Fundering op staal: Soorten, Toepassingen en Belangrijkste Aandachtspunten

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De fundering vormt het fundament van elk gebouw en bepaalt dus in hoge mate de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van de constructie. Een fundering op staal is een veelvoorkomende methode in de bouw, vooral in gebieden met een relatief stabiele ondergrond. In dit artikel wordt ingegaan op de drie meest gebruikte vormen van fundering op staal – plaatfundering, strookfundering en poerfundering – en worden de aandachtspunten bij de uitvoering besproken. Bovendien wordt duidelijk gemaakt wat de rol is van grondonderzoek en constructieberekening bij het ontwerp van een fundering.

Wat is een fundering op staal?

Hoewel de term "fundering op staal" veel mensen doet denken aan een constructie die inderdaad gebruikmaakt van staal, heeft het niets met dat materiaal te maken. De term is afkomstig uit de oude Hollandsche taal en betekent letterlijk "op de beschikbare ondergrond". Dit is meestal een harde en stabiele zandlaag die als basis voor de fundering kan dienen. In tegenstelling tot een paalfundering, waarbij palen in de grond worden geplant om de belasting op een diepere laag over te dragen, steunt een fundering op staal direct op de bovenliggende, stevige ondergrond.

Een fundering op staal is dus een methode waarbij het bouwwerk rechtstreeks op een stevige grondlaag wordt geplaatst, zonder tussenkomst van palen of diepe fundamenten. Deze methode is kostenefficiënt, maar vereist wel een zorgvuldige afweging van factoren zoals grondwaterstand, vorstvrijheid en eventuele obstakels in de bodem.

Soorten fundering op staal

Er zijn drie veelgebruikte vormen van fundering op staal. Elke vorm heeft specifieke toepassingen, voordelen en nadelen. De keuze van het juiste type hangt af van de omstandigheden op de bouwlocatie, zoals de belasting die het gebouw uitoefent, de aard van de ondergrond en de wens van de ontwerper of opdrachtgever.

Plaatfundering

De plaatfundering is de meest directe vorm van fundering op staal. Hierbij wordt een grote, gewapende betonplaat onder het gehele bouwwerk geplaatst. Deze plaat fungeert als een soort massieve vloer die de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond verdeelt.

De plaatfundering is vooral geschikt voor gebouwen waarbij krachten gelijkmatig verdeeld moeten worden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij zware constructies of bij gebouwen met een asymmetrische belasting. Bovendien beschermt de plaat de fundering tegen invloeden zoals vorst, zand, en grondwater. Vaak wordt er een vorstrand aangebracht rond de plaat om deze extra te beschermen.

Een nadeel van de plaatfundering is dat het relatief veel beton en armatuur vereist, wat de kosten en het gewicht van de fundering opdrijft. Een goede constructieberekening is dan ook essentieel om eventuele kosten te besparen en de efficiëntie van het ontwerp te optimaliseren.

Strookfundering

Bij een strookfundering wordt een brede strook van gewapend beton onder de dragende muren of gevels van het gebouw geplaatst. Deze strook fungeert als ondersteuning voor de muren en zorgt ervoor dat de belasting van de muren gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld.

De strookfundering is vooral geschikt voor gebouwen met zware muren of waarbij de belasting niet gelijkmatig over het gehele bouwwerk is verdeeld. Het is een betrouwbaar alternatief voor de plaatfundering in situaties waarbij het niet nodig is om het volledige bouwwerk op één massieve plaat te plaatsen. De strookfundering is meestal goedkoper dan de plaatfundering en vereist minder materiaal.

Een belangrijk aandachtspunt bij de strookfundering is het verloop van de ondergrond. Als de grond onder de strook niet stevig genoeg is, kan het tot ongelijkmatige zettingen komen, wat schade kan veroorzaken aan de muren. Daarom is het van belang dat de strookfundering op een goed onderzochte en stabiele grond wordt geplaatst.

Poerfundering

De poerfundering is een vorm van fundering op staal die vooral wordt gebruikt onder zware kolommen of stutten. Een poer is een vierkante of rechthoekige plaat van gewapend beton die de belasting van een kolom naar de ondergrond doorgeeft.

De poerfundering is meestal dikkere dan een strookfundering of plaatfundering, aangezien de belasting die op een kolom rust vaak vrij hoog is. Deze vorm van fundering is vooral geschikt voor constructies waarbij puntlasten aanwezig zijn, zoals bij een gewelddragende stut of een zware kolom.

Een nadeel van de poerfundering is dat deze gevoeliger is voor ongelijkmatige vervorming dan bijvoorbeeld een plaatfundering. Dit maakt het belangrijk dat de uitvoering van de poerfundering nauwkeurig en volgens de voorschriften gebeurt. De kwaliteit van de uitvoering is hier cruciaal voor de duurzaamheid van de fundering.

