Belasting op funderingen: Factoren, methoden en risico’s bij bouw en renovatie

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Fundering vormt de basis van ieder bouwwerk en speelt een cruciale rol in de stabiliteit en duurzaamheid van een woning of commerciële bouwconstructie. De belasting die op een fundering rust, beïnvloedt direct de keuze van de funderingsmethode en de nodige maatregelen om eventuele schade of verzakkingen te voorkomen. In de praktijk van bouw en renovatie is het daarom essentieel om de belasting op de fundering goed te begrijpen, evenals de invloed van bodemkenmerken, grondwater, en de structuur van het gebouw. Hieronder wordt ingegaan op de verschillende aspecten die bepalen hoe belastingen worden opgevangen, welke risico’s er zijn, en hoe men deze kan beheren.

Belastingen en funderingskeuze

De belasting op een fundering wordt bepaald door de massa van het gebouw en de extra belastingen die erop komen, zoals meubilair, inrichting, of technische installaties. In de bouwtermen spreekt men vaak van het compensatiemodel, waarbij de belasting van de fundering moet gelijk zijn aan de belasting die de oorspronkelijke grond kon dragen. Dit model wordt vaak toegepast in de compensatiemethode, waarbij de natuurlijke grondmassa gedeeltelijk of volledig wordt vervangen door de massa van de constructie plus eventuele lichte aanvullingen, zoals argex.

Wanneer de belasting te groot is voor de draagkracht van de fundering, kan dit leiden tot verzakkingen of ongelijke zettingen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij extra verdiepingen die zijn opgetrokken zonder rekening te houden met de draagkracht van de bestaande fundering, of bij uitbouwen die zijn geplaatst op palen terwijl de rest van het huis op staal staat. In dergelijke gevallen kan de belasting ongelijk worden verdeeld, wat schade aan de constructie kan veroorzaken.

Invloed van de ondergrond

De ondergrond bepaalt niet alleen de keuze voor fundering op staal of fundering op palen, maar ook de mate waarin belastingen kunnen worden opgenomen. In zandachtige bodems is fundering op staal vaak geschikt, omdat de dragende lagen dichtbij liggen en de belasting goed kan worden opgevangen. In veen- of kleibodems is fundering op staal minder geschikt, omdat de zettingen groter zijn en de stabiliteit minder betrouwbaar is. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor paalfundering, waarbij de belasting via palen diep in de grond wordt overgedragen.

De grondwaterstand speelt ook een belangrijke rol. Een te lage grondwaterspiegel kan leiden tot inklinking van de grond, wat extra belasting op de fundering legt. Dit is vooral relevant in veengebieden, waar bodemdaling regelmatig voorkomt. In droge zomers, zoals die in de jaren 2018, 2019, 2020 en 2022 werden geregistreerd, kan dit effect versterkt worden, wat opnieuw tot verzakkingen kan leiden.

Belastingverdeling in complexe bouwconstructies

Bij grotere of complexe bouwwerken, zoals gebouwen met kelders, liftschachten, of ongelijke verdiepingen, is een gedetailleerd funderingsplan noodzakelijk. In dergelijke gevallen kan de belasting verder worden verdeeld door tussenvormen zoals fundering op putten of grondverbetering. Deze methoden bieden extra draagkracht in problematische grondlagen en helpen om ongelijke belastingen te beheren.

Een belangrijk aspect is de vorm van het gebouw zelf. Bij een homogene bouwmassa kan men vaak een zich herhalend funderingsysteem toepassen. Bij heterogene bouwmassa’s, zoals gedeeltelijke onderkelderingen of liftputten, moet het funderingspatroon aangepast worden om eventuele verstoringen te voorkomen. Dit vereist vaak extra palen of verstevigingen, bijvoorbeeld in de vorm van verstijvingen of extra dragende muren.

Technische funderingsmethoden

De keuze voor een specifieke funderingsmethode hangt af van de belasting, de ondergrond, en de tijd die beschikbaar is voor de bouw. Fundering op staal is vaak goedkoper en sneller uit te voeren, maar vereist een stabiele ondergrond. De aanleg van funderingsmuren op staal wordt meestal tot ongeveer 80 cm onder het maaiveld gedaan, wat voldoende is om vorstschade te voorkomen. Deze methode is vooral geschikt voor kleinere bouwwerken, zoals schuren of uitbouwen.

Fundering op palen is vaak nodig in zachte of instabiele bodems. Hierbij worden palen gedicteerd door de draagkracht van de grondlagen beneden de fundering. De draagkracht van de paal wordt bepaald door de positieve kleef, de negatieve kleef, en de puntweerstand. Positieve kleef is de wrijving die de paal met de grond maakt en draagt bij aan de draagkracht. Negatieve kleef daarentegen ontstaat bij inklinkende grondlagen en kan de draagkracht van de paal verlagen. De puntweerstand is de kracht die de paalpunt overdraagt op de dragende laag.

In de praktijk wordt soms gebruikgemaakt van schroeffundering, waarbij lange grondschroeven worden gebruikt om lichte belastingen op te vangen. Dit is bijvoorbeeld geschikt voor terrasoverkappingen of schuren. In zwakkere bodems, zoals veen, is het vaak nodig dat de schroef een eind in een dragende laag komt, zoals zand, om voldoende draagkracht te garanderen.

Problemen en risico’s

Ongelijke belastingen zijn een bekende oorzaak van funderingsproblemen. Dit kan voorkomen bij uitbouwen die direct vastzitten aan het hoofdgebouw, of bij gebouwen waarbij buurpanden zijn verzakt. In dergelijke gevallen kan de fundering niet evenredig belast worden, wat schade aan de constructie kan veroorzaken. Daarnaast kunnen bouwactiviteiten in de omgeving, zoals trillingen of het slaan van palen, ook leiden tot schade aan bestaande funderingen.

Een ander risico is langdurige droogte, vooral bij funderingen op staal in zand- of kleibodems. Droogte kan leiden tot inklinking van de grond, wat het risico op zakkingen of scheefstand vergroot. In dergelijke gevallen is het soms noodzakelijk om de grond rondom het huis regelmatig te sproeien om inklinking te voorkomen.

Conclusie

De belasting op een fundering speelt een centrale rol in de keuze van de funderingsmethode en de stabiliteit van een bouwwerk. Het is belangrijk om rekening te houden met zowel de belasting van het gebouw zelf als de invloed van de ondergrond en externe factoren zoals droogte of trillingen. Door een goed funderingsplan op te stellen, waarin de belastingverdeling, de ondergrond, en de structuur van het gebouw zijn meegenomen, kan men risico’s beheren en schade voorkomen. Zowel bouwprofessionals als woningeigenaars die een renovatie plannen, moeten hier rekening mee houden om de levensduur en de veiligheid van het bouwwerk te waarborgen.

Bronnen

belasting