Aansluiting van fundering en spouwmuur: Belangrijke bouwkundige aandachtspunten

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Bij elke bouw- of renovatieproject begint het met een stevige fundering. De fundering is de basis van het gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van de constructie. Wanneer een spouwmuur wordt toegepast, zoals veelal het geval is in gevelconstructies, is het van groot belang om aandacht te besteden aan de aansluiting van de fundering met het metselwerk. Deze aansluiting beïnvloedt niet alleen de draagkracht, maar ook de vochtbalans, isolatie, en de voorkoming van koudebruggen. In dit artikel worden de bouwkundige aandachtspunten voor de aansluiting van fundering en spouwmuur besproken, met nadruk op technische uitvoering, vochtbeheersing en thermische isolatie.

Aansluiting fundering en spouwmuur: Bouwkundige doelstellingen

De aansluiting tussen fundering en spouwmuur moet voldoen aan meerdere bouwkundige eisen. Ten eerste moet de aansluiting zorgen voor een stevige overgang van de fundering naar het metselwerk. Daarnaast moeten de aansluitingstechnieken vochtbeheersing waarborgen en het optreden van koudebruggen beperken. Ook moet rekening worden gehouden met de ventilatie van de luchtspouw in de spouwmuur, zodat eventueel binnengekomen regenwater kan ontsnappen.

Een goed gedetailleerde aansluiting zorgt niet alleen voor een duurzame constructie, maar ook voor een comfortabele woning met een goede thermische prestatie. Daarom zijn het kiezen van het juiste bouwmateriaal, het gebruik van waterkerende lagen en het toepassen van open stootvoegen essentiële bouwkundige beslissingen bij het ontwerp van de aansluiting.

Voorkomen van vocht in de aansluiting

Een van de belangrijkste aandachtspunten bij de aansluiting van fundering en spouwmuur is het voorkomen van vocht. Het metselwerk sluit namelijk aan op een fundering die direct of indirect in contact kan staan met grondwater. Wanneer vocht zich in de wanden of het thermisch isolatiemateriaal vestigt, kan dat leiden tot schimmelvorming, rotting van houten onderdelen en vermindering van de isolatie-eigenschappen.

Om dit te voorkomen, is het noodzakelijk om een waterkerende muurafdekking toe te passen en eventueel een koudebrugonderbreking in te bouwen. Ook is het belangrijk om zorg te dragen voor een goede ventilatie van de luchtspouw. In spouwmuurconstructies met een dikkere isolatie is de luchtdoorlaat vaak beperkt, waardoor regenwater en zakwater niet snel genoeg kunnen ontsnappen. Daarom moet bij horizontale muurbeëindigingen, zoals boven een kozijn of platdakaansluiting, minstens één stootvoeg per twee strekken open blijven. Dit geldt ook bij de aansluiting van het metselwerk aan de fundering.

Koudebruggen voorkomen bij de aansluiting

Koudebruggen zijn zones in een constructie waar de thermische isolatie minder effectief is. Hierdoor kan condensatie ontstaan aan de binnenzijde van de wand, wat op de lange termijn leidt tot schimmelvorming en vermindering van de thermische prestatie. Bij de aansluiting van fundering en spouwmuur is het daarom belangrijk om koudebruggen te voorkomen of te onderbreken.

Een mogelijke oplossing is het aanbrengen van een brede of diepe spouw, die als thermische onderbreking kan fungeren. Ook kan het gebruik van een isolatielaag in de aansluiting helpen om de thermische continuïteit te verbeteren. Het CUR-aanbeveling 93-2 'Detailleren met baksteen’ bevat uitgebreide aanwijzingen voor het detailleren van bakstenen in het gemetselde buitenspouwblad, inclusief aandachtspunten bij de funderingsaansluiting.

Technische uitvoering van de aansluiting

Wanneer een spouwmuur wordt aangebracht op een bestaande fundering, zoals bij uitbreidingen of hermodelleringen van bestaande woningen, is het van belang om een stevige verbinding tussen de oude fundering en de nieuwe constructie te waarborgen. Dit kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door gaten te boren in de bestaande fundering en hierin betonijzer aan te brengen. De wapening wordt vervolgens op deze betonijzers gelegd, waarna het beton wordt gestort. Dit proces maakt het mogelijk om de nieuwe fundering breder en dieper aan te leggen, zodat het bouwwerk voldoet aan de vereisten van de nieuwe spouwmuur.

