Technische aansluiting van muren op fundering: methoden, materialen en uitvoering

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Wanneer het gaat om het aansluiten van muren op funderingen, is het van essentieel belang dat het geheel stabiel, duurzaam en goed afgestemd is op de bouwmaterialen en de lading die op de constructie rust. Zowel bij nieuwbouw als bij renovatieprojecten, zoals verbouwingen van woningen uit de jaren zestig of de constructie van een garage op een bestaande fundering, moet men rekening houden met specifieke technische aandachtspunten. Deze worden beïnvloed door onder andere de materiaalsoort van de muur, de type fundering, de grondvoorwaarden en de vereisten voor isolatie en luchtdichtheid.

In dit artikel worden de meest relevante methoden en aanbevolen uitvoeringswijzen voor het aansluiten van muren op funderingen besproken, met nadruk op praktische toepassingen zoals de aansluiting van halfsteensmuren, houtskeletbouw (HSB) op betonvloeren en funderingsbalken, en het uitvoeren van aansluitingen met flexibiliteit of starheid.

Aansluiting van halfsteensmuren op fundering

Bij het uitvoeren van een uitbouwproject, zoals een garage op een bestaande fundering met een halfsteensmuur, is het noodzakelijk om zowel de statische belasting als de thermische en hygrische eigenschappen van de aansluiting te overwegen. In een voorbeeld uit de praktijk wordt gesproken over het aansluiten van een nieuwe halfsteenmuur op een bestaande fundering. De nieuwe muur bestaat uit een spouwconstructie met binnen- en buitensteen, een totale dikte van 30 cm. Om de fundering breed te maken en op te sluiten met de fundering van het hoofdgebouw, wordt overwogen om gaten te boren in de bestaande fundering en hier betonijzer in te plaatsen. Vervolgens wordt de wapening erop gelegd en wordt beton gestort. De extra fundering moet 25 cm breder worden en 40 cm diep.

Het boren van gaten van 10 mm in de bestaande fundering is een mogelijke methode, maar het is belangrijk om te controleren of de opening voldoende sterk is om het betonijzer goed vast te houden. Als het gat te klein is, kan het betonijzer niet volledig in het beton terechtkomen, wat het statisch effect negatief beïnvloedt. Daarentegen kan een te groot gat ervoor zorgen dat het betonijzer los zit, wat leidt tot een minder stevige aansluiting. Alternatieve methoden worden ook overwogen, zoals het gebruik van wapening in combinatie met een voorkeur voor een brede en diepe aansluiting die zowel horizontaal als verticaal krachten kan opvangen.

Aansluiting van HSB-wanden op fundering

Bij houtskeletbouw (HSB) is het belangrijk om de verbinding met de fundering zo goed mogelijk te realiseren, zowel qua statische stevigheid als qua isolatie. In het kader van een verbouwing van een tussenwoning uit 1962 wordt bijvoorbeeld een HSB-gevel gecombineerd met een bestaande funderingsbalk van 12 cm. Het oude metselwerk wordt verwijderd en op de betonnen balk worden metselblokken aangebracht. Deze blokken moeten vorstbestendig zijn, aangezien ze zich buiten de isolerende schil bevinden. Tevens zijn er ventilatiekokers verwerkt in de blokken voor de kruipruimte.

Een goede aansluiting van HSB-wanden op funderingen kan ook via specifieke details zoals drukvaste EPS vorstrandbekisting worden bereikt. Dit zorgt niet alleen voor een stevige basis, maar ook voor een betere isolatie. Prefabmaat beschrijft dit als een snelle en eenvoudige oplossing voor HSB-funderingsdetails. De verbinding wordt meestal geïsoleerd, en de wand kan op verschillende manieren bevestigd worden aan de fundering en vloer.

Flexibele en starre aansluitingen

Wandaansluitingen kunnen worden uitgevoerd als flexibel of star. Een flexibele aansluiting is vooral geschikt bij aansluitingen van wanden op doorbuigende ondergronden of op wanden van een ander materiaal. Hierbij moet rekening worden gehouden met beweging, zoals krimpen of uitdunnen van materialen. Voor de stabiliteit van de wand worden dilaterende wandankers verwerkt in de lintvoegen. Als er in een tekening sprake is van akoestische ontkoppeling, kan de flexibele aansluiting worden behouden.

