Balken en stroken fundering: toepassing, voor- en nadelen bij woningbouw

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

De keuze van een geschikte fundering is van essentieel belang bij de bouw van een gebouw. Het bepaalt niet alleen de duurzaamheid en veiligheid van de constructie, maar ook de kosten en de mogelijke problemen die zich later kunnen voordoen. In dit artikel wordt ingegaan op twee veelgebruikte funderingstypen op staal: balkenfundering en strokenfundering. Aan de hand van technische en praktische informatie uit betrouwbare bronnen wordt uitgelegd hoe deze funderingen werken, waar ze worden toegepast, en welke voordelen en nadelen ze met zich meebrengen.

Wat is een balkenfundering?

Een balkenfundering is een vorm van fundering die onder dragende muren of gevels wordt aangelegd. Het betreft een horizontale ondersteuning in de vorm van een balk of strook, gemaakt van gewapend beton. Deze fundering wordt meestal gebruikt wanneer de draagkrachtige grondlaag (zoals de eerste zandlaag) dichtbij de oppervlakte ligt. Dit betekent dat het niet nodig is om diep te graven of paalfunderingen toe te passen.

De balkenfundering bestaat uit een verbrede strook onder de muur, waarin de belasting van het gebouw wordt verdeeld. Omdat de fundering direct op de beschikbare ondergrond rust, is het een economische en efficiënte oplossing. Het is echter belangrijk om de belastingverdeling goed te berekenen, zodat er geen ongelijke neerknoping of doorzakking kan optreden.

Wat is een strokenfundering?

Een strokenfundering is een specifieke vorm van balkenfundering en wordt ook wel fundering op staal genoemd. De term verwijst naar het feit dat de fundering op de beschikbare ondergrond, ofwel op "het staal", wordt aangelegd. In de bouw betekent "het staal" de meest stevige en draagkrachtige grondlaag in de bodem, meestal de eerste zandlaag.

De fundering bestaat uit langgerekte, strookvormige elementen die onder de dragende muren van een gebouw worden geplaatst. Deze stroken zijn gemaakt van gewapend beton en worden op een funderingsbalk geplaatst. Het voordeel van deze fundering is dat het materiaalgebruik relatief laag is, wat de kosten kan beperken. Een nadeel is dat de fundering niet over het hele gebouw kan worden aangelegd, maar alleen onder dragende muren en gevels.

Bij een strokenfundering is het verder van belang om zorgvuldig te rekenen en eventuele ongelijkmatige vervorming van de grond te voorkomen. Een professionele constructieberekening is daarom essentieel om te garanderen dat de fundering veilig en duurzaam is.

Toepassing van balken- en strokenfunderingen

Zowel balken- als strokenfunderingen worden vooral toegepast in situaties waar de draagkrachtige grond niet te diep ligt. In Nederland is dit vaak het geval in dorps- en landelijke gebieden, waar de grond meestal stevig genoeg is voor een fundering op staal.

Een balkenfundering wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het bouwen van vrijstaande of halfvrijstaande huizen, waar dragende muren centraal zijn. De fundering ondersteunt deze muren en zorgt ervoor dat de belasting goed over de ondergrond kan worden verdeeld.

Een strokenfundering wordt meestal gekozen wanneer de constructie eenvoudiger is en de ondergrond sterk genoeg is om de belasting op te vangen. Hierbij is het belangrijk om de ondergrond goed te onderzoeken, bijvoorbeeld via een bodemverzandingsrapport of een funderingsberekening. Dit voorkomt later funderingsproblemen, zoals doorzakking of scheurvorming.

Voordelen van balken- en strokenfunderingen

Voordelen van balkenfundering:

Veiligheid: Een balkenfundering biedt een stevige ondersteuning onder de dragende muren en zorgt voor goede belastingverdeling.
Duurzaamheid: Omdat de fundering direct op stevige grond rust, is het minder gevoelig voor bodemdaling dan bijvoorbeeld paalfunderingen.
Kosteneffectief: In vergelijking met diepere funderingsvormen zoals paalfundering of plaatfundering is een balkenfundering vaak goedkoper.
Toepassing in droge omgevingen: In droge grondlagen is deze fundering betrouwbaarder dan andere vormen, omdat de grond minder gevoelig is voor neerknoping.

