Funderingsproblemen herkennen en aanpakken: signalen en nationale initiatieven

Funderingsproblemen vormen een groeiend risico voor huiseigenaren in Nederland, met name in veengebieden of bij woningen met houten funderingspalen. Deze problemen ontstaan vaak als gevolg van dalende grondwaterstanden, wat leidt tot paalrot en eventueel tot een verzakking van de fundering. Het herkennen van vroegtijdige signalen is essentieel, maar ook de nationale aanpak speelt een steeds belangrijkere rol bij het oplossen van funderingsproblematiek. In dit artikel worden de kenmerken van funderingsproblemen, de mogelijke oorzaken en de huidige initiatieven op het gebied van funderingsschade besproken.

Signalen van funderingsproblemen

Er zijn meerdere visuele en functionele signalen die kunnen wijzen op funderingsproblemen. Deze signalen kunnen zich geleidelijk ontwikkelen en worden vaak pas opgemerkt als het probleem al behoorlijk ver is. Het herkennen van deze vroegtijdige signalen is daarom van groot belang.

Scheuren in de gevel en muren

Een van de meest duidelijke indicatoren voor funderingsproblemen zijn brede scheuren in de buitengevel en binnenmuren. In tegenstelling tot gewone haarscheurtjes, die vaak onschadelijk zijn en geen directe reden tot bezorgdheid vormen, worden deze scheuren onder invloed van een verzakkende of instabiele fundering steeds breder en langer. De druk op de constructie en muren neemt toe, wat leidt tot grotere scheuren en eventueel tot verder afbraak van het bouwsel.

Klemmende ramen en deuren

Wanneer een fundering verzakt, kan de woning geleidelijk scheef komen te staan. Dit heeft vaak het gevolg dat ramen en deuren beginnen te klemmen. Dit gebeurt omdat de openingen van ramen en deuren in de verkeerde richting bewegen, wat de passiviteit van de scharnieren en klinknagels verstoort. Het is belangrijk om dit te monitoren, omdat het een vroeg signaal kan zijn van onderliggende problemen.

Aflopende of scheve vloeren

Een aflopende of scheve vloer is een duidelijke wijzing op een veranderende constructie. Dit kan zowel esthetische als functionele problemen met zich meebrengen, zoals ongelijkheden in vloerbedekkingen, meubels die wiebelen en waterafvoerproblemen in badkamers. In sommige gevallen kan een scheve vloer ook extra belasting veroorzaken op andere delen van de woning, wat de stabiliteit verder kan ondermijnen.

Hoogteverschil tussen de woning en de stoep

Een verandering in de hoogte van de woning ten opzichte van de stoep is een ander signaal dat duidt op funderingsproblemen. Dit verschijnsel ontstaat vaak door de verzakking van het fundament, wat leidt tot een duidelijk zichtbaar hoogteverschil. Dit kan gevaarlijk zijn, met name voor mensen met een beperking, en is daarom een belangrijk signaal om te signaleren.

Oorzaken van funderingsproblemen

De oorzaken van funderingsproblemen zijn meestal gerelateerd aan de kwaliteit van het grondwaterbeheer en de eigenschappen van de fundering. In veengebieden bijvoorbeeld zijn houten funderingspalen gevoelig voor paalrot wanneer de grondwaterstand te laag is. Dit proces kan geleidelijk leiden tot een verlies van stabiliteit en uiteindelijk tot een verzakking van het fundament.

Klimaatverandering en grondwaterstand

Een duidelijke verklaring voor het toegenomen aantal funderingsproblemen is de klimaatverandering. Door droge periodes en veranderende neerslagpatronen dalen de grondwaterstanden in steeds meer gebieden. Deze dalende waterstanden veroorzaken droogte in de grond, wat bijdraagt aan het afbrokken van houten funderingspalen. Te lage waterstanden hebben in steeds meer regio’s tot gevolg dat huizen verzakken.

Ondiepe fundering

Woningen met een ondiepe fundering zijn ook vatbaarder voor funderingsproblemen. Deze fundering is minder goed beveiligd tegen de invloeden van de grond en kan daarom sneller reageren op veranderingen in het grondwaterpeil. In veengebieden is dit probleem extra scherp, omdat het grondoppervlak hier instabiel is.

