Ventilatie van de fundering: belang, regels en praktische oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Bij de bouw of renovatie van een huis is het bouwen van een betrouwbare fundering slechts het eerste stuk van het werk. Echter, ook na de fundering is het van cruciaal belang om de luchtcirculatie in de kelder of ondergrond te waarborgen. Een goed georganiseerde ventilatie van de fundering draagt bij aan het verlengen van de levensduur van het gebouw, voorkomt schimmels en vochtproblemen, en zorgt voor een gezond inwendig klimaat. In dit artikel wordt ingegaan op de regels, technische eisen, materialen en installatietechnieken die betrekking hebben op de ventilatie van de fundering, zoals vermeld in de beschikbare bronnen.

Belang en doel van de funderingsventilatie

De ventilatie van de fundering wordt georganiseerd om de ondergrond droog en goed luchtdoorlatend te houden. Zonder voldoende ventilatie kan de luchtvochtigheid in de kelder snel stijgen, wat leidt tot condensatie, schimmelvorming en een snelle slijtage van bouwmaterialen. Dit is vooral van toepassing op woningen met een ondervloer of kelder die niet geïsoleerd zijn.

De ventilatie zorgt voor een constante luchtuitwisseling die vocht en schadelijke micro-organismen uit de ondergrond verwijderd. Hierdoor blijven de vloeren, muren en vloerbalken droog en worden ze beschermd tegen rottingsprocessen. Bovendien vermindert ventilatie het risico op het opstapelen van radon en andere onaangename geuren die uiteindelijk ook de woonkamers kunnen binnendringen.

Een onvoldoende of slecht georganiseerde ventilatie heeft als gevolg dat de ondergrond nat wordt, waardoor de structuur van de fundering langzaam verslechtert. Dit kan leiden tot kostenposten die zich op lange termijn opbouwen, zoals herstel van vloeren, vervanging van bouwmaterialen of zelfs herinstallatie van het ventilatiesysteem.

Ventilatieopeningen: afmetingen en regels

Volgens de in de bronnen vermelde bouwnormen (zoals SNiP 31-01-2003) moet het totale oppervlak van de ventilatieopeningen minstens 1/400 van het totale oppervlak van de ondergrond zijn. Bijvoorbeeld, als de ondergrond 72 m² is, moet het totale oppervlak van de ventilatieopeningen minimaal 0,18 m² zijn, ofwel 1800 cm². Daarnaast moet het oppervlak van elke ventilatieopening niet kleiner zijn dan 500 cm².

De afmetingen van de ventilatieopeningen kunnen variëren afhankelijk van de vorm. Voor rechthoekige gaten geldt dat ze niet kleiner mogen zijn dan 25 cm × 20 cm of 50 cm × 10 cm. Rond gaten moeten een diameter hebben van minstens 25 cm. In de praktijk worden deze afmetingen echter vaak verkleind, waardoor het aantal ventilatieopeningen toeneemt, maar het totale luchtvolume niet onder de normen valt.

Bij de opbouw van een ventilatiesysteem dient rekening te houden met de afstand tussen de openingen. Ventilatieopeningen in de plint moeten minstens 2 meter van elkaar afstand houden. Als er scheidingswanden zijn in de ondergrond, moeten ook deze voorzien worden van ventilatiegaten. In sommige gevallen is het efficiënter om één groter gat in de scheidingswand te maken in plaats van meerdere kleinere.

Locatie en vorm van ventilatieopeningen

De ventilatieopeningen worden meestal aangebracht 20 cm vanaf de bovenrand van de fundering. Als de fundering te laag is om dit mogelijk te maken, kan een kleine tunnel worden gemaakt om de ventilatie te waarborgen. Het is echter belangrijk dat de ventilatie niet volledig wordt weggelaten, omdat dit kan leiden tot vochtproblemen.

De vorm van de ventilatieopening is vrij te kiezen: ronde, vierkante of rechthoekige gaten zijn allemaal toegestaan. De vorm hangt meestal af van de bouwstijl en de beschikbare materialen. Het belangrijkste criterium is dat de opening voldoende luchtdoorlatendheid biedt.

Bij de installatie van ventilatieopeningen dient er op te worden gelet dat ze niet naast elkaar geplaatst worden, omdat dit de esthetiek van het gebouw kan schaden en de structuur van de fundering kan verzwakken. Ook dient men ervoor te zorgen dat de openingen niet bedekt worden door sneeuw of vuil, vooral in de winterperiode.

