Fundering op staal: De rol van zandgrond in bouwtechniek

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis van elk gebouw en speelt een cruciale rol in de duurzaamheid en veiligheid van de constructie. In de bouwtechniek worden verschillende funderingsmethoden gebruikt, afhankelijk van de ondergrond en de belastingen die het gebouw zal dragen. De term "fundering op staal" is vaak onbegrepen, maar heeft niets te maken met het gebruik van staal als materiaal. In plaats daarvan verwijst het naar een funderingsmethode waarbij gebruik wordt gemaakt van een draagkrachtige zandgrond. Zandgrond is een ideale ondergrond voor een fundering op staal, aangezien het niet samendrukt bij vochttoetreding, in tegenstelling tot kleigrond. In deze artikel wordt nader ingegaan op de betekenis van fundering op staal, de voorwaarden voor het plaatsen ervan op zandgrond, de verschillende vormen van funderingen, en de belangrijkste aandachtspunten bij de uitvoering.

Wat is een fundering op staal?

De term "fundering op staal" is afkomstig uit de oude Hollandsche taal en betekent in feite "op de beschikbare grond". Deze beschikbare grond verwijst naar een harde en stabiele zandlaag, waarop de fundering direct kan worden geplaatst zonder het gebruik van pijlers of palen. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is hier geen staal als bouwmateriaal betrokken. Het is dus een funderingsmethode die gebruikt maakt van een natuurlijke ondergrond, namelijk zandgrond, die voldoende draagkracht heeft om de belasting van het gebouw te dragen. Deze methode is vooral geschikt voor gebieden waar zandgrond direct onder het maaiveld ligt, doorgaans op een diepte van maximaal 3 meter. Een zandgrond is hard, stabiel en niet samendrukbare ondergrond, wat het ideaal maakt voor een fundering op staal.

Voorwaarden voor fundering op staal op zandgrond

Een fundering op staal is pas toepasbaar wanneer de ondergrond geschikt is. De meest belangrijke voorwaarde is dat de zandlaag direct onder het grondoppervlak ligt. Deze zandlaag moet voldoende draagkracht hebben om de belasting van het gebouw te kunnen dragen zonder verzakkingen. De zandgrond moet niet gemengd zijn met klei of veen, aangezien deze combinaties het risico op verzakkingen verhogen. In geval van een mengsel van zand en klei of veen is het aan te raden om extra maatregelen te nemen, zoals regelmatig sproeien van de grond om droogte te voorkomen, of de grond te verbeteren om de draagkracht te vergroten.

De fundering op staal moet minimaal 80 cm onder het maaiveld worden geplaatst om voor te zijn tegen vorst. In extreem koude winters kan de vorst tot deze diepte komen, wat leidt tot opheffing of schade aan de fundering. Daarom is het noodzakelijk dat de fundering op een diepte wordt geplaatst die buiten de vorstgrens ligt. In praktijk betekent dit dat de fundering in een sleuf wordt aangelegd, waarin een kantplank wordt geplaatst. In deze sleuf wordt daarna wapening gelegd en beton gestort. Pas wanneer het beton voldoende is uitgehard kunnen de funderingsmuren worden opgemetseld en de vloeren erop worden geplaatst.

Vormen van funderingen op staal

Er zijn drie hoofdvormen van funderingen op staal, elk met hun eigen toepassing en voordelen:

1. Strookfundering

Een strookfundering is een funderingsvorm waarbij een brede, gewapende betonplaat onder de dragende muren van het gebouw wordt gelegd. Deze methode is ideaal wanneer de belasting van het gebouw gelijkmatig verdeeld is over de muren. Een strookfundering is vooral geschikt voor gebouwen met een rechthoekig of regelmatig murenverloop. De brede voet van de fundering zorgt ervoor dat de druk van het gebouw over een groter oppervlak wordt verdeeld, waardoor de kans op verzakkingen wordt verkleind. Deze vorm is makkelijk aan te passen aan eventuele verschillen in belasting door het gebruik van verstijvingsribben.

