Aanpassen van bestaande funderingen: berekening, inspectie en versterking

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

De fundering van een gebouw vormt de basis voor zijn stabiliteit en duurzaamheid. Wanneer een bestaande fundering moet worden aangepast, bijvoorbeeld door een uitbouw, verhoging of herstel, is het van groot belang dat deze aangepast wordt berekend en eventueel versterkt. Dit artikel geeft een overzicht van de stappen die bij dergelijke projecten genomen moeten worden, inclusief inspectiemethoden, berekeningsprocedures en herstelmethoden, met nadruk op praktische toepassingen en de rol van professionals.

Stapsgewijze aanpak bij het beoordelen van bestaande funderingen

Het beoordelen van een bestaande fundering is een complex proces dat stappen- en casusgericht moet worden uitgevoerd. In het Handboek Funderingen – Deel A (Eurocode 7) is een duidelijke aanpak beschreven. De eerste stap is om te controleren of zowel de fundering als de bovenbouw ongewijzigd en onbeschadigd zijn. Als dit het geval is, is er in principe geen noodzaak voor verdere inspectie of berekening. Een voorbeeld hiervan is wanneer slechts een deel van een fundering wordt hersteld, dan hoeft het resterende deel niet verder getoetst te worden.

Echter, als blijkt dat de fundering beschadigd is of gewijzigd, is verdere inspectie nodig. De tweede stap in de aanpak is het controleren van de beschikbaarheid van de oorspronkelijke ontwerpeisen en berekeningen. Deze documentatie is van grote waarde bij het beoordelen van de huidige draagkracht en stabiliteit. Als deze informatie niet beschikbaar is, moet men uitgaan van een conservatieve inschatting of nieuwe berekeningen laten uitvoeren.

Funderingsinspectie: protocol en praktijk

Hoewel er geen uniforme richtlijn is voor het beoordelen van bestaande funderingen, bestaat er wel een protocol voor funderingsinspecties. Dit protocol maakt deel uit van een groter onderzoek. In de praktijk worden verschillende casussen gevolgd, afhankelijk van de specifieke omstandigheden. In Haarlem bijvoorbeeld is een casus beschreven waarin een ernstige aantasting van houten funderingen, bekend als paalfundering met paalpest, op grote schaal is aangetroffen. In dergelijke gevallen is een herstel- of vervangingsstrategie nodig.

De inspectieprocedure houdt meestal in dat de structuur van de fundering gecontroleerd wordt op slijtage, schade of veranderingen in de belasting. Daarnaast wordt onderzocht of de grondomstandigheden zijn veranderd ten opzichte van de oorspronkelijke bouw. Dit kan worden gedaan via sonderingsonderzoek of booronderzoek. Deze methoden geven inzicht in de draagkracht, samenstelling en het grondwaterpeil van de bodem.

Bepalen van funderingstype en draagkracht

Het kiezen van het juiste funderingstype is een cruciale stap bij het aanpassen van een bestaande fundering. Afhankelijk van de grondgesteldheid en de vereiste draagkracht kan gekozen worden voor een strokenfundering, een funderingsplaat, funderingspalen of een combinatie daarvan. Deze keuze wordt meestal gedaan door een constructeur of ingenieur, die ook de benodigde berekeningen uitvoert.

In het kader van Eurocode 7 worden de belastingsberekeningen uitgevoerd om het totale gewicht van de uitbouw of opbouw te bepalen. Hierbij wordt rekening gehouden met de gewichten van daken, vloeren, muren, installaties en inrichting. Op basis van deze berekening wordt bepaald hoeveel druk op de fundering werkt en of deze druk nog binnen de draagkracht van de bestaande fundering valt.

Als blijkt dat de draagkracht niet voldoet, is een herstel- of versterkingsstrategie nodig. In het Handboek Funderingen zijn verschillende methoden beschreven voor het herstel van funderingen, zoals ondermetseling, onderstromen en het aanbrengen van een gewapende betonfunderingsstrook. Deze technieken worden meestal uitgevoerd door aannemers die gespecialiseerd zijn in funderingsherstel.

Hersteltechnieken voor hout- en staalfunderingen

Bij houten en staalfunderingen is het soms nodig om de belasting van de oude fundering over te nemen met nieuwe, zwaarder belaste betonpalen. Deze palen worden meestal op een dieper funderingsniveau geplaatst. Dit proces zorgt ervoor dat de belasting van het gebouw op een stabielere basis wordt gedragen.

Een voorbeeld hiervan is te zien in figuur A 46-117, waarin een wandconstructie met een nieuw betonpaal is getekend. Dit type herstel is vooral relevant bij oude woonwijken waar houten of staalfunderingen aangetast zijn of de oorspronkelijke belasting niet meer kunnen dragen. De nieuwe betonpalen vormen dan een stevige ondersteuning voor het gebouw.

Versterken van bestaande funderingen

Wanneer een bestaande fundering moet worden versterkt, kan men kiezen voor verschillende technieken, afhankelijk van de grondgesteldheid en de benodigde stabiliteit. In Nederland, waar zachte ondergronden zoals veen en klei voorkomen, zijn verzakkingen een bekend probleem. Dit kan leiden tot scheuren in de muren en een afname van de stabiliteit van het gebouw. Het versterken van de fundering is dan een noodzakelijke maatregel.

Een veelgebruikte methode bij het versterken van funderingen is de schroeffundering. Deze methode is geschikt zowel voor nieuwe bouwprojecten als voor bestaande situaties. Door schroeffunderingen in de grond te plaatsen, wordt de belasting van het gebouw op een robuustere basis verdeeld. Dit voorkomt verzakking en zorgt voor langdurige stabiliteit.

De rol van professionals bij funderingsherstel en berekening

Het aanpassen van bestaande funderingen vereist vaak de expertise van professionals. Een constructeur of civiel ingenieur is verantwoordelijk voor de berekeningen en het ontwerp van de nieuwe fundering. Ook is een gecertificeerd sondeerbedrijf vaak betrokken bij het uitvoeren van grondonderzoek en het bepalen van de grondgesteldheid.

Bij het aanvragen van een omgevingsvergunning is het meestal verplicht om een funderingsplan in te dienen. Dit plan bevat alle benodigde berekeningen, toepassingsmethoden en maatregelen die genomen worden om de fundering aan te passen. De aannemer, die verantwoordelijk is voor de uitvoering, werkt dan samen met deze professionals om het project tot een goed einde te brengen.

Conclusie

Het aanpassen van bestaande funderingen is een complex proces dat zorgvuldig gepland en uitgevoerd moet worden. Het beoordelen van de huidige fundering is de eerste stap, gevolgd door een gedetailleerde inspectie en eventuele herstel- of versterkingsmaatregelen. Het kiezen van het juiste funderingstype en het uitvoeren van nauwkeurige berekeningen zijn essentieel om de stabiliteit en levensduur van het gebouw te waarborgen.

Bij zachte gronden of oude funderingen kan het versterken van de fundering nodig zijn. In dergelijke gevallen is het gebruik van schroeffunderingen of het aanbrengen van nieuwe betonpalen een bewezen methode. Het betreft vaak een samenwerking tussen constructeurs, ingenieurs, aannemers en sondeurs om het project op een veilige en efficiënte manier uit te voeren. Door het juiste aanpassingsschema te kiezen, kan worden voorkomen dat toekomstige problemen zoals verzakkingen of scheuren zich voordoen.