Gekwalificeerde funderingen: Toepassing van gewapend beton in de bouw

Een goede fundering vormt de basis van elk bouwwerk. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw veilig wordt overgedragen op de draagkrachtige grondlaag. In de bouw wordt vaak gewapend beton gebruikt om funderingen te realiseren. Deze techniek biedt tal van voordelen, zoals een hogere druk- en treksterkte, betere stabiliteit en vermindering van verzakkingen. In dit artikel wordt ingegaan op de verschillende vormen van funderingen op staal, de toepassing van gewapend beton en de voor- en nadelen van deze funderingstechnieken. Daarnaast wordt aandacht besteed aan specifieke situaties waarin gewapen funderingen het beste resultaat opleveren.

Wat is een fundering?

Een fundering is de draagconstructie waarop een gebouw wordt geplaatst en meestal onder het maaiveld ligt. De fundering moet voldoen aan een aantal eisen, zoals sterke drukverdeling, stabiliteit, bestandheid tegen omgevingsinvloeden en adequate stijfheid om te voorkomen dat het gebouw zakt, buigt of breekt. Gewapend beton voldoet in de meeste gevallen aan deze eisen, waardoor het vaak de voorkeur krijgt boven ongewapend beton.

Fundering op staal

Fundering op staal is een methode die vaak wordt toegepast wanneer de draagkrachtige laag (de vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt, bijvoorbeeld 80 of 100 cm. In dit geval wordt de slechte bovengrond verwijderd en eventueel vervangen door een zandkoffer of verbeterd door verdichting of groutinjectie. Deze methode is relatief eenvoudig uit te voeren en daardoor vaak goedkoper dan diepe funderingen.

Bij strokenfundering en sleuffundering wordt met gewapend beton een verbrede zone gerealiseerd onder de dragende muren. Een brede muur vereist uiteraard een bredere ondersteuning dan een dun binnenmuurtje.

Bij plaatfundering wordt een dikke, gewapende betonnen plaat gelegd onder het volledige gebouw. Deze plaat fungeert vaak ook als de begane grondvloer en zorgt voor een gelijke verdeling van de belasting over een groot oppervlak. Deze oplossing is relatief eenvoudig uit te voeren en daarom goedkoop. Het nadeel is dat plaatfunderingen gevoelig zijn voor verzakkingen, vooral in gebieden met zachte of instabiele bodem.

Strokenfundering

De strokenfundering is de meest eenvoudige en vaak toegepaste vorm van fundering op staal. Deze fundering bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren van het gebouw. De breedte van de stroken is afhankelijk van de bodemgesteldheid en de belasting die het gebouw uitoefent. Voor grootschalige toepassingen van beton in de bouw werden deze stroken vroeger vaak uitgevoerd in metselwerk.

Bij aanbouw op zandgrond kan een fundering gemaakt worden met strokenbeton, wat sterker is dan ongewapend beton. De toepassing van gewapend beton zorgt voor een betere stabiliteit en vermindert het risico op verzakkingen of andere problemen. Deze methode is iets duurder, maar biedt een langdurigere oplossing.

Puttenfundering

Wanneer de draagkrachtige grondlaag iets dieper ligt dan bij zandgrond, kan een puttenfundering een geschikte optie zijn. De draagkrachtige laag moet hierbij tussen 4 en 8 meter diep liggen. In dit geval worden pijlers gemaakt van beton, die bestaan uit losse betonnen ringen die een voor een in de grond wegzakken. Bovenop deze pijlers komt een funderingsbalk te liggen.

Een voordeel van deze methode is dat er geen gegraven kan worden, wat in sommige situaties wenselijk is. Echter, deze methode is niet altijd even betrouwbaar en vereist aandacht voor de juiste uitvoering om problemen te voorkomen.

Funderen op palen

In gebieden waar de draagkrachtige grondlaag echt diep ligt, is het vaak noodzakelijk om te funderen op palen. Dit is bijvoorbeeld het geval in een vrij groot deel van Nederland. Hierbij worden gladde betonnen palen diep in de grond geheid, zodat het gewicht van het gebouw direct op een stevige grondlaag kan worden overgedragen.

Fundering op palen is een stevige en betrouwbare oplossing, maar het is ook relatief duur. De keuze voor deze methode hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting van het gebouw en de wensen van de opdrachtgever. In sommige gevallen kan de overheid betrokken raken bij het aanpakken van funderingsproblematiek op nationaal niveau, zoals aangeraden in het adviesrapport ‘Goed Gefundeerd’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.