Beveiliging van ventilatieopeningen

Om ongedierte en vuil te voorkomen, is het raadzaam om de ventilatieopeningen te voorzien van roosters of filters. Metaalroosters zijn voordelig, omdat ze moeilijker te binnendringen zijn voor knaagdieren. Dit voorkomt dat de ondergrond gebruikt wordt als nestplaats en dat schadelijke micro-organismen zich in de ondergrond nestelen.

Ventilatie in winters seizoen

In de winter kan het verstandig zijn om de ventilatieopeningen gedeeltelijk te sluiten, bijvoorbeeld met dempers of kleppen, om te voorkomen dat koude lucht in de ondergrond trekt. Echter, het is belangrijk om kleine openingen open te houden om natuurlijke trek te creëren. Dit zorgt ervoor dat de lucht blijft circuleren en vocht zich niet kan ophopen.

Het is ook belangrijk om sneeuw en ijs op de ventilatieopeningen te verwijderen, zodat de ventilatie niet wordt geblokkeerd. Dit is vooral belangrijk tijdens lange regenbuien of na sneeuwsmelting, wanneer de vochtige grond het risico op condensatie vergroot.

Ventilatie zonder ventilatieopeningen

In sommige gevallen kan de ventilatie van de fundering worden georganiseerd zonder ventilatieopeningen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij woningen die beschikken over een goed geïsoleerde ondergrond of een muurafvoersysteem. In dergelijke gevallen is het voldoende om een waterdichte laag te leggen en deze te bedekken met een zandkussen. Dit voorkomt het opstapelen van vocht in de ondergrond en beperkt de luchtstagnatie.

Hoewel deze aanpak voordelig kan zijn, is het belangrijk om te beseffen dat ventilatieopeningen in de meeste gevallen noodzakelijk zijn om de kwaliteit van de lucht in de ondergrond te waarborgen. Het verlaten van ventilatieopening is alleen aan te raden in uitzonderlijke gevallen, zoals wanneer de ondergrond volledig geïsoleerd is en geen toegang tot de buitenlucht nodig heeft.

Problemen met slechte ventilatie en hoe deze op te lossen

Teken van een slechte ventilatie zijn onder andere:

Een muffe lucht in de ondergrond
Verhoogde luchtvochtigheid en condensatie op muren en vloeren
Schimmelvorming
Rotting van houtmaterialen
Onaangename geuren die ook de woonruimte bereiken

Als dergelijke symptomen worden waargenomen, zijn er verschillende manieren om de situatie te verbeteren:

Vervanging of uitbreiding van ventilatieopeningen: Als het aantal of de grootte van de ventilatiegaten onvoldoende is, kan het nodig zijn om extra openingen aan te brengen of bestaande gaten uit te breiden.
Gebruik van droogmakers of vullers: Om het vocht in de ondergrond tijdelijk te verminderen, kunnen dozen met zaagsel, zand of zout worden gebruikt. Deze vullers moeten regelmatig worden vervangen.
Behandeling van oppervlakken: Het aanbrengen van kalk of antischimmelimpregnaties helpt bij het voorkomen van schimmelvorming en het verbeteren van de luchtkwaliteit.
Regelmatige sneeuwreiniging: In de winter is het belangrijk om de ventilatiegaten niet te bedekken met sneeuw of ijs. Dit zorgt ervoor dat de ventilatie blijft werken.
Demperinstallatie: Het plaatsen van dempers of kleppen op de ventilatiegaten zorgt ervoor dat de luchtcirculatie op winters momenten geregeld kan worden.

Conclusie

De ventilatie van de fundering is een essentieel onderdeel van de bouw en renovatie van een huis. Het zorgt voor een droog, gezond en hygiënisch ondergrondklimaat, wat van invloed is op de levensduur van het gebouw en de gezondheid van de bewoners. De keuze voor een geschikt ventilatiesysteem hangt af van de vorm, afmetingen en locatie van de ventilatiegaten, evenals van de beschikbaarheid van alternatieven zoals muurafvoersystemen.

Door de regels en aanbevelingen in acht te nemen, zoals de minimale afmetingen van ventilatiegaten en de regelmatige inspectie van de ondergrond, kan het risico op vochtproblemen en schimmelvorming worden verkleind. Een goed georganiseerde ventilatie is niet alleen een investering in de duurzaamheid van het huis, maar ook een garantie voor een comfortabele en gezonde leefomgeving.

Bronnen

ventilatie