Aandachtspunten bij het ontwerp en uitvoering van een fundering op staal

De keuze van de juiste fundering is een essentieel onderdeel van elke bouwproject. Bij het ontwerp en de uitvoering van een fundering op staal zijn er verschillende aandachtspunten die moeten worden meegenomen om de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie te waarborgen.

1. Grondonderzoek

Een grondonderzoek is een verplichte stap bij het ontwerp van een fundering. Het doel van een grondonderzoek is om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal. Tijdens het veldonderzoek wordt onder andere de diepte van de draagkrachtige laag bepaald, evenals de stand van het grondwater en eventuele obstakels in de bodem. Bij laboratoriumonderzoek worden ongeroerde grondmonsters gebruikt om de sterkte en stijfheid van de ondergrond te bepalen.

Het resultaat van het grondonderzoek geeft inzicht in de geschiktheid van de ondergrond en bepaalt vaak welk type fundering het beste is. Als de draagkrachtige laag bijvoorbeeld te diep ligt, kan een fundering op palen een betere oplossing zijn.

2. Aanlegniveau

Het aanlegniveau van een fundering op staal bepaalt de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. Het aanlegniveau moet zodanig gekozen worden dat het niet onder de vorstgrens ligt. Dit voorkomt dat de grond opvriest en de fundering beschadigt. Bovendien heeft een dieper aanlegniveau invloed op de sterkte van de fundering en de kosten van het project. In de praktijk is een aanlegniveau van dieper dan 1,5 meter meestal oneconomisch.

3. Belasting en belendende funderingen

Bij het uitvoeren van een nieuwe fundering op staal moet rekening worden gehouden met eventuele belendende funderingen. Het weggraven van grond om plaats te maken voor een nieuwe fundering kan ervoor zorgen dat de belendende fundering bezwijkt. Ook kan de gronddruk onder de nieuwe fundering de belasting onder de belendende fundering verhogen, wat leidt tot ongelijkmatige zettingen en eventueel schade.

4. Grondwaterstand

De stand van het grondwater is een belangrijke factor bij de uitvoering van een fundering op staal. Een verlaging van de grondwaterspiegel kan leiden tot zettingen, omdat de korrelspanning in de grond toeneemt. Dit kan schade veroorzaken aan de fundering en het bouwwerk. Daarom is het belangrijk dat de fundering zo is ontworpen dat deze kan omgaan met eventuele veranderingen in de grondwaterstand.

Constructieberekening en omgevingsvergunning

Bij het ontwerp van een fundering op staal is een constructieberekening verplicht. Deze berekening zorgt ervoor dat alle elementen in de fundering correct zijn doorgekalkt en dat het ontwerp aan de voorschriften voldoet. Een goede constructieberekening helpt bij het optimaliseren van het ontwerp en kan zo tot kostenbesparing leiden.

Daarnaast is het in Nederland verplicht om een omgevingsvergunning aan te vragen bij de gemeente. Bij de aanvraag moet een funderingsplan worden ingediend, dat onder andere de constructieberekening en de constructietekening bevat. De gemeente beoordeelt het plan op geschiktheid en conformiteit met de wettelijke eisen.

Tabel: Vergelijking van funderingsvormen op staal

Funderingsvorm	Toepassing	Voordelen	Nadelen
Plaatfundering	Grote en zware constructies	Gelijke belastingverdeling, goede bescherming tegen vorst	Hoogere kosten, veel beton en armatuur
Strookfundering	Dragende muren en gevels	Efficiënter gebruik van materiaal, lager in kosten	Gevoelig voor ongelijkmatige zetting
Poerfundering	Zware kolommen en stutten	Grote belastingcapaciteit	Gevoelig voor ongelijkmatige vervorming, vereist hoge uitvoeringskwaliteit

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte methode voor het funderen van gebouwen. De drie meest gebruikte vormen – plaatfundering, strookfundering en poerfundering – bieden elk hun eigen voordelen en toepassingen, afhankelijk van de omstandigheden op de bouwlocatie. Het ontwerp en de uitvoering van een fundering op staal vereisen een zorgvuldige afweging van factoren zoals de ondergrond, belastingverdeling en omgevingsinvloeden.

Door een grondonderzoek te laten uitvoeren en een constructieberekening in te houden, is het mogelijk om een betrouwbaar en duurzaam funderingssysteem te realiseren. De keuze van de juiste funderingsvorm en de aandacht voor de uitvoeringskwaliteit zijn essentieel voor de stabiliteit en veiligheid van het gebouw.