Fundering beschermen tegen vocht: Technieken, materialen en aanbevelingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een stevige en vochtbestendige fundering is cruciaal voor de duurzaamheid en de levensverwachting van een woning. Vocht kan schade veroorzaken aan de fundering en via de muren het bouwvolume binnendringen, wat problemen veroorzaakt als schimmelvorming, rotte muurafwerking en verhoogde onderhoudskosten. Het voorkomen van vochtproblemen in de fundering is daarom van groot belang voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. In dit artikel worden de oorzaken van vochtproblemen in funderingen besproken, evenals de technieken, materialen en aanbevelingen die gebruikt kunnen worden om de fundering effectief tegen vocht te beschermen.

Oorzaken van vochtproblemen in funderingen

Vocht in funderingen kan ontstaan door verschillende factoren. Een van de hoofdoorzaken is capillaire opstijging, waarbij grondwater via de poriën van de bouwmaterialen (zoals baksteen of kalksteen) omhoog trekt. Dit is vooral het geval bij oudere woningen waarbij de fundering of muren niet zijn uitgerust met een adequate waterkering. Een andere oorzaak is ongeveer of onvoldoende afwatering rondom het gebouw, waardoor water zich tegen de muren kan verzamelen en via de fundering naar binnen trekt. Ook veranderingen in het grondwaterpeil, zoals stijging door regenval of klimaatverandering, kunnen vochtproblemen in de fundering veroorzaken.

Daarnaast kunnen scheuren in de fundering of muren dienen als doorgangen voor vocht. Deze scheuren kunnen ontstaan door verzakkingen of beweging in de grond, die vaak voorkomen in gebieden met veengrond of klei. In dergelijke situaties is het noodzakelijk om regelmatige inspecties te doen om mogelijke schade op tijd op te sporen. Symptomen van vochtproblemen in de fundering zijn onder andere een scheve vloer, brede scheuren in de muren, klemmende ramen en deuren, en een muffe lucht in de woning. Ook salpeteruitslag op de buitenmuren is een duidelijk teken van vochtproblemen.

Technieken voor het beschermen van funderingen tegen vocht

Er zijn verschillende technieken beschikbaar om de fundering te beschermen tegen vocht. De keuze van de techniek hangt af van de bouwconstructie, de toegankelijkheid van de fundering, en de omstandigheden op de locatie. Hieronder worden enkele veelgebruikte methoden besproken.

1. Waterdichting van de fundering

Een effectieve methode is het toepassen van een waterdichtingslaag (DPC) op de fundering of muren. Deze laag kan bestaan uit een waterdichtingsfolie of een injectieproduct dat de poriën van de muren afsluit. In het geval van optrekkend vocht is het aan te raden om de muren van onderaf te behandelen met een waterdichtingsproduct dat de capillaire werking onderbreekt. Dit kan gedaan worden door injectieproducten in de muren te injecteren of door een externe waterdichting aan te brengen.

Een veelvoorkomende methode is het gebruik van impregnerende producten zoals Sikagard-703 W. Dit is een gebruiksklaar impregneermiddel op basis van silaan en siloxaan dat geschikt is voor cementgebonden ondergronden zoals mortel, metselwerk, baksteen en kalkzandsteen. Het middel is sterk waterafstotend, maar waterdampdoorlatend, waardoor het vocht kan uittreden en niet in het metselwerk blijft hangen. Het aanbrengen van deze waterdichting vereist vaak een vooraf reiniging van de muren, vooral als deze sterk vervuild zijn.

2. Fundering isoleren

Naast waterdichting is isolatie van de fundering een belangrijke maatregel om vochtproblemen te voorkomen. Isolatie beschermt de fundering tegen temperatuurveranderingen en voorkomt condensatie die kan leiden tot schimmelvorming. Het keuze van het isolatiemateriaal is hierbij van groot belang. Voor funderingen die direct contact maken met de grond of water is XPS-isolatie (uitgeharde polystyreen) de aan te raden keuze. Dit materiaal is vochtbestendig, heeft een hoge druksterkte en is geschikt voor ondergrondse toepassingen. Voor droge delen van het bouwproject kan ook EPS-isolatie (expanderend polystyreen) worden overwogen.