Starre aansluitingen daarentegen worden verlijmd uitgevoerd met een lijmkoppelstrip of een star wandanker. Ze vormen een constructieve verbinding en zijn gelijk aan een loodvoegverbinding. Deze aansluiting wordt vaak toegepast bij voor- en achtergevels van rijtjeswoningen met ankerloze spouwmuren. In deze gevallen dienen de binnenspouwbladen constructief met de bouwmuur te worden verbonden. Tevens is het belangrijk dat verticale belastingen correct worden doorgestapeld naar de fundering, en dat eventuele voegen tussen de bovenzijde van de wand en de onderzijde van de vloer zijn gemetseld met mortel.

Funderingsvormen en aansluiting

Bij het kiezen van een funderingsvorm moet rekening worden gehouden met de belasting van het gebouw, de grondvoorwaarden en de vereisten voor isolatie en luchtdichtheid. De meest gebruikte funderingsvormen zijn de strokenfundering en de plaatfundering. De strokenfundering bestaat uit doorlopende stroken gewapend beton onder de dragende muren en is afhankelijk van de bodemgesteldheid en belasting van het gebouw. Voor grootschalige toepassingen in de bouw werden stroken eerder vaak in metselwerk uitgevoerd.

De plaatfundering daarentegen is een gewapende betonnen plaat die onder het volledige gebouw wordt gelegd en vaak ook als begane grondvloer fungeert. Deze vorm zorgt voor een gelijkmatige belastingverdeling over een groot oppervlak, maar is gevoeliger voor verzakkingen. Ondiepe plaatfunderingen (niet dieper dan 80 cm onder maaiveld) moeten voorzien worden van een vorstrand, een funderingsstrook die dieper ligt om opvriezen te voorkomen. Bij extreme vorst kan de ondergrond namelijk uitzetten, wat schade kan veroorzaken aan het bouwwerk.

Uitvoering van een betonnen fundering

Bij het uitvoeren van een betonnen fundering is het van belang om eerst de omstandigheden te beoordelen. Als het weer gunstig is, kan het werk beginnen. De breedte van de fundering hangt af van het type constructie bovenop. Voor een enkele muur wordt meestal een fundering van 25 cm breed gebruikt, terwijl een spouwmuur een breedte van 40 cm vereist. Vervolgens worden paaltjes in de grond geslagen op de hoeken van de fundering en wordt een metselkoord gespannen om de sleuf nauwkeurig te volgen.

De dikte van de fundering moet worden bepaald op basis van de belasting en de bouwmaterialen. Het is verstandig om hierbij advies in te winnen bij een bouwkundige om eventuele problemen te voorkomen. De diepte van de fundering moet minimaal 60 cm zijn om onder de vorstgrens te blijven. Bij het graven wordt zorgvuldig gewerkt langs het metselkoord, en bij het bereiken van de juiste diepte wordt een waterpas zandbed aangebracht en besprenkeld met water om de ondergrond steviger te maken.

Aansluiting van muren bij restauraties en herstellingen

Bij restauraties en herstellingen van historische gebouwen is het aansluiten van muren op funderingen een gevoelige en technisch uitdagende taak. In een voorbeeld uit Leiden is een 17e-eeuws grachtenpand met een scheefstand gerestaureerd. De fundering speelde hier een cruciale rol in het herstel van de stabiliteit. In andere gevallen, zoals bij een kerk in Overschild, is de fundering volledig vervangen en aardbevingsbestendig gemaakt. In dergelijke gevallen wordt het oude bouwwerk tijdelijk opgehesen en wordt een nieuwe betonnen vloer met trillingsdempers aangebracht.

In zowel restauraties als nieuwbouwprojecten is het van belang dat de aansluiting van muren op de fundering technisch goed uitgevoerd wordt. Dit zorgt niet alleen voor een stabiele basis, maar ook voor een langdurige levensduur van het bouwwerk.

Conclusie

Het aansluiten van muren op funderingen is een essentieel onderdeel van elke bouw- of renovatieprojectie. De keuze voor een flexibele of starre aansluiting, de toepassing van isolerende materialen, en de uitvoering van de fundering zijn allemaal van grote invloed op de stabiliteit, duurzaamheid en thermische prestaties van het gebouw. Zowel bij halfsteenmuren, HSB-constructies als bij historische gebouwen is het van belang om de juiste technieken en materialen te kiezen, en het werk uit te voeren door ervaren vaklieden of onder professionele begeleiding.

Door rekening te houden met de grondvoorwaarden, de belastingen en de bouwmaterialen, kan men een betrouwbare en functionele aansluiting realiseren die zowel statisch als thermisch voldoet aan de wensen van de gebruiker en aan de bouwregelgeving.