De juiste keuze voor de beste fundering: overzicht en uitvoering op basis van ondergrond en bouwtype

De fundering is de fundamentale basis van elk gebouw en speelt een cruciale rol in de stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van een woning. In Nederland zijn verschillende funderingstypes in gebruik, waarbij de keuze van het juiste type afhankelijk is van factoren zoals de ondergrond, de bouwperiode, de structuur van het huis en de toekomstige klimaatverandering. Voor renovaties, uitbreidingen of nieuwe bouwprojecten is het weten van het type fundering van een woning essentieel. Dit artikel biedt een overzicht van de meest voorkomende funderingstypes, de voorwaarden voor hun toepassing, eventuele risico’s en wat te doen bij funderingsproblemen.

De rol van de fundering

Een fundering is de draagconstructie waarop een gebouw geplaatst wordt. Het moet voldoen aan verschillende eisen: het moet sterk genoeg zijn om het gewicht van het gebouw te dragen, stevig, stabiel en bestand tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, zout, vorst, droogte en schimmel. In de meeste gevallen voldoet gewapend beton aan deze eisen.

Een goede fundering zorgt ervoor dat het gebouw niet verzakt of vervormt. Het verdelt het gewicht van het gebouw gelijkmatig over de ondergrond en biedt een betrouwbare basis voor de constructie. Funderingsproblemen kunnen zich openbaren in vorm van scheuren in de muren, verzakte vloeren of klemmende deuren. Dit is vaak het geval bij huizen met houten paalfunderingen of bij woningen die op een zwakke ondergrond zijn gevestigd.

Soorten funderingen in Nederland

In Nederland zijn verschillende soorten funderingen gebruikelijk, afhankelijk van de bouwperiode en de ondergrond. De meest voorkomende soorten zijn:

Fundering op staal

Deze fundering wordt vaak gebruikt wanneer de draagkrachtige laag niet te diep zit, bijvoorbeeld op een diepte van 80 of 100 cm. De slechte bovengrond wordt verwijderd en eventueel vervangen door een zandkoffer. Bij strokenfundering en sleuffundering wordt met gewapend beton een verbrede zone gerealiseerd onder alle dragende muren.

Deze methode is relatief goedkoper en eenvoudiger in uitvoering. Het is echter belangrijk om te controleren of er een draagkrachtige zandlaag aanwezig is. Anders kan de fundering zakken, wat leidt tot ongelijkmatige vervorming en schade.

Pijlerfundering

Bij deze fundering worden verticale stutten of pijlers gebruikt om het gewicht van het gebouw te verdelen. Deze fundering is vaak te zien bij oude woningen of industriële gebouwen. Het is een betrouwbare methode in gebieden met ongelijke ondergrond, maar vereist een zorgvuldige planning en uitvoering.

Algemene funderingsplaat

Een funderingsplaat bestaat uit een platte betonnen plaat die onder het huis ligt en het gewicht van het gebouw gelijkmatig verdeelt. Deze methode is geschikt voor gebieden met een stevige ondergrond. Het is een stabiele oplossing en voorkomt ongelijkmatige zakking.

Puttenfundering

Bij deze methode worden individuele funderingsputten gemaakt waarin de funderingsconstructie wordt geplaatst. Deze fundering is vaak geschikt voor gebieden met een ongelijke ondergrond. Het is een flexibele oplossing, maar vereist wel een goed ontwerp en uitvoering om schade te voorkomen.

Caissonfundering

Deze fundering wordt vaak gebruikt in gebieden met een zeer zwakke ondergrond. Het betreft een diepe fundering waarbij de palen diep in de grond worden gedreven tot een stabiele laag. Caissonfundering is technisch complex en wordt meestal gebruikt bij grote of zware bouwwerken.

Paalfundering

De fundering op palen wordt vaak toegepast als de draagkrachtige grond te diep zit, zoals bij moerasgrond, kleigrond of veengrond. Meestal worden er betonnen palen in de grond geplaatst. Deze fundering is robuust en geschikt voor zowel oude als nieuwe bouwwerken.