Nationale initiatieven en acties

De aandacht voor funderingsproblemen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, met als gevolg een reeks initiatieven en acties op nationaal niveau. Deze initiatieven hebben als doel om huiseigenaren beter te informeren, de kosten eerlijker te verdelen en de bouwsector te betrekken bij de oplossing van funderingsproblematiek.

Deltaplan funderingsschade

In 2021 heeft Vereniging Eigen Huis, samen met relevante partners, het Deltaplan funderingsschade aangeboden aan de politiek in Den Haag. Dit plan benadrukt de rol die het Rijk zou moeten spelen bij het oplossen van funderingsproblemen. Het doel is om een nationaal kader te creëren waarbinnen huiseigenaren, overheid en bouwbedrijven samenwerken bij de aanpak van funderingsproblematiek.

Eerlijke verdeling van kosten

In 2023 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de kosten van funderingsherstel eerlijker te verdelen. Vereniging Eigen Huis speelde hierin een actieve rol. Momenteel nemen huiseigenaren vaak de volledige last op zich, terwijl de oorzaken zoals klimaatverandering en grondwaterbeheer vooral verband houden met bredere maatschappelijke en overheidsaanspraken.

Advies ‘Goed Gefundeerd’

In februari 2024 presenteerde de Raad voor Leefomgeving en Infrastructuur het advies ‘Goed Gefundeerd’ aan de Tweede Kamer. Dit advies bevat een uitgebreide analyse van de huidige situatie en een aantal aanbevelingen voor een nationale aanpak. Het document benadrukt de noodzaak van een duidelijke informatievoorziening voor (aspirant) kopers van woningen en een eerlijke verdeling van de kosten.

Werkbezoek funderingscoalitie

In november 2024 organiseerde de Funderingscoalitie een werkbezoek in Rotterdam, waar funderingsherstel aan de orde was. Het doel van dit bezoek was om de aangrijpendheid van funderingsproblemen en de benodigde maatregelen visueel te maken voor betrokken partijen.

Aanpak door huiseigenaren

Hoewel de nationale initiatieven een belangrijke rol spelen, blijft het van groot belang dat huiseigenaren zich bewust zijn van de risico’s en signalen. Het herkennen van vroegtijdige signalen en het zoeken van professionele advies zorgt voor een vroeg ingrijpen, wat de schade beperkt.

Professioneel onderzoek

Als funderingsproblemen worden geconstateerd, is het verstandig om een professioneel onderzoek te laten uitvoeren. Dit onderzoek kan het oorzaak-effectkoppel verduidelijken en een aangepaste aanpak voorstellen. In sommige gevallen is een funderingsherstel nodig, wat kostbaar en tijdrovend kan zijn.

Preventieve maatregelen

Voor huiseigenaren die zich zorgen maken over funderingsproblemen zijn er ook preventieve maatregelen mogelijk. Het bewaken van grondwaterstanden, het aanpassen van afvoer- en regenwaterbeheer en het gebruik van modernere funderingstechnieken zijn enkele voorbeelden. Het is raadzaam om hierbij te raadplegen specialisten, zoals bouwkundigen of grondverzetbedrijven.

Conclusie

Funderingsproblemen vormen een groeiend uitdaging voor huiseigenaren in Nederland. Het herkennen van vroegtijdige signalen, zoals brede scheuren in de muren, klemmende ramen en scheve vloeren, is daarom van groot belang. Oorzaken zoals dalende grondwaterstanden en ondiepe funderingssystemen dragen bij aan de opkomst van deze problemen. Op nationaal niveau zijn diverse initiatieven op gang gekomen om dit probleem aan te pakken, zoals het Deltaplan funderingsschade en het advies ‘Goed Gefundeerd’. Buiten de nationale acties blijft het van groot belang dat huiseigenaren zich bewust zijn van de risico’s en actief zijn bij het voorkomen en herstel van funderingsproblemen.

Bronnen

1. Funderingsproblemen: risicogebieden en herkenning