2. Plaatfundering

Een plaatfundering bestaat uit een doorgaande gewapende betonplaat die onder het gehele gebouw wordt gelegd. Deze vorm is handig bij complexe murenverloop of bij gebouwen zonder kruipruimte. De plaatfundering zorgt voor een gelijkmatige verdeling van de belasting over het gehele grondoppervlak. Hierbij is het belangrijk dat de krachten op de betonplaat correct worden verdeeld, om te voorkomen dat de plaat aan één kant doorzakt en aan de andere kant niet. Dit kan leiden tot scheuren in muren en instabiliteit in de constructie. Bij plaatfunderingen wordt vaak isolatiemateriaal onder de funderingsplaat geplaatst om de thermische isolatie te verbeteren.

3. Poerfundering

Een poerfundering bestaat uit losse, gewapende betonblokken die onder de dragende muren of kolommen worden geplaatst. Deze methode is geschikt voor gebouwen met een grillig of onregelmatig murenverloop, of wanneer slechts bepaalde delen van het gebouw extra steun nodig hebben. De poerfundering is relatief eenvoudig uit te voeren en vereist minder materiaal dan een plaatfundering. Echter, bij gebruik van een poerfundering is het belangrijk dat de afstanden tussen de poeren zo worden bepaald dat de belasting van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld.

Risico's en aandachtspunten bij fundering op staal

Hoewel een fundering op staal een kostenefficiënte oplossing kan zijn, zijn er ook risico's verbonden aan deze methode. Het belangrijkste risico is verzakkingen, vooral wanneer de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft of niet correct is geëvalueerd. Verzakkingen kunnen optreden bij een combinatie van zandgrond en klei of veen. In dergelijke gevallen is het aan te raden om een grondverbetering uit te voeren of een alternatieve funderingsmethode te kiezen, zoals een fundering op palen.

Een andere aandachtspunt is de voorbereiding van de ondergrond. Het is essentieel dat er een grondonderzoek wordt uitgevoerd om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor een fundering op staal. Het grondonderzoek moet aantonen dat een zandlaag op maximaal 3 meter diepte ligt en dat deze laag voldoende draagkracht heeft. In het geval van onvoldoende draagkracht is het mogelijk om de grond te verbeteren met behulp van voorbelasting of andere technieken.

Een onderschat aspect is het belang van correcte uitvoering. De fundering moet precies op de berekende afmetingen worden aangelegd, en de wapening moet correct worden geplaatst om de draagkracht te waarborgen. Eventuele fouten in het ontwerp of de uitvoering kunnen leiden tot structurele problemen, zoals scheuren in muren of instabiliteit van de constructie. Daarom is het aan te raden om een ervaren constructeur of bouwbedrijf te betrekken bij de uitvoering van een fundering op staal.

Fundering op staal versus fundering op palen

Wanneer een fundering op staal niet mogelijk is vanwege ongeschikte ondergrond, wordt vaak gekozen voor een fundering op palen. Een fundering op palen is geschikt voor gebieden met minder draagkrachtige ondergrond, zoals klei of veen. Deze methode bestaat uit het steken van palen in de ondergrond tot op een draagkrachtige laag, waarop vervolgens de fundering wordt geplaatst. Een fundering op palen is meestal duurder dan een fundering op staal, maar biedt meer stabiliteit in moeilijkere ondergrond. Het is belangrijk om bij de keuze tussen deze twee methodes rekening te houden met de kosten, de toegankelijkheid van de locatie, en de verwachtingen van de ondergrond.

Samenvatting

Een fundering op staal is een efficiënte en kostenefficiënte manier om een gebouw te funderen, maar vereist een stabiele en draagkrachtige ondergrond, namelijk zandgrond. Het is essentieel dat de zandlaag direct onder het grondoppervlak ligt en dat deze laag voldoende draagkracht heeft. Bij een fundering op staal zijn drie hoofdvormen beschikbaar: strookfundering, plaatfundering en poerfundering, elk met hun eigen toepassing en voordelen. De uitvoering van een fundering op staal vereist een grondonderzoek, correcte berekening van de afmetingen en wapening, en een ervaren bouwbedrijf of constructeur. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan eventuele risico's, zoals verzakkingen, en om eventueel een grondverbetering of een alternatieve funderingsmethode in overweging te nemen. In conclusie is een fundering op staal een betrouwbare methode, mits de ondergrond geschikt is en de uitvoering correct is.