Fundering op staal: Toepassing, bouwtechniek en materialen in de praktijk

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Een betrouwbare fundering is de basis van elk succesvol gebouw. In de bouwsector wordt vaak gebruikgemaakt van fundering op staal, vooral in regio’s waar de ondergrond voldoende draagkracht heeft. Deze methode is goedkoper dan paalfundering en wordt vaak toegepast in Nederland, met name in zandgebieden. In dit artikel wordt uitgelegd wat fundering op staal precies inhoudt, welke vormen er zijn, de toepassingsgebieden, bouwtechnieken en de voordelen en beperkingen van deze methode.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal is een funderingsmethode waarbij de dragende muren of wanden via een verbreed voetstuk direct op de draagkrachtige bodem rusten. De benaming “op staal” is historisch en stamt uit het Oudgermaans, waar het betekent “rusten op” of “vaste plaats”. Het heeft dus niets te maken met het gebruik van staal als bouwmateriaal. Deze methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag – ook wel vaste grondslag genoemd – niet te diep onder het maaiveld ligt. In de praktijk is dit meestal het geval op circa 80 tot 100 cm onder het grondoppervlak.

Toepassingsgebieden

In Nederland is fundering op staal een veelgebruikte methode, vooral in gebieden met goede ondergrond zoals zand. In klei- of veengebieden is deze methode vaak niet geschikt vanwege de mogelijke zettingen. De dichtstbevolkte regio’s van het land, waar de zandlaag niet te diep ligt, zijn ideaal voor het gebruik van fundering op staal. Deze methode is dan ook een kostenefficiënte en betrouwbare optie voor veel woningen en kleinere bouwwerken.

Wanneer de zandlaag dieper dan drie meter ligt, is paalfundering vaak de enige haalbare oplossing. Voor fundering op staal geldt dus de regel dat deze methode alleen kan worden toegepast wanneer de zandlaag niet dieper dan drie meter ligt. In moeras-, klei- of veengrond, of bij aangevulde grond, is paalfundering vaak nodig.

Soorten fundering op staal

Er zijn drie veelvoorkomende vormen van fundering op staal: plaatfunderingen, strookfunderingen en poerfunderingen. Elk heeft zijn eigen voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie en de belasting van het gebouw.

Plaatfunderingen

Bij een plaatfundering wordt een grote en gewapende betonvloer geplaatst. Deze methode is geschikt wanneer er een grote aanlegbreedte nodig is. Een plaatfundering is vooral nuttig wanneer er sprake is van verschillen in belasting binnen één bouwwerk. In dergelijke gevallen is een verstijving nodig om de krachten goed te verdelen.

Een plaatfundering heeft vaak ook een vorstrand, om de fundering te beschermen tegen weersinvloeden zoals vorst. Bovendien is het belangrijk dat de krachten op de betonnen vloer zo gelijk mogelijk worden verdeeld, zodat de fundering niet teveel zakt onder invloed van ongelijkmatige belasting.

Strookfunderingen

Een strookfundering bestaat uit langgerekte, strookvormige funderingselementen die meestal onder bouwmuren en gevels worden toegepast. Deze methode is geschikt voor bouwwerken met meerdere dragende muren. De breedte van de strookfundering hangt af van de te dragen belasting. Zo is bijvoorbeeld een halfsteens muur een strookfundering van 320 mm breed, terwijl een steens muur een strookfundering van 540 mm breed vereist.

Een belangrijk voordeel van strookfunderingen is dat men niet hoeft te wachten op het verharden van de betonstroken. Dit maakt de methode geschikt voor snelle bouwprojecten. Echter, bij grillige of complexe muuropstellingen is deze methode minder geschikt, omdat de ontgravingen niet altijd uitvoerbaar zijn.

Poerfunderingen

Poerfunderingen worden vaak gebruikt bij gebouwen met puntlasten, zoals kolommen of andere verticale dragende elementen. Bij deze methode worden funderingsputten gemaakt met betonnen ringen, die vervolgens worden gevuld met beton en van wapening voorzien. Op deze putten worden gewapende betonnen balken geplaatst, die de belasting doorgeven naar de poeren.

Poerfunderingen zijn relatief goedkoop en eenvoudig uit te voeren, mits de draagkrachtige laag niet te diep ligt. Deze methode is daarom vaak een goed alternatief voor paalfundering in regio’s met voldoende draagkrachtige ondergrond. Een nadeel is echter dat deze methode niet geschikt is voor gebouwen met een grillige muuropstelling of bij ongelijkmatige belastingen.