Keuze van fundering: welke factoren zijn bepalend?

De keuze van het juiste type fundering hangt af van meerdere factoren:

• Ondergrond: De draagkracht van de ondergrond is een belangrijke bepalende factor. In gebieden met zwakke of ongelijke ondergrond zijn diepere funderingen zoals paal- of caissonfundering vaak nodig.
• Bouwperiode: Oudere woningen gebruiken vaak houten paal- of pijlerfunderingen, terwijl moderne woningen vaak op beton of funderingsplaten zijn gevestigd.
• Structuur van het huis: Zware of hoge gebouwen vereisen een sterkere fundering dan lichtere constructies.
• Klimaatverandering: Droogte en bodemdaling door klimaatverandering kunnen funderingsproblemen verergen, vooral bij oude houten paalfunderingen.

Het is daarom belangrijk dat huiseigenaren weten welk type fundering hun woning heeft. Deze informatie kan vaak via de gemeente of met een postcodecheck verkregen worden. In risicogebieden zoals Amsterdam of Rotterdam is het verstandig om regelmatig de fundering te controleren.

Funderingsproblemen en risico’s

Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren, zoals scheuren in de muren, verzakte vloeren of klemmende deuren. Oorzaak kan liggen in verkeerd ontwerp, slechte uitvoering of veranderende grondomstandigheden. In Nederland is geschat dat ongeveer een half miljoen huizen funderingsproblemen hebben of kunnen krijgen.

Bij huizen met houten paalfunderingen is het risico op schade groter, vooral bij droogte. Het hout kan krimpen of rotten, wat leidt tot zakking en vervorming. Ongepaste funderingen op onstabiele ondergrond kunnen ook problemen opleveren.

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) benadrukt de noodzaak van betere inschatting en monitoring van funderingsrisico’s. Dit is essentieel voor het nemen van effectieve maatregelen, zoals grondwaterbeheer of funderingsversterking.

Aanpak bij funderingsproblemen

Als funderingsproblemen worden geconstateerd, is het verstandig om professionele hulp in te richten. Bouw- en renovatiebedrijven met ervaring in funderingsherstel kunnen schade beheersen en de woning veilig maken. In sommige gevallen is het nodig om de fundering te versterken of volledig te herstellen. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door extra palen in te zetten of een betonnen plaat onder het huis te plaatsen.

Het RLI advies 'Goed gefundeerd' is soms verkeerd geïnterpreteerd, wat tot onjuiste maatregelen kan leiden. Het is daarom belangrijk om vertrouwen te steken in professionele beoordelingen en adviezen.

Conclusie

De keuze van de juiste fundering is van groot belang voor de stabiliteit en duurzaamheid van een woning. In Nederland zijn verschillende funderingstypes in gebruik, waarbij de keuze van het juiste type afhankelijk is van de ondergrond, de bouwperiode en de structuur van het huis. Funderingsproblemen kunnen zich op verschillende manieren openbaren en kunnen leiden tot schade aan het gebouw. Het herkennen van deze problemen is essentieel voor het nemen van tijdsige maatregelen. Door kennis van het type fundering van een woning en het inzicht in eventuele risico’s, kunnen huiseigenaren hun huis veilig en duurzaam maken. Bij renovaties, uitbreidingen of nieuwe bouwprojecten is het weten van het type fundering een essentieel onderdeel van het ontwerp- en bouwproces.

Bronnen

1. Joost de Vree: Fundering
2. Demargaretha: Hoe achterhaal je welk type fundering je huis heeft?
3. Deltares: Funderingsschade Nederland – kaart nationale aanpak
4. Constructieshop: Fundering berekenen
5. Stop Digging: Vergelijk funderingen
6. Regionaal Energie Loket: Funderingsproblemen en klimaatverandering