Bierkrat als fundering: Een duurzame en innovatieve aanpak in de waterbeheer

In de huidige bouw- en verbouwsector wordt steeds meer aandacht besteed aan duurzame en klimaatadaptieve oplossingen. De rol van waterbeheer in het ontwerp van woningen, wijkontwikkelingen en openbare ruimtes is daarbij van grote betekenis. Op basis van de beschikbare bronnen blijkt dat het gebruik van zogenaamde "wadi’s" en zakslooten, ook wel bekend als bergende voorzieningen, een steeds belangrijker rol speelt in de infiltratie en opslag van regenwater. Deze systemen kunnen worden afgesteld op de wensen van de omgeving en het milieu, waardoor ze niet alleen technisch doeltreffend, maar ook esthetisch en functioneel geschikt zijn.

In dit artikel wordt ingegaan op de structuur en voordelen van deze bergende voorzieningen, met een focus op de functie van zogenaamde "bierkratten", of wat in de context van de branche beter "kratten" of "wadi’s" zou moeten worden genoemd. De term is vermoedelijk een misverstand of vertaalfout, aangezien in de context van de bronnen sprake is van "wadi’s", "zakslooten", en "waterbergende voorzieningen". In de verder lezing van dit artikel wordt de term "bierkrat" dus gebruikt in de context van een bergende voorziening, zoals een wadi of zaksloot.

De rol van bergende voorzieningen

Bergende voorzieningen zoals wadi’s en zakslooten zijn oplossingen die regenwater tijdelijk opslaan en infiltreren in de bodem. Hierbij speelt duurzaamheid en het verminderen van overstromingsrisico’s een centrale rol. Deze voorzieningen zijn niet alleen technisch efficiënt, maar ook visueel aantrekkelijk en functioneel geschikt voor diverse toepassingen in de openbare ruimte.

Een wadi is bijvoorbeeld een centrale bergende voorziening in een wijk die kan bestaan uit meerdere gedeelten of “bakken” die met elkaar verbonden zijn. Deze systemen functioneren als één geheel en vormen een belangrijk onderdeel van het klimaatadaptieve ontwerp van een wijk. Volgens de bronnen is de “nieuwe generatie wadi’s” verkozen boven oudere systemen vanwege hun flexibiliteit, duurzaamheid en multifunctionaliteit.

Zakslooten daarentegen zijn infiltrerende voorzieningen zonder drain. Ze vullen zich langzaam en blijven normaal gesproken droog. Ze kunnen als verbindingssysteem tussen wadi’s of langs wegen en parkeerplaatsen worden gebruikt. De voorkeur gaat uit naar groene en biodiverse uitstraling van deze zakslooten, wat betekent dat ze niet alleen functioneel zijn, maar ook visueel aantrekkelijk en geschikt voor het versterken van de biodiversiteit.

Aankleding en multifunctionaliteit

De aankleding van bergende voorzieningen speelt een belangrijke rol in de integratie van deze systemen in de openbare ruimte. Aangezien deze voorzieningen vaak in zichtbare delen van een wijk of stad worden geplaatst, wordt er gelet op de esthetiek en het multifunctionele karakter. Het gebruik van groene en harde materialen zoals muurtjes, stapstenen, stammen, korven en speeltuinen kan een bergende voorziening een fris, landelijk, modern of stedelijk karakter geven. Deze toevoegingen zijn echter secundair aan het hoofddoel van het water vasthouden en bergen.

De combinatie van bergende voorzieningen met andere categorieën zoals natuurlijk spelen en bewegen, klimaatadaptieve weginrichting of biodiversiteit maakt deze voorzieningen tot een integraal onderdeel van de duurzame ontwikkeling van een wijk of stad. Zo kan een wadi bijvoorbeeld ook als speelplek of ontmoetingsplek dienen, waarbij de functie van waterbeheer niet verloren gaat, maar juist wordt versterkt door de aanwezigheid van groen en multifunctionaliteit.

Technische aandachtspunten

Bij het ontwerp en uitvoering van bergende voorzieningen zoals wadi’s en zakslooten zijn er diverse technische aandachtspunten. De keuze van het juiste type bergende voorziening hangt af van de belasting van de verharding en de hydrologische eigenschappen van de bodem. Bij lichter belaste zones zoals voetpaden in woongebieden kan bijvoorbeeld bomenzand van het type Helvoirt Amsterdam of een vergelijkbare samenstelling met een lage klighoudersprocent worden gebruikt.