Bouwtechnieken en materialen

De keuze van de juiste bouwtechniek en materialen is cruciaal voor de prestaties van een fundering op staal. De meest gebruikte materialen zijn gewapend beton, stampbeton en metselwerk. Elke methode heeft zijn eigen kenmerken en toepassingsgebieden.

Gewapend beton

Gewapend beton is de meest gebruikte materialen bij fundering op staal. Het is sterk, stijf en bestand tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst en droogte. Een voordeel van gewapend beton is dat het in de meeste gevallen voldoet aan alle eisen van een goede fundering, zoals sterkte, stabiliteit en duurzaamheid.

Bij grote variaties in belasting is een verstijving nodig, zoals een verstijving rib. Deze rib zorgt ervoor dat de krachten goed worden verdeeld over de fundering en dat er geen ongelijkmatige zettingen optreden.

Stampbeton

Stampbeton wordt ook gebruikt bij fundering op staal, vooral bij kleinere bouwwerken. Het heeft het voordeel dat er geen trapsgewijze verzwaringen nodig zijn, zoals bij metselwerk. In plaats daarvan wordt gebruikgemaakt van een schuin beloop. Een nadeel van stampbeton is dat het minder geschikt is bij grote belastingen of complexe constructies.

Metselwerk

Fundering op staal van metselwerk is tegenwoordig minder gebruikelijk, met name bij kleinere gebouwen. Deze methode heeft het voordeel dat men niet hoeft te wachten op het verharden van betonstroken. Echter, de breedte van de fundering hangt sterk af van de te dragen belasting, wat bij grotere projecten onpraktisch kan zijn.

Compenserende fundering

Soms wordt een compenserende fundering toegepast, waarbij een deel van de grond wordt verwijderd en vervangen door lichtgewicht materialen zoals polystyreen of perlietkorrels. Hiermee wordt het gewicht van het gebouw gedeeltelijk gecompenseerd, wat gunstig kan zijn op minder draagkrachtige grond. Deze methode is vooral geschikt in gebieden met zwakke ondergrond en kan bijdragen aan een betere stabiliteit van het gebouw.

Funderingsinspectie

Wanneer er twijfel is over de kwaliteit van een fundering op staal, kan een inspectie worden uitgevoerd. Tijdens zo’n inspectie worden onderdelen van de fundering vrijgegraven en geïnspecteerd. Daarnaast kan worden gekeken naar de bouwwijze, mate van zetting, richting van de zetting en de opbouw van de ondergrond. Dit helpt bij het vroegtijdig opsporen van eventuele problemen en maakt het mogelijk om herstelmaatregelen te nemen voordat grotere schade optreedt.

Voordelen en beperkingen

Fundering op staal heeft een aantal voordelen, zoals lage kosten, eenvoudige uitvoering en een snelle bouwperiode. De methode is geschikt voor de meeste woningen en kleinere bouwwerken en vereist geen ingewikkelde technieken of materialen. Echter, de methode heeft ook beperkingen. Zo is fundering op staal alleen geschikt in gebieden met voldoende draagkrachtige ondergrond. In klei- of veengebieden is paalfundering vaak de enige haalbare oplossing.

Bovendien is het belangrijk om rekening te houden met eventuele zettingen en ongelijkmatige belastingen. In dergelijke gevallen is een compenserende fundering of een verstijving nodig. Daarnaast is het verstandig om een grondonderzoek uit te voeren voordat met de bouw wordt begonnen, om eventuele problemen met de ondergrond vroegtijdig op te sporen.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte methode in de bouwsector, met name in Nederland. Het is een kostenefficiënte en betrouwbare optie voor veel woningen en kleinere bouwwerken, zolang de ondergrond voldoende draagkracht heeft. De methode heeft verschillende vormen, zoals plaatfunderingen, strookfunderingen en poerfunderingen, elk met zijn eigen voor- en nadelen. Het is belangrijk om de juiste methode te kiezen op basis van de situatie en de belasting van het gebouw. Daarnaast is het verstandig om rekening te houden met eventuele zettingen en ongelijkmatige belastingen, en bij twijfel een inspectie of grondonderzoek uit te voeren. Met de juiste keuze en uitvoering kan fundering op staal een betrouwbare en duurzame basis vormen voor elk bouwwerk.

Bronnen

beton
staal