Een belangrijke aandachtspunt bij fundering isoleren is het voldoen aan de lokale bouwregelgeving. In sommige regio’s zijn er minimale eisen qua dikte en type isolatiemateriaal. Daarom is het belangrijk om deze regelgeving altijd vooraf te raadplegen. Daarnaast is het aan te raden om de isolatie luchtdicht aan te brengen, met uitzondering van houtvezelisolatie, die een diffusie-open structuur heeft en dus vocht kan afvoeren mits de constructie goed geventileerd is.

Isolatieplaten kunnen ook vooraf geïnstalleerd worden tijdens de bouwfase, bijvoorbeeld als bekisting voor de fundering. Dit bespaart tijd en middelen en zorgt voor een betere kwaliteit van de fundering. Een goed geïsoleerde fundering is bovendien minder onderhevig aan schade en heeft een langere levensduur.

3. Verbetering van de afwatering

Een andere techniek is het verbeteren van de afwatering rondom het gebouw. Goede afwatering vermindert het risico op vochtproblemen in de fundering. Dit kan bereikt worden door afvoergeulen, regenwaterleidingen en afwateringsputten aan te leggen. Het is ook aan te raden om de grond rondom het gebouw regelmatig nat te houden in droge periodes, om voorkomen dat de grond uitdroogt en krimpt. Dit voorkomt verwerende grond en mogelijke verzakkingen van de fundering.

In risicogebieden, zoals delen van Noord-Nederland, is het aan te raden om regelmatige inspecties van de fundering te doen, omdat hier de kans op funderingsproblemen groter is. In dergelijke situaties is het ook nuttig om gebruik te maken van kaarten zoals die van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF), die aangeven welke gemeenten in het verleden funderingsproblemen hebben ervaren.

Aanbevelingen en praktische overwegingen

Bij het beschermen van de fundering tegen vocht zijn er een aantal aanbevelingen die belangrijk zijn om in acht te nemen.

1. Kies het juiste materiaal

Het keuze van het juiste isolatiemateriaal en waterdichtingsproduct is cruciaal. Voor ondergrondse funderingen is XPS-isolatie het meest geschikt, terwijl voor droge delen EPS-isolatie of foamglas overwogen kan worden. Bij waterdichting is het aan te raden om gebruik te maken van impregnerende middelen die zowel waterafstotend als waterdampdoorlatend zijn, zoals Sikagard-703 W.

2. Blijf binnen de bouwregelgeving

Het is belangrijk om rekening te houden met de lokale bouwregelgeving bij fundering isoleren. In sommige gevallen zijn er minimale eisen qua dikte of type isolatiemateriaal. Deze eisen variëren per regio en moeten daarom altijd worden geraadpleegd. Ook bij de toepassing van waterdichtingsproducten is het noodzakelijk om te voldoen aan de geldende bouwnormen en regelgeving.

3. Zorg voor een luchtdichte afwerking

Zowel binnen- als buitengevelisolatie moet luchtdicht zijn, maar in het geval van houtvezelisolatie is het niet noodzakelijk om een dampdicht scherm toe te passen. Dit is te danken aan de diffusie-open structuur van houtvezelisolatie, die vocht van binnenuit kan afvoeren mits de bouwconstructie goed geventileerd is.

4. Plan vroegtijdig voor fundering isolatie

Isolatieplaten kunnen op voorhand worden geïnstalleerd, bijvoorbeeld als bekisting voor de fundering. Dit bespaart tijd en middelen in de bouwfasen en zorgt voor een betere kwaliteit van de fundering.

Conclusie

Een goed geïsoleerde en waterdichte fundering is essentieel voor de duurzaamheid en de levensverwachting van een woning. Vochtproblemen in funderingen kunnen schade veroorzaken aan de constructie en leiden tot onderhoudsproblemen. Door het toepassen van de juiste technieken, zoals waterdichting, isolatie en verbetering van de afwatering, kan dit risico effectief worden beheerst. Het is belangrijk om rekening te houden met de bouwregelgeving en de toegankelijkheid van de fundering bij het kiezen van de juiste maatregelen. Bovendien is het aan te raden om regelmatige inspecties te doen, vooral in risicogebieden, om eventuele problemen op tijd op te sporen.