Fundering op staal: technieken, toepassingen en uitvoering in de praktijk

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis voor elke duurzame en veilige constructie. In de bouw wordt vaak gesproken over "fundering op staal", een term die verward kan worden met het gebruik van het bouwmateriaal staal. In werkelijkheid heeft deze uitdrukking niets te maken met het metaal, maar verwijst naar een fundering die rust op een stabiele bovengrondlaag. De keuze voor een fundering op staal hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de aard van de constructie. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de technieken, toepassingen en uitvoeringsaspecten van een fundering op staal, met aandacht voor de meest voorkomende vormen zoals plaat-, strook- en poerfundering.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is in feite een fundering die rust op een stabiele grondlaag, meestal op een relatief geringe diepte. De term is afgeleid van oud Hollands en betekent simpelweg “op de beschikbare grond”. De fundering bestaat meestal uit gewapend beton en wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grond niet te diep onder het maaiveld ligt. In de praktijk wordt een fundering op staal vaak gebruikt voor kleinere en lichtere constructies, zoals woningen, garages en kleinere utiliteitsbouw.

De fundering wordt uitgevoerd op vorstvrije diepte, meestal tussen 600 en 1000 mm onder het maaiveld, om eventuele zettingsverschillen door vorst en dooi te voorkomen. Deze funderingstechniek is een goedkope en eenvoudige manier om een constructie op een stabiele ondergrond te plaatsen. In tegenstelling tot een fundering op palen, wordt hier niet naar een diepere, stabielere grondlaag gezocht.

Toepassingen en voorwaarden

Een fundering op staal is niet geschikt voor iedere ondergrond. Het is meestal alleen mogelijk wanneer de draagkrachtige grond dicht genoeg onder het maaiveld ligt. In Nederland, waar de ondergrond vaak vochtrijk is, is een fundering op staal vaak niet haalbaar. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een fundering op palen, waarbij de belasting van het gebouw via palen wordt overgedragen op een diepere, stabielere grondlaag.

Toch zijn er situaties waarin een fundering op staal wél gebruikt kan worden. Bijvoorbeeld bij lichtere constructies op een harde zand- of kleilaag, of bij nieuwbouw op een vrij droge, stabiele bodem. De keuze hangt af van de belasting van het gebouw, de aard van de grond en de voorkomende klimatologische invloeden, zoals vorst en droogte.

Vormen van fundering op staal

Binnen de fundering op staal zijn verschillende uitvoeringsvormen mogelijk, afhankelijk van de belasting en de aard van de constructie. De drie meest voorkomende vormen zijn:

1. Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit één grote, dikke betonplaat die over de gehele oppervlakte van de constructie is aangebracht. Deze fundering is ideaal wanneer de draagkrachtige grond te diep zit en er sprake is van puntlasten of ongelijkmatige belasting. De plaat zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting over de grond en is minder gevoelig voor zettingsverschillen dan strook- of poerfunderingen.

Een plaatfundering wordt vaak gekozen voor woningen op vochtige of onstabiele grond. Het nadeel van deze fundering is dat het materiaalverbruik relatief hoog is en dat het dus ook duurder kan zijn dan andere vormen.

2. Strookfundering

Een strookfundering bestaat uit verwerde stroken van gewapend beton onder de dragende muren van een gebouw. Deze fundering is vooral geschikt voor lichte constructies met regelmatige belasting. De breedte van de funderingsstrook wordt bepaald door de belasting per oppervlakte-eenheid en het grensvermogen van de ondergrond.

Een voordeel van de strookfundering is dat het materiaalverbruik lager is dan bij een plaatfundering. Daarentegen is de fundering wel gevoeliger voor zettingsverschillen, vooral bij onregelmatige ondergrond. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig te werken en eventuele zettingsverschillen voor te anticiperen.

3. Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit zware, vierkante of rechthoekige betonplaten onder kolommen of zware dragende muren. Deze fundering is geschikt voor constructies met puntlasten, zoals kolommen in utiliteitsbouw of in de industrie. De poer zorgt ervoor dat de lading van de kolom gelijkmatig over een groter oppervlak wordt verdeeld.

Een nadeel van de poerfundering is dat deze gevoeliger is voor ongelijkmatige vervorming dan bijvoorbeeld een plaatfundering. Daarom is het belangrijk om zorgvuldig te werken en extra aandacht te besteden aan de uitvoeringskwaliteit.

Uitvoering en aandachtspunten

De uitvoering van een fundering op staal vraagt om een aantal belangrijke aandachtspunten. Allereerst is het noodzakelijk om een gedetailleerde grondverkenning uit te voeren. Deze verkenning helpt om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal of of er sprake is van onstabiele of vochtige grondlagen.

Daarnaast is het belangrijk om de fundering op een vorstvrije diepte aan te leggen. In Nederland is dit meestal ongeveer 600 mm onder het maaiveld. Door de fundering hier onder te plaatsen, wordt voorkomen dat er onregelmatige zettingen optreden door het bevriezen en smelten van het grondwater.

Bij de uitvoering is het ook belangrijk om de funderingsbalken en -platen goed te versterken. Dit kan gedaan worden met behulp van gewapend beton en eventueel met versterkende technieken zoals groutinjectie of het plaatsen van een zandkoffer. Deze technieken zorgen ervoor dat de fundering bestand is tegen zettingsverschillen en draagkrachtige belasting.

Versterkings- en hersteltechnieken

Wanneer een fundering op staal in de toekomst problemen geeft, zoals verzakkingen of scheuren, zijn er diverse versterkings- en hersteltechnieken beschikbaar. Deze technieken worden vaak toegepast bij oude woningen of bij gebouwen die zijn geplaatst op een niet optimale ondergrond.

Een bekende techniek is grondstabilisatie, waarbij de eigenschappen van de bodem verbeterd worden om de draagkracht te verhogen. Dit kan gedaan worden met behulp van groutinjectie of door de grond te verdichten. Ook is ondergrouten een effectieve methode, waarbij een betonmortel of epoxyhars onder de fundering wordt geïnjecteerd om zwakke punten te versterken.

Bij funderingsherstel wordt eerst een technische inspectie uitgevoerd om de oorzaak van de problemen te achterhalen. Vervolgens worden maatwerkmethoden toegepast om de fundering weer stabiel en veilig te maken. Deze methoden kunnen variëren per situatie en zijn vaak combinaties van versterkings- en stabilisatietechnieken.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte funderingstechniek in de bouw, vooral bij kleinere en lichtere constructies. De uitdrukking verwijst niet naar het gebruik van staal, maar naar een fundering die rust op een stabiele bovengrondlaag. De keuze voor deze fundering hangt af van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de aard van de constructie. In de praktijk worden verschillende vormen van fundering op staal toegepast, zoals plaat-, strook- en poerfundering.

De uitvoering van een fundering op staal vraagt om een gedetailleerde grondverkenning en een zorgvuldige uitvoering op vorstvrije diepte. Daarnaast zijn er diverse versterkings- en hersteltechnieken beschikbaar wanneer er sprake is van problemen zoals verzakkingen of scheuren. Deze technieken zorgen ervoor dat de fundering weer stabiel en veilig is.

Bij het kiezen van een fundering is het belangrijk om de voor- en nadelen van de verschillende technieken goed te overwegen. In sommige gevallen is een fundering op palen beter geschikt, vooral bij onstabiele of vochtige ondergrond. Een correcte keuze en uitvoering van de fundering is essentieel voor de duurzaamheid en veiligheid van het gebouw.