Voordelen van strokenfundering:

Materiaalbesparing: Door gebruik te maken van stroken in plaats van een volledige plaat is het materiaalgebruik lager, wat kosten bespaart.
Veiligheid: Net als bij balkenfundering is er sprake van een directe ondersteuning op stevige grond, wat veiligheid en stabiliteit biedt.
Snelheid in uitvoering: Omdat het niet nodig is om diep te graven, is de constructietijd vaak korter.
Gebruik in stabiele ondergrond: Strokenfunderingen zijn ideaal in gebieden waar de ondergrond stevig en stabiel is.

Nadelen van balken- en strokenfunderingen

Nadelen van balkenfundering:

Grensgebonden: Een balkenfundering kan niet onder het hele gebouw worden aangelegd, maar alleen onder dragende muren. Dit kan beperkingen opleveren in het ontwerp.
Gevoelig voor ongelijke belastingverdeling: Als de belasting niet goed over de balken is verdeeld, kan het leiden tot doorzakking of scheurvorming.
Afhankelijk van ondergrond: In zachte of instabiele grondlagen kan een balkenfundering niet worden toegepast. In dergelijke gevallen zijn paalfunderingen beter geschikt.

Nadelen van strokenfundering:

Beperkte toepassing: De fundering is alleen geschikt onder dragende muren en gevels. Dit betekent dat het niet geschikt is voor woonruimtes of vloeren.
Gevoelig voor ongelijke vervorming: Omdat de stroken niet volledig onder het gebouw lopen, is de fundering gevoeliger voor ongelijke neerknoping.
Afhankelijk van grondstabiliteit: Een strokenfundering is alleen geschikt in grondlagen die voldoende draagkracht hebben. Bij zachte of instabiele grond is een andere funderingsvorm nodig.

Klimaatverandering en funderingsontwerp

Een aspect dat in de recente jaren steeds belangrijker wordt, is het ontwerp van funderingen in de context van klimaatverandering. Droogte en extreme regenval kunnen de stabiliteit van de ondergrond beïnvloeden, wat funderingsproblemen kan veroorzaken. In zachte grondlagen, zoals veen- of kleigrond, kan dit leiden tot bodemdaling, wat weer kan resulteren in verzakkingen of scheurvorming in het gebouw.

Voor zowel balken- als strokenfunderingen is het daarom belangrijk om rekening te houden met de toekomstige invloeden van klimaatverandering. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door extra afmetingen in te bouwen of door de funderingsberekening te verfijnen. Het is verder aan te raden om bij de aanleg van funderingen rekening te houden met mogelijke bodemveranderingen door grondwaterdaling of oxidatie van veen.

Funderingsberekening: waarom is dat belangrijk?

Bij zowel balken- als strokenfunderingen is een constructieberekening verplicht. Deze berekening wordt uitgevoerd door een constructeur en dient om aan te tonen dat de fundering voldoet aan de veiligheidseisen van het Bouwbesluit. Het doel van de berekening is om te zorgen dat de fundering voldoende draagkracht heeft om de belasting van het gebouw te kunnen dragen en dat de ondergrond niet instabiliteit toont.

De constructieberekening bevat informatie over: - De belastingverdeling van het gebouw op de fundering - De dikte en breedte van de funderingsbalken of stroken - De stabiliteit van de ondergrond - De benodigde wapening in het beton

Zonder een correcte berekening kan het risico op funderingsproblemen aanzienlijk toenemen. Het is daarom verstandig om bij de aanleg van een balken- of strokenfundering altijd professionele hulp in te huren.

Conclusie

Zowel balken- als strokenfunderingen zijn geschikte oplossingen voor woningbouwprojecten waar de ondergrond sterk genoeg is. Beide vormen zijn kosteneffectief en veilig, maar hebben ook beperkingen in toepassing en stabiliteit. Het is belangrijk om de keuze voor een van deze funderingen te onderbouwen met een grondige inspectie van de ondergrond en een professionele berekening.

In de context van klimaatverandering is het verder noodzakelijk om funderingen te ontwerpen die bestand zijn tegen extreme weersomstandigheden en mogelijke bodemdaling. Een goed uitgevoerde balken- of strokenfundering kan zo een betrouwbare en duurzame basis vormen voor elk bouwproject.

Bronnen

balk
stroke