Funderingsschade in Nederland: Risico’s, herkenning en verantwoordelijkheid

In Nederland zijn funderingsproblemen op dit moment een urgente en groeiende realiteit, met name in regio’s waar woningen zijn gebouwd op veenachtige grond of met houten palen. Het gevolg van funderingsschade kan zijn dat woningen verzakken, scheuren ontstaan en constructieve stabiliteit verloren gaat. Voor huiseigenaren is het belangrijk om bewust te zijn van de risico’s en wet te zijn van hun verantwoordelijkheid bij herstel. De toegenomen aandacht voor klimaatverandering, dalende grondwaterstanden en de ouder wordende funderingen maakt dit onderwerp van groter belang dan ooit. In dit artikel worden de oorzaken, herkenningstekenen, verantwoordelijkheden en mogelijke maatregelen beschreven, op basis van recente ontwikkelingen en expertinformatie.

Oorzaken van funderingsproblemen

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsproblemen is de toepassing van houten palen in de vroege bouwperiode. Tot ongeveer 1970 werd vaak gebruikgemaakt van houten palen om woningen te funderen, vooral in gebieden met veenachtige bodem. Deze palen functioneerden goed zolang ze volledig onder water stonden. Echter, bij lage grondwaterstanden kunnen de paalkoppen met zuurstof in aanraking komen, wat leidt tot een rottingsproces. Hierdoor verliest de fundering aan draagkracht en kunnen verzakkingsproblemen ontstaan. Het rottingsproces ontwikkelt zich vaak langzaam, waardoor problemen meestal pas maanden of jaren na de oorzaak merkbaar worden.

Daarnaast speelt klimaatverandering een rol in het toenemende aantal funderingsproblemen. De dalende grondwaterstanden en droogte versterken het risico op paalrot en versterken de neiging tot verzakking in gevoelige gebieden. Hierdoor is het aantal woningen met funderingsproblemen in de afgelopen jaren sterk toegenomen, wat ook zorgt voor een stijgende druk op de woningeigenaren die verantwoordelijk zijn voor herstel en preventie.

Herkenning van funderingsproblemen

Funderingsproblemen ontwikkelen zich vaak geleidelijk, wat betekent dat het niet altijd eenvoudig is om deze vroegtijdig op te merken. Toch zijn er wel enkele duidelijke signalen die wijzen op een mogelijke funderingsproblematiek. Een aantal van deze herkenningstekenen zijn:

• Scheuren in muren: Zowel binnen- als buitenmuren kunnen scheuren vertonen. Deze scheuren kunnen smal zijn en zich geleidelijk uitbreiden.
• Krommingen of neergang van vloeren: Vloeren die niet gelijk blijven of zichtbaar zakken, zijn een duidelijk teken van mogelijke funderingsproblemen.
• Deuren en ramen die niet goed sluiten: Dit kan wijzen op veranderingen in de constructie van het gebouw.
• Zerkeringen of kloppingen in wanden: Deze kunnen wijzen op verplaatsing van delen van het huis.
• Zichtbare schade aan funderingsconstructies: Bijvoorbeeld houtrot of veranderingen in paalfunderingen.

Het is van groot belang om dergelijke tekenen vroegtijdig op te merken. Funderingsproblemen kunnen leiden tot grote schade en hoge herstelkosten. Een professionele inspectie door een bouwkundige of funderingsdeskundige kan helpen bij het identificeren van het probleem en het bepalen van de geschikte remedie.

Funderingsrisicogebieden in Nederland

De landelijke kaart van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) toont duidelijk aan welke gemeenten het meeste last hebben van funderingsproblemen. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe meer meldingen zijn gedaan in de afgelopen vijf jaar. Voor woningeigenaren is het daarom belangrijk om te weten of hun woning zich in een risicogebied bevindt. Inzicht in de locatie van funderingsrisicogebieden kan helpen om preventieve maatregelen te nemen of bij de aankoop van een woning beter geïnformeerd te zijn.

Funderingsrisicogebieden zijn regio’s waar woningen extra kans lopen op funderingsschade door factoren zoals zakkende grondwaterstanden, bouw op veen- of kleigrond, gebruik van houten paalfunderingen en droogte. Deze problemen ontwikkelen zich meestal geleidelijk, waardoor de schade met de tijd groter kan worden. Funderingsschade kan leiden tot zerkeringen in muren, krommingen in vloeren en instabiliteit van het gehele gebouw.

