Afdak bouwen zonder fundering: is dat veilig en duurzaam?

Bij de bouw van een afdak of overkapping is de fundering vaak een cruciale factor voor de stabiliteit en levensduur van het bouwwerk. Veel mensen sturen hierbij hun budget of de tijd, en denken aan een afdak zonder fundering. Maar is dat verstandig? In dit artikel bespreken we de mogelijkheden, risico’s en aanbevelingen op basis van actuele informatie uit betrouwbare bronnen, met een focus op Nederlandse praktijk.

Inleiding

Een afdak is een populaire uitbreiding van de woning of het tuinontwerp. Het biedt bescherming tegen het weer, extra ruimte voor ontspanning en een gevoel van comfort. Toch is het vaak de fundering die het verschil maakt tussen een stabiele constructie en een bouwwerk dat na een paar jaar instabiel raakt of zelfs volledig faalt. De vraag naar een afdak zonder fundering is begrijpelijk, vooral vanuit kosten- en tijdaspecten. Echter, zoals meerdere bronnen aantonen, kan het ontbreken van een stevige fundering leiden tot verzakkingen, scheuren, instabiliteit en uiteindelijk schade aan het afdak.

Risico’s van een afdak zonder fundering

Verzakkingen en instabiliteit

Meerdere bronnen wijzen erop dat een afdak zonder fundering gevoelig is voor verzakkingen. Ondergrondsoorten zoals klei, veen en leem zijn bijzonder gevoelig voor vochtveranderingen en kunnen in volume veranderen, wat leidt tot ongelijkmatige drukverdeling op de constructie. Bron [7] geeft aan dat het gevaar van verzakking toeneemt zonder een stevige basis. Verder benadrukt bron [3] dat een overkapping zonder fundering vergelijkbaar is met een huis zonder fundament, wat kan leiden tot scheuren of zelfs instorting.

Invloed van hout en vocht

Een afdak zonder fundering is vaak gecombineerd met een houten constructie, zoals bij een houten overkapping. Bron [3] en [1] benadrukken dat hout leeft en beweegt. Het krimpt en zet uit, wat onder druk van een onvoldoende gesteunde fundering kan leiden tot scheuren of verdraaiing van de structuren. Goedkoop hout, zoals vaak gekozen bij beperkte budgetten, is bovendien gevoeliger voor vocht en rottende effecten, wat de levensduur van het afdak negatief beïnvloedt.

Afwatering en vochtproblemen

Een slechte fundering verhindert adequate afwatering rondom de constructie. Bron [7] wijst op de noodzaak van een goed functionerend afwateringssysteem. Ophopend water rondom een afdak zonder fundering kan de bodem verzadigen en de druk op de constructie verhogen, wat tot verder verval leidt. Daarom is het belangrijk om zowel de fundering als de afwatering zorgvuldig te plannen.

Mogelijke oplossingen zonder diepe fundering

Hoewel een afdak zonder fundering risicovollig is, zijn er wel alternatieven die relatief eenvoudiger en kostenbesparend zijn dan traditionele diepe funderingen.

Fundering op palen

Bron [6] en [2] stellen fundering op palen voor als een betere optie dan het ontbreken van een fundering volledig. Deze methode houdt in dat de afdak op paalconstructies wordt opgezet, waarbij eventueel een vlonder of balkenstructuur wordt gebruikt voor extra stabiliteit. De voordelen zijn:

• Minder kans op wegzakken als de palen voldoende lang en sterk zijn;
• Eenvoudiger uit te voeren dan het storten van betonpoeren;
• Minder invasief voor de bestaande tuin.

Nadelen zijn dat de vlonderplanken lastiger te vervangen zijn, en dat er meer aandacht moet worden besteed aan de kwaliteit van de paalconstructie. Dit is dus geen echte oplossing zonder fundering, maar een alternatief dat minder ingrijpend is.

