Bekisting van funderingen: toepassing, verwijdering en alternatieven

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Bekisting bij funderingen speelt een essentiële rol in de constructie van betonconstructies. Het bepalen van of en hoe de bekisting moet worden verwijderd na het storten van beton is afhankelijk van het ontwerp en het type fundering. In dit artikel wordt ingegaan op de rol van bekisting bij funderingen, de mogelijkheid van hergebruik of verplaatsing van bekistingen zonder verwijdering, veiligheidsmaatregelen bij het ontkisten, en alternatieven zoals polystyreen of systeemmaten. De nadruk ligt op praktische toepassing, veiligheid en efficiëntie in de bouwpraktijk.

Toepassing van bekisting bij funderingen

Bij het aanbrengen van betonconstructies zoals funderingsbalken, stroken of schuin aflopende zones, is het gebruik van bekisting vaak noodzakelijk om de gewenste vorm en afmetingen van het beton te garanderen. De bekisting fungeert als tijdelijke houder die het beton in de gewenste vorm houdt tot het volledig verhard is. Voor funderingsstroken tot ongeveer 150 mm hoog is de bekisting relatief eenvoudig en bestaat deze vaak uit zijschotten van steigerdelen of baddinghout, gesteund door piketten op een afstand van ongeveer 1,50 m.

Voor hogere balken wordt gebruikgemaakt van houten klissen of stalen balkklemmen, die verstelbaar zijn in breedte en geschikt voor balken tot 800 mm hoogte. Deze hulpmiddelen helpen bij het onderhouden van de gewenste vorm en stabiliteit tijdens het storten van het beton.

Een belangrijke overweging bij het ontwerp van funderingsbekisting is of deze na het storten van het beton moet worden verwijderd. In sommige gevallen is het mogelijk om de bekisting direct te hergebruiken of verplaatsen zonder deze te verwijderen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij repeterende poerbekistingen, waarbij de betonvorm ongeveer 50 mm taps kan worden uitgevoerd. In dergelijke gevallen hoeft de bekisting niet losgenomen te worden, maar kan deze compleet worden verplaatst naar de volgende locatie. Dit leidt tot tijd- en materiaalbesparing.

Verwijdering van bekisting na het storten

De verwijdering van bekisting is een kritieke fase in het bouwproces en wordt meestal in meerdere fasen uitgevoerd. Deze fasen omvatten:

Het laten vrijkomen van de bekisting van het betonoppervlak.
Het wegnemen van de onderdelen van de dekbekisting.
Het demonteren van de ondersteuningsconstructie.
Het verwijderen van de tijdelijke fundaties.

De volgorde van deze fasen hangt af van het ontwerp van de betonconstructie. In het algemeen geldt dat het ontkisten vanuit het midden van een overspanning naar de eindopleggingen moet plaatsvinden, zodat de vloer geleidelijk zelfdragend wordt. Dit is belangrijk om de structuur te besparen en om eventuele schade aan het beton te voorkomen.

De verwijdering van de dekbekisting gebeurt handmatig en moet vanaf een hulpsteigervloer uitgevoerd worden. Het demonteren van de ondersteuningsconstructie kan met takels of een hydraulische kraan plaatsvinden. Langs manieren zoals het manoeuvreren met lange stalen balken vereisen een overzichtelijke aanpak en voorzichtigheid. Daarom is het ontwerp van de ondersteuning van groot belang om veilig en efficiënt te kunnen ontkisten.

Alternatieve bekistingmaterialen

In de woningbouw wordt vaak gebruikgemaakt van alternatieve bekistingmaterialen om tijd en kosten te besparen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van polystyreen als funderingsbekisting. Deze bekisting heeft naast de functie als houder voor het beton ook een isolerende functie. Door deze bekisting in het beton te storten, verdwijnt de noodzaak om later isolatiemateriaal aan te brengen. Dit leidt tot een eenvoudiger proces en betere thermische isolatie van de fundering.

Een ander alternatief is het gebruik van stalen bekistingen, die vaak worden ontwikkeld voor grote series funderingen. Deze bekistingen zijn meestal herbruikbaar en kunnen meerdere keren zonder aanpassing worden ingezet. De voordelen hiervan zijn zowel kostenbesparing als een efficiëntere bouwpraktijk. Daarnaast kunnen ook houten bekistingen worden hergebruikt, mits deze goed worden onderhouden en correct worden opgeslagen tussen de projecten.

