Funderingsproblematiek in Nederland: Oorzaken, Risico’s en Aanpak

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

De funderingsproblematiek in Nederland is een ernstig en landelijke vraagstuk dat zowel maatschappelijke als economische gevolgen heeft. Het gaat om een complexe situatie waarin honderdduizenden woningen zijn of gaan worden getroffen door funderingsschade. Deze schade kan leiden tot verzakkingen, scheuren in muren, doorzakkende vloeren en in het ergste geval tot het onherstelbare verlies van woningen of investeringen. In dit artikel bespreken we de oorzaken, de omvang van het probleem en de aanbevelingen die in het advies ‘Goed gefundeerd’ zijn opgenomen. Daarnaast leggen we uit wat er bij de bouw van een fundering dient te gebeuren om veiligheid en duurzaamheid te waarborgen.

De omvang van de funderingsproblematiek

Volgens de analyses van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) zijn momenteel ongeveer 425.000 gebouwen in Nederland aangetroffen of op de lange termijn in gevaar door funderingsproblematiek. Het totale schadebedrag kan oplopen tot € 54 miljard, wat een aanzienlijke belasting is voor individuele woningeigenaren, de woningeigendomsector en de overheid. De problematiek speelt zowel in stedelijke als landelijke gebieden en betreft diverse oorzaken, waaronder verlaagde grondwaterstanden, droogte, veroudering van constructies en fouten in de oorspronkelijke fundering.

Funderingsproblematiek heeft niet alleen financiële gevolgen, maar ook emotionele en maatschappelijke. Het is voor veel mensen ontzettend stressvol wanneer hun woning niet meer veilig is of wanneer investeringen in verbouwingen verloren gaan. Voor huurders kan het betekenen dat ze hun woning of buurtocht tijdelijk moeten verlaten of hun huur contract niet langer veilig is.

Oorzaken van funderingsproblemen

Funderingsschade kan ontstaan door verschillende oorzaken. Er is vrijwel nooit één duidelijke oorzaak aan te wijzen, maar sommige factoren komen vaker voor. De belangrijkste oorzaken zijn:

Verlaagde grondwaterstanden: Door droogte of veranderde grondwaterstanden kan de bodem instabiel worden.
Bacteriële aantasting: In sommige gevallen kan de grond verzwakt worden door biologische processen.
Werkzaamheden in de omgeving: Grote bouwprojecten of infrastructuurwerken kunnen de stabiliteit van de bodem onder een woning beïnvloeden.
Veroudering en constructiefouten: Veel oude woningen zijn gebouwd met technieken en materialen die tegenwoordig als ongeschikt worden beschouwd.
Droogte: Langdurige droogteperiodes kunnen leiden tot bodemverdroging en daarmee tot verzakkingen.

Omdat funderingsproblemen vaak traag opbouwen en niet altijd direct zichtbaar zijn, zijn eigenaren vaak niet bewust van het probleem totdat het te laat is. Dit maakt het nog moeilijker om tijdstippen en kosten voor herstel te plannen.

Aanpak van funderingsproblematiek

In het advies 'Goed gefundeerd' wordt benadrukt dat een nationale aanpak van de funderingsproblematiek onmisbaar is. Dit vraagt om gezamenlijke inzet van overheden, particuliere eigenaren, corporaties, huurders, makelaars, taxateurs, hypotheekverstrekkers, onderzoekers en aannemers. De overheid heeft een bijzondere verantwoordelijkheid, omdat alleen het Rijk de benodigde transparantie en financiële middelen kan garanderen om het probleem op nationale schaal aan te pakken.

De adviezen om tot een nationale aanpak te komen zijn gericht op:

Het opstellen van een nationale strategie voor het voorkomen, herstellen en beheren van funderingsproblematiek.
Het creëren van transparantie rondom funderingsproblemen via een centrale database en duidelijke informatie voor bewoners en woningeigenaren.
Het aanbieden van financiële ondersteuning voor woningeigenaren en huurders die getroffen zijn door funderingsproblemen.
Het stimuleren van innovatieve constructiemethoden en materialen die robuuster zijn tegen funderingsproblemen.