Prefab funderingssystemen

Bron [4] noemt het gebruik van prefab betonpoeren als een veelgebruikte methode voor overkappingen op gras of natuurlijke grond. Deze poeren kunnen op een relatief eenvoudige manier worden geplaatst en bieden een solide basis. Aangezien de fundering hierbij wel aanwezig is, is het niet een volledige oplossing voor het bouwen zonder fundering, maar wel een betrouwbare methode die in beperkte tijd uit te voeren is.

Tijdelijke constructies

Sommige afdaken zijn ontworpen als tijdelijke constructies, zoals draagbare of modulaire overkappingen. Deze zijn vaak opgezet op een vaste vloer of gras, zonder fundering. Hoewel dit mogelijk is, is het van belang om de stabiliteit en weerstand tegen wind en regen zorgvuldig te bepalen. Dit type constructie is niet geschikt voor langdurig gebruik en kan niet worden aangeraden voor permanente afdaken.

Overweeg een minimale fundering

Als alternatief voor een volledige diepe fundering, is het mogelijk om met een minimale fundering te werken. Bron [7] geeft aan dat het gebruik van tegels onder de betonpoeren kan helpen bij het verdeling van druk. Deze tegels verspreiden de belasting en verkleinen het risico op verzakking. Ook is het aanbevolen om de betonpoeren iets boven het maaiveld te plaatsen en eventueel in snelbeton te storten voor extra stevigheid. Deze aanpak is vooral geschikt voor zandgrond, waarbij de bodem minder gevoelig is voor vochtveranderingen.

Belang van een goed ontwerp en materialen

Een afdak zonder fundering is niet verstandig, maar ook een afdak met een fundering is alleen betrouwbaar als het goed is ontworpen en gemaakt.

Materialenkiezen

Bron [1] en [3] benadrukken dat het kiezen van duurzaam hout, zoals Douglas of eiken, essentieel is. Goedkoop hout trekt sneller krom en verliest qua uiterlijk of stabiliteit. Composietmaterialen zijn een alternatief voor diegenen die weinig onderhoud willen, maar ook hier is het belangrijk om kwalitatief hoge materialen te kiezen.

Constructie en montage

Het montageproces van een afdak is even belangrijk als het kiezen van materialen. Hout moet voldoende ruimte krijgen om te bewegen. Als het te strak gemonteerd wordt, kan het later krom of vol scheuren komen. Het gebruik van stormankers in de hoeken wordt aanbevolen, zoals aangegeven in bron [1], om extra stabiliteit te bieden.

Overzicht van funderingsopties

Conclusie

Een afdak zonder fundering is risicovol en wordt niet aanbevolen, ongeacht de ondergrond of het gebruikte materiaal. De risico’s op verzakkingen, instabiliteit en schade aan de constructie zijn groot, waardoor het eindresultaat niet duurzaam of veilig is. In plaats van het vermeiden van fundering, is het beter om alternatieven te overwegen, zoals fundering op palen of prefab funderingssystemen, die relatief eenvoudig en betrouwbaar zijn.

Bij het kiezen van materialen en het ontwerp van de afdak is het belangrijk om kwaliteit voorop te stellen. Duurzaam hout, goede afwatering en een goed functionerende constructie zijn essentieel voor een langdurig en stabiel afdak. Door rekening te houden met de ondergrond en het juiste funderingstype te kiezen, kan een afdak worden gerealiseerd die zowel functioneel als esthetisch aantrekkelijk is.

Bronnen

1. Vandenbroekbestratingen - Veelgemaakte fouten bij een overkapping
2. Appeltern - Een stevige constructie zonder moeilijke fundering
3. Vewotuinenerf - Veelgemaakte fouten bij een houten overkapping
4. Chiquebuitenleven - Inleiding fundering terrasoverkapping
5. Foravida - Vergunning overkapping
6. Gadero - Fundering overkapping
7. XXL Direct - Het belang van een goede fundering van je overkapping