Een typische aanpak is het boren van gaten van 10 mm halverwege de bestaande fundering en het daarin plaatsen van 10 mm betonijzer. Daarna wordt het beton gestort zodat de nieuwe fundering een breedte van 25 cm extra heeft en een diepte van 40 cm. De afstand tussen de gaten wordt meestal 50 cm gehouden, zodat een voldoende verbinding ontstaat. Het is echter belangrijk om te controleren of het gat niet te klein of te groot is, zodat de betonijzer goed vastzit en de wapening stevig op zijn plaats blijft.

Voor de uitvoering van een nieuwe fundering wordt vaak gestart met het bepalen van de benodigde breedte en diepte. Voor een enkele muur wordt meestal een fundering van 25 cm breed aangelegd, terwijl een spouwmuur een breedte van 40 cm vereist. De diepte van de fundering moet onder de vorstgrens liggen, wat in Nederland meestal betekent dat de fundering minstens 60 cm diep moet zijn. Bij een uitbreiding kan het ook nodig zijn om dieper te graven, afhankelijk van de dikte van de fundering die nodig is voor de nieuwe constructie.

Spouwmuurisolatie en ventilatie

Een spouwmuur bestaat uit twee wandlagen met een luchtspouw ertussen. De luchtspouw speelt een belangrijke rol in de thermische isolatie van het gebouw, maar ook in het vochtbeheer. Het is daarom essentieel dat de luchtspouw voldoende wordt geventileerd, zodat eventueel binnengekomen regenwater of zweetwater kan ontsnappen. Bij spouwmuurconstructies met een dikkere isolatie is de ventilatie vaak beperkt, waardoor de luchtspouw minder lucht doorlaat.

Om dit te compenseren, wordt aanbevolen om open stootvoegen toe te passen bij horizontale muurbeëindigingen. Dit betekent dat per twee strekken minstens één stootvoeg open blijft. Dit geldt ook bij de aansluiting van het metselwerk met de fundering. De open stootvoegen zorgen voor een goede ontwatering van de spouwconstructie en voorkomen zo condensatieproblemen.

Voorbeelden van funderingtypes

Er zijn verschillende funderingtypes die kunnen worden toegepast, afhankelijk van de situatie en de belasting van het bouwwerk. De meest gebruikte vormen zijn de strokenfundering, poerenfundering en plaatfundering.

Strokenfundering: Deze vorm bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren van het gebouw. De breedte van de stroken is afhankelijk van de belasting en de bodemgesteldheid. Deze fundering is ideaal voor gebouwen op stabiele grond en is relatief eenvoudig uit te voeren.
Plaatfundering: Bij deze fundering wordt een grote, gewapende betonnen plaat onder het volledige gebouw gelegd. De belasting van het gebouw wordt zo gelijkmatig over een groot oppervlak verdeeld. Deze fundering is goedkoper dan de strokenfundering, maar gevoeliger voor verzakkingen.
Poerenfundering: Deze fundering bestaat uit individuele funderingsvelden onder de dragende kolommen of muren. Deze vorm is geschikt voor ongelijk verdeelde belastingen of bij een complexe bouwconstructie.

Bij de keuze van de juiste fundering is het belangrijk om rekening te houden met de grondcondities, de belasting van het bouwwerk en de vereisten van de bouwvoorschriften. Het advies van een bouwkundige is daarom vaak nodig om de juiste funderingsoplossing te bepalen.

Conclusie

De aansluiting van fundering en spouwmuur is een cruciale bouwkundige detail die bepaalt de duurzaamheid, thermische prestatie en vochtbeheersing van het gebouw. Een goed gedetailleerde aansluiting zorgt voor een stevige overgang van de fundering naar het metselwerk, voorkomt vochtproblemen en zorgt voor een goede thermische isolatie. Het is daarom essentieel om aandacht te besteden aan waterkerende lagen, koudebruggen en ventilatie van de luchtspouw.

Bij het uitvoeren van een project met een spouwmuur is het verstandig om een bouwkundige raad in te huren om zeker te zijn van de juiste uitvoering. Daarnaast is het belangrijk om de bouwvoorschriften en aanbevelingen van experts te volgen, zoals die in de CUR-aanbeveling 93-2 zijn opgenomen. Door deze aandachtspunten te volgen, wordt de aansluiting van fundering en spouwmuur een betrouwbare basis voor een duurzame en comfortabele woning.