Verantwoordelijkheid en vergoeding bij funderingsschade

Een van de belangrijkste vragen die woningeigenaren stellen bij funderingsschade is: wie is verantwoordelijk voor de herstelkosten? Volgens de beschikbare informatie is de huiseigenaar in de meeste gevallen zelf verantwoordelijk voor het herstel van funderingsproblemen. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) bevestigt dat funderingsschade meestal niet wordt gedekt door verzekeraars of de overheid. Veel woningbezitters denken onterecht dat verzekeraars of de overheid de kosten (gedeeltelijk) zullen vergoeden. In werkelijkheid zijn huiseigenaren zelf verantwoordelijk voor het herstel van funderingsproblemen.

De vereniging Eigen Huis stelt echter dat huiseigenaren niet zomaar alleen op moeten draaien voor de kosten, omdat zij geen invloed hebben op de oorzaak van de schade. Dit is één van de punten die de vereniging aanstipt in het verkiezingsmanifest aan de politiek. De paalrot aan houten funderingen, die ontstaat als gevolg van te lage waterstanden, zorgt in steeds meer gebieden voor verzakkende huizen. Dit kan huiseigenaren duizenden euro’s kosten om dit op te lossen.

Twee derde van de huiseigenaren vinden dat funderingsschade door de overheid moet worden vergoed, en driekwart van hen vindt dat hun belang zwaarder moet wegen bij de regulering van het grondwaterpeil. Deze wensen tonen aan dat er een behoefte is aan meer transparantie, ondersteuning en verantwoordelijkheid bij het aanpakken van funderingsproblemen.

Toekomstige kosten en bewustwording

Als de huidige trends en prognoses uitkomen, is er tot 2050 zo’n zestig miljard euro nodig voor schadeherstel. Rekening houdend met inflatie kan dit bedrag stijgen tot zelfs honderd miljard euro. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) maakt zich daarom vooral druk om de bewustwording van de funderingsproblematiek. Volgens directeur Frank van Lier is dit niet ten onrechte, gezien de omvang van de schade en de groeiende druk op huiseigenaren.

Bij hypotheekadviezen is het essentieel dat de risico’s op funderingsschade meenemen in hun gesprekken. Klanten kunnen daardoor beter voorbereid zijn en, indien nodig, een funderingsexpert inschakelen. Dit onderstrekt de rol van professionalen in de bouw- en woningmarkt bij het verhogen van de kennis en het verminderen van risico’s voor woningeigenaren.

Preventie en aanpak

De beste aanpak bij funderingsproblemen is preventie. Door vroegtijdige herkenning en professionele inspectie kan schade worden voorkomen of geminimaliseerd. Voor woningeigenaren is het belangrijk om te weten op welke fundering hun woning staat en of deze in een risicogebied ligt. Dit kan worden gedaan via de landelijke kaart van het KCAF of via lokale gemeentelijke databases.

Daarnaast is het verstandig om bij aankoop van een woning een inspectie uit te voeren bij funderingsdeskundigen, met name in risicogebieden. Deze inspectie kan helpen om eventuele funderingsproblemen vroegtijdig op te merken en maatregelen te nemen. Voor bestaande woningen is het nuttig om regelmatig te controleren op de genoemde herkenningstekenen en eventueel contact op te nemen met een bouwkundige of funderingsdeskundige.

Conclusie

Funderingsproblemen vormen een groeiend risico in Nederland, met name in regio’s met veenachtige grond en oude houten paalfunderingen. Door klimaatverandering, dalende grondwaterstanden en ouder wordende funderingen neemt het aantal woningen met funderingsproblemen toe. Voor woningeigenaren is het belangrijk om bewust te zijn van de risico’s en wet te zijn van de verantwoordelijkheid bij herstel. Funderingsschade wordt meestal niet vergoed door verzekeraars of de overheid, wat betekent dat huiseigenaren zelf verantwoordelijk zijn voor herstel. Door vroegtijdige herkenning, preventie en professionele inspectie kan schade worden voorkomen of geminimaliseerd. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek speelt een belangrijke rol in het verhogen van de bewustwording en het aanbieden van ondersteuning bij funderingsproblemen.

Bronnen

1. Bewustzijn over funderingsproblematiek bij huizenjacht schiet tekort
2. Omgaan met funderingsrisico's
3. Funderingsschade: Huiseigenaren mogen niet alleen opdraaien voor kosten
4. Funderingsschade als groeiend probleem
5. Funderingsrisicogebieden in Nederland
6. Funderingsschade: wat je als huiseigenaar moet weten