Zwevende bodemplaat

Een zwevende bodemplaat is een speciaal type fundering dat vooral wordt gebruikt in situaties met hoge grondwaterstanden of instabiele ondergrond. Hierbij wordt de plaat fundering licht boven de ondergrond gelegd, zodat er geen directe contact is met de grond. Dit voorkomt dat het grondwater negatieve effecten heeft op de fundering en het gebouw. Deze methode vereist echter extra aandacht bij de ontwerpfase en is niet geschikt voor alle projecten.

Ondiepe plaatfunderingen en vorstrand

Ondiepe plaatfunderingen (niet dieper dan 80 cm onder maaiveld) moeten in sommige gevallen voorzien worden van een vorstrand. Een vorstrand is een funderingsstrook die aan de vloer vastgestort wordt en dieper dan 80 cm ligt. Dit maakt het risico op opvriezen kleiner, omdat de grond in Nederland normaal gesproken niet verder bevriest dan 80 cm diep. Bij langdurige en hevige vorst kan de ondergrond namelijk uitzetten, wat leidt tot ongewenste krachten op de plaat en het bouwwerk, met mogelijke schade als gevolg.

Specifieke toepassingen en uitdagingen

In sommige situaties zijn gewapende funderingen de enige geschikte oplossing. Bijvoorbeeld in gebieden met veengrond of klei is een fundering op staal vaak niet mogelijk. Hier kan de toepassing van gewapend beton in combinatie met EPS (expanderend polystyreen) een uitkomst bieden. EPS leent zich uitstekend om effectief en snel te funderen op 'dik water'. Deze methode wordt vaak toegepast in wegenbouwprojecten, waar snelheid en stabiliteit belangrijk zijn.

Een andere toepassing van gewapende funderingen is in restauratieprojecten. Zo werd bijvoorbeeld een 17e-eeuws grachtenpand in Leiden gedeeltelijk gerestaureerd na een verzakking van 17 cm. Ook in de herstructurering van historische gebouwen is het vaak nodig om gewapende funderingen toe te passen om schade te voorkomen en de stabiliteit van het bouwwerk te waarborgen.

Kortingen en innovatieve oplossingen

In de huidige bouwsector wordt ook aandacht besteed aan innovatieve funderingsoplossingen, zoals houten funderingen onder woningen. Deze oplossingen kunnen bijdragen aan duurzaamheid en klimaatadaptatie. Zo zijn er initiatieven waarbij woningcorporaties en overheden marktpartijen uitnodigen om innovatieve oplossingen te bedenken voor houten funderingen.

Daarnaast zijn er ook praktische toepassingen, zoals de Cyro Spouwstoel. Dit is een lichtgewicht oplossing die de zwaardere isolatie in de spouw kan ondersteunen. Doorhangende isolatiedekens bij de aansluiting van de fundering zijn hiermee verleden tijd geworden.

Conclusie

Een goede fundering is onmisbaar voor elk bouwwerk, en de keuze voor een geschikte funderingstechniek hangt af van de bodemgesteldheid, de belasting van het gebouw en de wensen van de opdrachtgever. Gewapende funderingen, gerealiseerd met gewapend beton, bieden tal van voordelen, zoals betere stabiliteit, vermindering van verzakkingen en langdurigere levensduur. Deze techniek is geschikt voor een breed spectrum van bouwprojecten, van kleinere woningen tot complexe infrastructuurprojecten.

Bij de keuze van een fundering is het belangrijk om rekening te houden met de specifieke omstandigheden van het project, zoals de ondergrond, het grondwaterpeil en de toekomstige belasting. In sommige gevallen is het nodig om innovatieve of niet-traditionele oplossingen in overweging te nemen, zoals EPS of houten funderingen. De toepassing van deze technieken vraagt vaak professionele begeleiding en kennis van de huidige bouwnormen en richtlijnen.

Tot slot is het aan te raden om bij funderingskeuzes altijd advies in te winnen bij betrouwbare experts en bouwkundigen, zodat eventuele risico's worden geminimaliseerd en een duurzame, betrouwbare fundering wordt gerealiseerd.

Bronnen

1. GWW-Bouw
2. Joost de Vree
3. Bouwwereld
4. StopDigging