oudere woningen, maar ook op nieuwbouw in risicogebieden. De toepassing van huidige bouwmethoden en materialen helpt om funderingsproblemen te beperken, maar kan niet volledig voorkomen dat droogte schade veroorzaakt.

Het Deltaplan funderingsschade en het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek werken samen met overheden en gemeenten om oplossingen te zoeken voor de toekomst. Dit omvat niet alleen herstelmaatregelen voor bestaande woningen, maar ook voorschriften voor nieuwbouw in risicogebieden. Het doel is om funderingsproblemen te beperken en de woningbouwsector te voorzien van betere bouwmethoden en bouwmaterialen die robuuster zijn tegen droogte en klimaatverandering.

Conclusie

Funderingsschade door droogte is een groeiend probleem in Nederland, met name in gebieden met veen- of kleigrond en houten paalfunderingen. Het aantal schademeldingen is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen, en de verwachting is dat deze trend zich door zal zetten als gevolg van klimaatverandering. Huiseigenaren, bouwkundige specialisten en gemeenten moeten zich bewust worden van de risico’s en de beschikbare maatregelen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen.

Regelmatige inspecties, het houden van de grond vochtig en het toepassen van herstelmaatregelen zoals opnieuw paalen of de aanleg van ondersteunende constructies zijn essentieel om de stabiliteit van de fundering te behouden. Bovendien is het belangrijk om bewust te worden van de geografische risicogebieden en de rol van klimaatverandering in de toekomstige funderingsproblematiek. Door preventie en herstelmaatregelen te combineren, kan Nederland beter voorbereid worden op de uitdagingen van droogte en funderingsschade.

Bronnen

droogte