Aanlegdiepte en toepassing van fundering op palen in de bouw

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Wanneer een gebouw of uitbouw geplaatst moet worden op een grondstructuur die niet ideaal is voor traditionele funderingen, wordt vaak gekozen voor een fundering op palen. Deze methode wordt toegepast wanneer de zandlaag te diep zit of wanneer de ondergrond niet voldoende stevig is om de belasting van het bouwwerk te dragen. In dit artikel wordt ingegaan op de aanlegdiepte van funderingen op palen, de toepassingsgebieden, de keuze van paaltype en de rol van de constructieberekening. Verder worden de technische aspecten van grondverdringing en grondverdichting besproken, die van belang zijn bij de uitvoering van deze funderingstechniek.

Wanneer is een fundering op palen nodig?

Een fundering op palen wordt gebruikt wanneer de zandlaag in de ondergrond te diep ligt, meestal dieper dan 3 meter. In dergelijke gevallen is het niet mogelijk om een strokenfundering of gewone zandfundering te gebruiken, omdat deze funderingstypen niet diep genoeg kunnen worden geplaatst om de nodige draagkracht te bieden. In het Westen en Noorden van Nederland is de zandlaag vaak dieper, wat betekent dat funderingen op palen in deze regio's vaker worden toegepast.

De keuze voor fundering op palen hangt ook af van de belasting van het bouwwerk en de stabiliteit van de ondergrond. In grondsoorten zoals veen of klei, die veel water kunnen opnemen en daardoor instabiel worden, is een fundering op palen vaak de enige optie om een stabiele basis te creëren. De palen dringen diep de grond in en worden geplaatst in een sterkere laag, zoals een zandlaag, die de belasting kan dragen.

Aanlegdiepte en inbrengmethoden van palen

De aanlegdiepte van de palen bepaalt in grote mate de draagkracht en het vervormingsgedrag van de fundering. Er zijn drie hoofdcategorieën van inbrengmethoden, die elk verschillende effecten hebben op de ondergrond:

Inbrengmethode met grondverdringing: Hierbij wordt de grond niet verwijderd, maar wordt deze opzij geduwd of samengedrukt. Dit leidt tot grondverdichting, wat positief is, omdat de grond hierdoor sterker wordt.
Inbrengmethode met geen of geringe grondverdringing: Deze methode leidt tot minder grondverandering en is geschikt voor gevoelige ondergronden.
Inbrengmethode met grondverwijdering: In dit geval wordt grond uit de omschakelzone verwijderd, wat kan leiden tot grondontspanning.

De keuze van de inbrengmethode hangt af van de ondergrond en de gewenste draagkracht. Voor elke methode zijn er specifieke paaltypen beschikbaar. Zo kan men kiezen uit hielpalen, schroefpalen of vrije vallers, afhankelijk van de aard van de grond en de benodigde sterkte.

Grondverdichting versus grondverwijdering

Bij fundering op palen kan de uitvoering van de paal een grote impact hebben op de oorspronkelijke grondstructuur. Wanneer een paal wordt ingebracht, kan de grond worden samengedrukt, wat leidt tot verdichting. Deze verdichting is gunstig, omdat de grond hierdoor sterker wordt en minder onderhevig is aan instorting.

Een andere vorm van verandering is grondverwijdering, waarbij een deel van de grond wordt verwijderd tijdens het inbrengen van de paal. Dit kan leiden tot een zwakkere grondstructuur, vooral in zachte of vochtige grondsoorten. Daarom is het belangrijk om de juiste inbrengmethode te kiezen, afhankelijk van de grondkenmerken en de benodigde draagkracht van de fundering.

Constructieberekening en verantwoordelijkheid

Omdat de fundering op palen een belangrijke rol speelt in de stabiliteit van een bouwwerk, is het verplicht om een constructieberekening te laten maken door een erkende constructeur. Deze berekening bepaalt niet alleen de benodigde paalafstand en -diepte, maar ook het juiste paaltype. Bovendien zorgt de berekening ervoor dat de fundering voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit.

Een goed ontwerp van de fundering bespaart vaak aanzienlijk aan materiaalkosten. Zo kan een constructeur bijvoorbeeld besluiten om een paal minder te gebruiken, wat leidt tot kostenbesparing van wel 750 euro. Daarnaast drukt de constructeur de verantwoordelijkheid voor de fundering af op zichzelf door de berekening te maken, wat voor de bouwheer een extra veiligheidsaspect biedt.

Toepassing in praktijk: strokenfundering versus fundering op palen

In tegenstelling tot een fundering op palen, wordt een strokenfundering op de zandlaag geplaatst. Deze fundering is geschikt wanneer de zandlaag voldoende stevig is en niet te diep zit. Een strokenfundering bestaat uit stroken die op een funderingsbalk worden geplaatst. De zandlaag moet in dit geval in staat zijn om de belasting van het bouwwerk te dragen zonder dat er sprake is van instorting of zetting.

Wanneer de zandlaag echter te diep zit of te zwak is, is een fundering op palen de enige optie. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om palen tot in een sterkere laag te brengen, zodat de fundering een vaste basis kan bieden. De keuze voor een fundering op palen is daarom altijd afhankelijk van de grondkenmerken en de benodigde sterkte.

Veiligheid en ecologische impact

Bij de aanleg van een fundering op palen is het belangrijk om rekening te houden met de ecologische impact. Zo kan grondverdringing leiden tot veranderingen in het waterpeil of het milieu, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de omliggende natuur. Daarom zijn er vaak aanwijzingen van het bestuur nodig bij maatwerkvoorschriften, zoals bijvoorbeeld het bepalen van de maximale diepte van de waterbodem of het herstellen van de oevervegetatie in groene zones.

Bij werkzaamheden aan ondergrondse infrastructuur is het ook belangrijk om de veiligheid van de openbare ruimte te waarborgen. Dit betreft zowel de voorkoming van schade aan private en gemeentelijke eigendommen als het beperken van overlast voor burgers tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. Daarom is het noodzakelijk om uitgewerkte voorschriften en procedures te hanteren, zoals beschreven in het maatwerkvoorschrift van gemeente Groesbeek.

Conclusie

Een fundering op palen is een betrouwbare oplossing wanneer de ondergrond niet voldoet aan de eisen voor traditionele funderingstypen. De aanlegdiepte van de palen en de keuze van de inbrengmethode zijn van groot belang voor de draagkracht en het vervormingsgedrag van de fundering. De constructieberekening speelt een centrale rol in het ontwerp van de fundering en helpt bij het bepalen van de optimale paalafstanden en -typen.

Door de juiste inbrengmethode te kiezen en rekening te houden met de ecologische en veiligheidsaspecten, is het mogelijk om een stevige en duurzame fundering te realiseren. De fundering op palen is vooral geschikt voor gebieden waar de zandlaag diep ligt of waar de ondergrond zwak is, zoals in het Westen en Noorden van Nederland.