Veiligheid bij het be- en ontkisten

Veiligheid is een kernaspect bij het be- en ontkisten van zware ondersteuningsconstructies. Het beheersen van risico’s tijdens deze fasen vereist een gedegen informatieoverdracht en kennis van het ontwerp. Werknemers die het be- en ontkisten uitvoeren moeten op de hoogte zijn van de werkwijze en van de voorzieningen die in het ontwerp zijn verwerkt. Dit helpt hen om voorzichtig te werken en risico’s te vermijden.

Hoewel de bekisting- en ondersteuningsconstructies vaak gestapeld zijn, en de belasting van korte duur is, zijn er andere omstandigheden die bepalend kunnen zijn voor de methodiek. Daarom is het noodzakelijk om specifieke kennis aan te wenden bij het ontkisten. De VSB (Vlaamse Steigerbond) heeft in het Handboek Steigers duidelijke richtlijnen opgesteld voor steigers en ondersteuningen. Deze richtlijnen moeten worden gevolgd om het veilig werken te waarborgen.

Veel ongelukken op de bouwplaats kunnen worden voorkomen door een duidelijke communicatie, een overzichtelijke aanpak en het toepassen van veiligheidsmaatregelen. Ongelukken kunnen ontstaan door persoonlijke inschattingsfouten, onjuiste aannames, onachtzaamheid of miscommunicatie. Daarom is het belangrijk dat de ploeg die het be- en ontkisten uitvoert, goed is opgeleid en op de hoogte is van de risico’s.

Werkvloeren en ondergrond

Om de kwaliteit van de fundering te waarborgen, is het soms nodig om een werkvloer aan te brengen. Deze werkvloer fungeert als scheiding tussen de ondergrond en de betonconstructie. Het gebruik van een werkvloer kan de kwaliteit van de fundering op verschillende manieren verbeteren. Werkvloeren kunnen gemaakt worden uit beton met een lager cementgehalte, plaatmateriaal zoals spaanplaat, of zwaar plastic folie.

Bij het gebruik van plastic folie is er echter een kans op scheuren of op wegzakken van de afstandhouders. Dit kan ervoor zorgen dat er te weinig dekking overblijft, wat invloed heeft op de kwaliteit van de fundering. Daarom is het belangrijk om een werkvloer te kiezen die goed aansluit bij de funderingsbekisting en die voldoet aan de vereisten van de bouwprojecten.

In figuur 2.2.1 is een uitvoering in beton aangegeven, terwijl in figuur 2.2.2 de maatvoering van de werkvloer en de randbekisting van de fundering is weergegeven. Deze afbeeldingen tonen hoe belangrijk het is om het juiste materiaal te kiezen en de juiste maatvoering toe te passen bij het aanbrengen van een werkvloer.

Toepassing van bekistingsplaten

Bij funderingsprojecten wordt vaak gebruikgemaakt van bekistingsplaten, die beschikbaar zijn in verschillende maten en kwaliteiten. Een bekistingsplaat van 2500x1250x18 mm is bijvoorbeeld een veelgebruikte maat in de bouwpraktijk. Deze platen zijn ontworpen om de gewenste vorm van het beton te waarborgen en kunnen worden gebruikt voor zowel eenvoudige als complexe funderingsprojecten.

Bij Jongeneel zijn deze bekistingsplaten verkrijgbaar voor levering op locatie of afhaal. Voor leverinformatie moet het adres worden ingevoerd. De prijzen zijn niet vermeld, maar het is mogelijk om het juiste type en maat te kiezen op basis van de projecteisen.

Conclusie

Bekisting bij funderingen is een essentieel onderdeel van de constructie van betonconstructies. Het bepalen van of en hoe de bekisting moet worden verwijderd na het storten van beton hangt af van het ontwerp en de eisen van het project. In sommige gevallen kan de bekisting worden hergebruikt of verplaatst zonder deze te verwijderen, wat tijd en materiaal bespaart. Veiligheid is een kernaspect bij het be- en ontkisten van ondersteuningsconstructies, en het toepassen van richtlijnen en veiligheidsmaatregelen is essentieel.

Alternatieve bekistingmaterialen zoals polystyreen of stalen bekistingen kunnen een efficiëntere bouwpraktijk bevorderen, en het gebruik van werkvloeren kan de kwaliteit van de fundering verbeteren. Het kiezen van het juiste materiaal en de juiste maatvoering is daarom van groot belang bij het aanbrengen van funderingsbekisting.