De maat van de boomspiegel is een belangrijke parameter bij de inrichting van groene voorzieningen. Deze maat kan worden berekend via de Boommonitor online. Bovendien dient er voorzichtig te worden omgegaan met pekelwater in boomspiegels, en moeten de boomkransen worden afgestemd op de diktegroei van de bomen.

Bij plantsoenen en beplantingszones worden inheemse soorten verkozen, zodat het ecosysteem niet wordt overbelast en de biodiversiteit wordt versterkt. In zones rond speelplaatsen of scholen dient bijvoorbeeld te worden voorkomen dat er giftige planten of soorten aanwezig zijn die kunnen aantrekken bij insecten zoals bijen of wespen. Ook het gebruik van gras of botanische rozen in boomspiegels wordt niet aanbevolen.

Samenwerking en participatie

De uitvoering van bergende voorzieningen zoals wadi’s en zakslooten is vaak het resultaat van een samenwerking tussen gemeenten, ontwerpers en beheerders. Deze samenwerkingen zijn vaak gecharacteriseerd door een doorlopende betrokkenheid van een vaste groep medewerkers, meerdere fases of sessies, en het toepassen van maatwerk zowel in beeld als tekst.

Deze aanpak zorgt voor een betere integratie van de voorzieningen in de wijk en maakt het mogelijk om aandacht te blijven besteden aan de wensen van de bewoners en de functionele eisen van de ruimte. Digitale en online overlegvormen hebben hierbij een belangrijke rol gespeeld, omdat ze efficiënter en tijdsparend zijn.

Klimaatadaptieve weginrichting

Een andere categorie binnen het kader van duurzame inrichting is de klimaatadaptieve weginrichting. Deze richtlijnen zijn onderdeel van de lokale regelgeving en richten zich op het verbeteren van de doorstroming en veiligheid van verkeer, terwijl tegelijkertijd aandacht wordt besteed aan klimaatmaatregelen. Voorbeelden hiervan zijn de voorrangskruisingen, erftoegangswegen en de inrichting van fiets- en voetgangerspaden.

Bijvoorbeeld bij het ontwerp van erftoegangswegen binnen bebouwde kommen wordt aandacht besteed aan het aanleggen van trottoirs of fietspaden, afhankelijk van de belasting en de functie van de weg. Ook wordt aandacht gegeven aan snelheidsremmende voorzieningen zoals drempels en kruispuntplateaus, die het verkeer veiliger maken en tegelijkertijd bijdragen aan een lagere emissie en vermindering van geluidshinder.

De rol van waterhuishoudingsplannen

Om de functionerende en duurzame inrichting van een wijk of stad te waarborgen, is het opstellen van een waterhuishoudingsplan essent. Dit plan bevat een gedetailleerde analyse van het oppervlaktebeslag, het functioneren van het watersysteem en eventueel aanvullende bodemonderzoeken. De plannen worden vaak opgesteld in samenwerking met experts en beheerders en vormen de basis voor het ontwerp van bergende voorzieningen.

Wanneer de kennis over de bodemopbouw onvoldoende is of de afstand tot bestaande peilbuizen te groot, is aanvullend bodem- en grondwateronderzoek nodig. Dit zorgt ervoor dat de oplossingen technisch stevig en duurzaam zijn, en dat het risico op overstroming of wateroverlast zo klein mogelijk wordt gehouden.

Conclusie

Bergende voorzieningen zoals wadi’s en zakslooten spelen een steeds belangrijkere rol in de duurzame ontwikkeling van woningen en openbare ruimtes. Deze systemen zijn niet alleen technisch efficiënt, maar ook visueel aantrekkelijk en functioneel geschikt voor diverse toepassingen. Door het combineren van bergende voorzieningen met andere categorieën zoals groen, spelen en bewegen, en klimaatadaptieve weginrichting, wordt de multifunctionaliteit en duurzaamheid van deze oplossingen verder versterkt.

Het succes van deze aanpak ligt in de samenwerking tussen gemeenten, beheerders en ontwerpers, waarbij aandacht wordt besteed aan de wensen van de bewoners en de technische eisen van de ruimte. Door het gebruik van innovatieve en flexibele oplossingen, is het mogelijk om een duurzame, klimaatadaptieve en esthetische openbare ruimte te creëren die niet alleen functioneel is, maar ook bijdraagt aan het welzijn van de inwoners.

Bronnen

1. Kreko Partners
2. Lokale regelgeving