Funderingsproblemen in Nederland: Oorzaken, herkenning en oplossingen

In Nederland is het wonen op veen- en zandige grond al eeuwenlang een realiteit. Door de historische afwatering van veengebieden zijn woningen vaak op zachte ondergrond gebouwd. Daardoor ontstaan regelmatig funderingsproblemen, waarbij de fundering van een huis zakt of verzwakt. Dit kan leiden tot schade aan muren, vloeren en deuren, en in ernstige gevallen tot een volledige verzwakking van de structuur van het huis. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) wijst erop dat tussen de 487.000 en 537.000 panden momenteel verhoogd risico lopen op verzakking door droogte. Bij de huidige klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687.000. In dit artikel bespreken we de oorzaken van funderingsproblemen, hoe je deze kunt herkennen en welke oplossingen beschikbaar zijn.

Oorzaken van funderingsproblemen

De oorzaken van funderingsproblemen zijn meestal het gevolg van de bodem en het type fundering dat is gebruikt bij de bouw van het huis. In de veengebieden van Nederland is de bodem vaak zacht en ontwaterd, wat leidt tot verzwakking van de fundering. Historisch gezien is het land ontgonnen door sloten te dempen en het grondwaterpeil te verlagen. Dit maakte het mogelijk om boeren te ondersteunen, maar had ook nare gevolgen voor de fundering van woningen. Veel huizen zijn op heipalen gebouwd, die onderom in de zachte bodem zijn gemaakt. Door droogte en lage grondwaterpeil kunnen deze palen verzwakken of zelfs aangestoken worden, wat leidt tot verzakking.

Een ander oorzaak van funderingsproblemen is het type fundering zelf. In veengebieden wordt vaak gebruikgemaakt van houten palen, die minder duurzaam zijn dan stalen of betonfunderingen. Als deze palen door bacteriën of droogte verder verzwakken, kan het gehele fundament van het huis instorten. Ook kan de bouwtechniek van de jaren 1950 en 1960, waarbij bepaalde funderingsmethoden zijn gebruikt, leiden tot problemen. Deze oude methoden zijn soms niet meer geschikt voor de huidige omstandigheden.

Herkenning van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk, zowel bij het kopen van een huis als tijdens het wonen. Hier zijn enkele duidelijke signalen die wijzen op een mogelijke funderingsproblematiek:

• Bredere scheuren in binnenmuren en vloeren: Doordat de fundering (gedeeltelijk) verzakt, krijgt de woning minder steun. Op den duur ontstaan brede scheuren in muren en vloeren. Dit is een duidelijk teken dat de fundering niet stabiel meer is.
• Klemmende ramen en deuren: Als een fundering verzakt en verder zakt, kan de woning scheef gaan staan. Dit kan leiden tot ramen en deuren die geleidelijk beginnen te klemmen.
• Aflopende of scheve vloeren: Een aflopende of scheefstaande vloer kan zowel esthetische als functionele problemen met zich meebrengen, zoals ongelijkheden in vloerbedekkingen, wiebelende meubels of waterafvoerproblemen in badkamers.
• Hoogteverschil tussen de woning en de stoep: Door de verzakking kan er een hoogteverschil ontstaan tussen de woning en de stoep.

Als je enkele van deze signalen herkent, is het verstandig om professionele hulp in te schakelen. Een bouwkundige of een funderingsbureau kan onderzoek doen naar de oorzaak van de schade en eventueel funderingsherstel voorstellen.

Oplossingen voor funderingsproblemen

Als funderingsproblemen zijn geconstateerd, zijn er verschillende oplossingen beschikbaar, afhankelijk van de ernst van de schade en de type fundering van het huis. Hieronder worden de meest voorkomende benaderingen besproken.

Grondwaterpeil verhogen

Als de palen nog goed genoeg zijn en niet zijn aangetast door bacteriën, kan het afdoende zijn om het grondwaterpeil weer op een stabiel hoog niveau te brengen. Dit stopt de verzwakking van de palen. De medewerking van de gemeente en/of het waterschap is hierbij vaak nodig. Een hoger grondwaterpeil kan de fundering steun geven en voorkomen dat het huis verder zakt. Dit is een minder kostbare oplossing dan funderingsherstel, maar vereist wel samenwerking met waterschappen en overheden.

Funderingsherstel

Als de palen te zwak zijn, is een nieuwe fundering nodig. Het huis wordt dan op een soort tafel gezet. Nieuwe heipalen vormen de poten van de tafel, die in delen onder het huis worden aangebracht. Daarbovenop komt een tafelblad van beton. Deze methode is doorgaans kostbaar, met bedragen tussen de vijftig- en honderdduizend euro. Het is belangrijk om tijdig te handelen, omdat funderingsproblemen zich snel kunnen verslechteren.

Financiële aspecten

Funderingsherstel is niet alleen technisch, maar ook financieel een uitdaging. Het herstel kan veel geld kosten, en het is belangrijk om dit op tijd te overwegen. Geldverstrekkers kunnen in problemen komen als ze geld verlenen voor een huis dat niet in orde is. Daarom kan het verstandig zijn om funderingsherstel al in de huur of koopovereenkomst op te nemen. In sommige gevallen is er ook sprake van een collectieve aansprakelijkheid van gemeenten of waterschappen, vooral als het lage grondwaterpeil een directe oorzaak is van de funderingsproblemen.

Buren en samenwerking

Funderingsproblemen zijn vaak een collectieve aangelegenheid. Je woont vaak in een wijk met meerdere huizen die hetzelfde probleem kunnen hebben. Samenwerken met buren is essentieel om het herstelproces te versnellen en de kosten te verdelen. Het is verstandig om iemand in de buurt aan te wijzen die verstand van zaken heeft en kan helpen bij het contact leggen met aannemers of gemeentelijke instanties. Dit versnelt het proces en zorgt voor een betere uitkomst.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn een reëel en groeiend probleem in Nederland, vooral in veengebieden. Door historische afwatering en klimaatverandering verzwakken funderingen vaak en kunnen woningen zakken. Het herkennen van funderingsproblemen is essentieel, bijvoorbeeld aan de hand van brede scheuren in muren of scheve vloeren. Als er sprake is van funderingsproblemen, zijn er meerdere oplossingen beschikbaar, zoals het verhogen van het grondwaterpeil of funderingsherstel. Het is belangrijk om tijdig handelend op te treden, omdat funderingsproblemen zich snel kunnen verslechteren en leiden tot ernstige schade. Bovendien is financiële planning en samenwerking met buren en overheden cruciaal om het herstelproces te bewerkstelliging. Door bewustwording en actie te nemen, kan funderingsproblematiek worden voorkomen of opgelost.

Bronnen

1. Funderingsproblemen: risicogebieden en herkenning
2. Funderings- en grondwaterproblemen wie heeft er geen last van
3. Funderingsschade als groeiend probleem
4. Help, mijn huis verzakt