Grondverlies onder funderingen: Oorzaken, risico's en voorkomingsmaatregelen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Grondverlies onder funderingen is een serieuze bouwkundige aandoening die zowel bij woningbouwprojecten als bij particuliere woningen kan voorkomen. Het kan leiden tot funderingsproblemen, verzakkingen, scheuren in muren en andere schades die gevaarlijk en kostbaar kunnen zijn. In dit artikel worden de oorzaken, risico’s en mogelijke oplossingen van grondverlies onder funderingen besproken, met aandacht voor technische details, bouwpraktijk en mogelijke voorkomingsmaatregelen.

Oorzaken van grondverlies onder funderingen

Water- en afvoerproblemen

Een van de meest voorkomende oorzaken van grondverlies is wateroverlast. Water kan via lekkages in regenpijpen of afgebroken rioolbuiswerken in de bodem terechtkomen, wat zandlagen en ondergrondse structuren wegspoelt. Dit proces kan geleidelijk leiden tot het verdwijnen van stabiliteitsvormende materialen onder de fundering. Dit wordt vaak waargenomen bij verhardingen in de tuin, waarbij zand onder de stenen wordt weggespoeld. Als dit zich voordoet in de directe omgeving van een fundering, kan het funderingsgesteente of zandbed onder het fundament naar beneden trekken.

Grondwaterpeilverlaging

Een lager grondwaterpeil kan ook leiden tot grondverlies. Wanneer het waterpeil daalt, kan de bodem uitdrogen en samentrekken, waardoor lege ruimtes ontstaan. Deze lege ruimtes kunnen onder funderingen aanwezig raken en het fundament onstabiel maken. In de regio Gouda bijvoorbeeld, waar bodemdaling een bekend probleem is, is sprake van zinkende grondlagen door langdurige droogte en grondwaterverlaging. Dit heeft geleid tot schade aan funderingen, vooral bij woningen op houten palen.

Funderingsconstructie en ondergrond

De stabiliteit van een fundering hangt sterk af van de kwaliteit van de ondergrond en de bouwtechniek. Onvoldoende verdichte zandlagen onder een fundering kunnen bij zware belastingen of door spoorvorming (bijvoorbeeld bij een oprit) instabiel raken. Te dunne zandbedden (minder dan 10 cm) kunnen de ondergrond niet voldoende tegenhouden, waardoor ongelijke verzakking ontstaat. Ook kan het afwezig zijn van een kantopsluiting of een verkeerde verdichtingsmethode leiden tot verlies van drukverdeling in de ondergrond.

Bodemsoorten en klimaatverandering

Bodemsoorten zoals veengrond zijn bijzonder gevoelig voor verzakking. Deze grondsoorten zijn niet sterk genoeg om zware structuren te dragen en kunnen inzakken bij veranderingen in de grondwaterstand of bij klimaatextremen zoals droogte of vorst. In combinatie met klimaatverandering, die leidt tot extremer weer, verhogen zich de risico’s op funderingsproblemen.

Risico's van grondverlies

Structurale schade

Grondverlies onder funderingen kan leiden tot serieuze schade aan het fundament. Wanneer de ondergrond instort of de zandlagen wegspoelen, kan het fundament verplaatsen, wat zichtbaar wordt in scheuren in muren, daken en vloeren. In extreme gevallen kan dit leiden tot instabiliteit van het gehele gebouw.

Funderingsrot

Bij woningen met houten funderingspalen kan grondverlies in combinatie met lage grondwaterstanden leiden tot funderingsrot. Houten palen kunnen droog raken en gaan rotten, wat de drukverdeling onder het huis verstoort. Dit is een bekend probleem in regio’s zoals Hoogeveen, waar funderingsrot en spoelschade regelmatig voorkomen.

Veiligheid en kosten

Structurale schade kan leiden tot gevaarlijke situaties, met als gevolg dat woningen tijdelijk onbewoonbaar raken. Daarnaast zijn de kosten van herstel- en versterkingsmaatregelen aanzienlijk. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen tussen de 487 duizend en 537 duizend panden in Nederland momenteel verhoogd risico op funderingsproblemen. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687 duizend.

Voorkomingsmaatregelen en oplossingen

Correcte funderingsconstructie

Een correcte funderingsconstructie is essentieel om grondverlies te voorkomen. Funderingen moeten worden ontworpen op basis van de bodemsamenstelling en de verwachte belasting. Bij zachte of instabiele bodems, zoals veengrond, is het aan te raden om versterkte funderingsmethoden te gebruiken, zoals palen of diepe funderingen. Ook is het belangrijk dat zandbedden voldoende verdicht worden, minimaal 10 cm dik, om een vaste ondergrond te vormen.

Waterbeheer en afvoer

Een goed afvoersysteem is cruciaal om grondverlies te voorkomen. Lekkages in regenpijpen en rioolbuiswerken moeten regelmatig worden gecontroleerd en hersteld. Verder kan het aanleggen van drainagesystemen helpen bij het afvoeren van grondwater en het voorkomen van wateroverlast. In sommige gevallen is het aan te raden om een grondwaterpeil te meten en te registreren om eventuele veranderingen vroegtijdig te detecteren.

Monitoring en onderhoud

Regelmatige monitoring van de grondwaterstand en de stabiliteit van de fundering is belangrijk. Eigenaren kunnen bijvoorbeeld een eenvoudige peilbuis installeren om de grondwaterstand te meten. Dit is een techniek die beschreven staat in bron 5, waarin wordt uitgelegd hoe een peilbuis moet worden aangebracht. Door regelmatig te meten en de resultaten vast te leggen, kan vroegtijdig ingevoegd worden bij tekenen van grondverlies.

Bouwkundige hulp inschakelen

Als er al tekenen zijn van grondverlies of funderingsproblemen, is het verstandig om hulp van een bouwkundig adviseur in te schakelen. Deze deskundigen kunnen schade beoordelen en oplossingen voorstellen, zoals het herstellen van het fundament of het versterken van de ondergrond. In sommige gevallen kan een herfundering nodig zijn.

Conclusie

Grondverlies onder funderingen is een complexe bouwkundige aandoening die kan leiden tot serieuze schade aan woningen. De oorzaken zijn diverse, variërend van wateroverlast en afvoerproblemen tot droogte en bodemveranderingen. Het is belangrijk dat zowel bouwprofessionals als particuliere woningeigenaren zich bewust zijn van de risico’s en de juiste maatregelen nemen om schade te voorkomen. Door correcte funderingsconstructie, goed waterbeheer en regelmatige monitoring is het mogelijk om grondverlies te voorkomen of op te vangen voor het te verergeren.

## Bronnen

grond
spoelt