De decentrale overheden (gemeenten, waterschappen, provincies) moeten vooral een rol spelen in het voorkomen van funderingsschade, maar hun financiële draagkracht is beperkt. Daarom is het noodzakelijk dat de rijksoverheid een duidelijke rol speelt in het opzetten van een nationale aanpak.

Funderingen bouwen: Veiligheid en regelgeving

Wanneer het om de bouw van een fundering gaat, zijn er verschillende eisen en regelgevingen die moeten worden nageleefd. Een fundering moet zowel veilig als duurzaam zijn, zodat het gebouw erop tientallen jaren kan staan zonder schade op te lopen. De belangrijkste regelgeving op dit gebied is het Besluit bouwwerken leefomgeving, waarin voorschriften staan over veiligheid, bruikbaarheid, gezondheid, milieu en energiezuinigheid.

Bij het plaatsen van een fundering is het vooral de eerste acht hoofdstukken van dit besluit van belang, omdat deze de algemene regels voor bouwveiligheid beschrijven. Onder andere staat daarin dat de fundering moet voldoen aan de NEN-EN 1990-normen. Deze normen zijn internationale richtlijnen voor bouwconstructies en zijn ontworpen om veiligheid en duurzaamheid te waarborgen.

Constructieberekening en constructietekening

Om aan te tonen dat een fundering veilig is, is een constructieberekening nodig. Deze berekening wordt opgesteld door een constructeur en is verplicht bij de aanvraag van een omgevingsvergunning. De constructieberekening toont aan dat de fundering sterk genoeg is om het gewicht van het gebouw te dragen en dat het niet zal bezwijken onder belastingen of omgevingsinvloeden.

De constructieberekening wordt aan de hand van een constructietekening gemaakt. Deze tekening is een visuele weergave van de fundering en helpt bij het bepalen van de benodigde materialen en afmetingen. Het is een van de meest belangrijke documenten bij het bouwen van een fundering, omdat het de veiligheid van het gebouw garantie geeft.

Sondering van de grond

Voor het plaatsen van de fundering is het noodzakelijk om een sondering uit te voeren. Dit is een onderzoek in de grondmechanica om het draagvermogen van de bodem te bepalen. Tijdens een sondering wordt een sondeerconus met een kegelvormig einde in de grond gedrukt, waarna de weerstand van de grond wordt gemeten. Dit helpt bij het bepalen van waar de zandlaag in de grond begint, wat van groot belang is voor de stabiliteit van de fundering.

Een sondering is verplicht bij vrijwel alle bouwprojecten en helpt om ervoor te zorgen dat de fundering op een stevige ondergrond staat. Zonder een grondsondering is er geen garantie dat de fundering niet zal bezwijken of dat het gebouw niet zal verzakken in de loop van de tijd.

Voordelen van een constructieberekening

Naast de veiligheid biedt een constructieberekening ook economische voordelen. Een constructeur zal niet alleen naar de veiligste oplossing kijken, maar ook naar de meest economische. Dit kan leiden tot besparingen op materialen, zoals een dunnere betonplaat of minder gebruik van stalen onderdelen. Deze besparingen kunnen al snel honderden euro’s per project opleveren.

Een andere economische voordeel is de aansprakelijkheid bij schade. Wanneer er toch iets misgaat met de fundering, zoals verzakkingen of doorzakkende vloeren, is de constructeur vaak aansprakelijk. Dit biedt extra zekerheid voor woningeigenaren die investeren in een nieuwe fundering of verbouwing.

Conclusie

Funderingsproblematiek is een urgente en complexe kwestie in Nederland die zowel maatschappelijke als economische gevolgen heeft. Het benadrukken van de noodzaak van een nationale aanpak en het betrekken van alle betrokken partijen is van groot belang om het probleem op lange termijn te kunnen oplossen. Voor individuele woningeigenaren is het bouwen van een veilige fundering een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Het gebruik van een constructieberekening, constructietekening en grondsondering helpt bij het garanderen van de stabiliteit en duurzaamheid van de fundering.

Het advies 'Goed gefundeerd' en het Besluit bouwwerken leefomgeving bieden duidelijke richtlijnen voor het beheren en voorkomen van funderingsproblemen. Het is van groot belang dat zowel particuliere eigenaren als aannemers deze richtlijnen volgen om schade en onzekerheid te beperken.

Bronnen

geld