Nationale Aanpak Funderingsproblematiek: Verplichte Informatievoorziening, Preventie en Ondersteuning

In recente jaren is de funderingsproblematiek in Nederland een belangrijk maatschappelijk en economisch kwestie geworden. Volgens beschikbare data zijn er momenteel ongeveer 425.000 woningen en gebouwen die al verzakkingsschade hebben of er in de komende jaren mee zullen kampen. Zonder preventieve maatregelen kan het aantal schadegevallen fors stijgen, met totale schadebedragen die kunnen oplopen tot wel €54 miljard. Bovendien zijn er maatschappelijke en emotionele gevolgen, aangezien woningbezit en -veiligheid kernaspecten zijn van het welzijn van burgers. Het kabinet en diverse adviescommissies zoals de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) hebben hier een nationale aanpak op losgelaten, die richting biedt aan eigenaren, gemeenten en waterschappen.

In dit artikel wordt ingegaan op de kernmaatregelen van de nationale aanpak, met aandacht voor verplichte informatievoorziening, preventie, ondersteuning van woningeigenaren en financiële instrumenten. Ook wordt gekeken naar de verwachtingen en het tijdsplan voor uitvoering. De informatie is gebaseerd op recente publicaties, adviezen en beleidsbesluiten van betrouwbare bronnen zoals overheden, adviesinstanties en financiële instellingen.

Verplichte informatievoorziening bij verkoop

Een kernaspect van de nationale aanpak is het verplicht maken van informatievoorziening over de staat van de fundering bij verkoop of verhuur van woningen. Dit is bedoeld om kopers en huurders te informeren en te beschermen tegen onverwachte schade of kosten. Vanaf 2029 moet funderingsinformatie verplicht worden verstrekt. Dit betekent dat verkopers verplicht zijn om bij de overdracht van eigendom of huurcontracten te zorgen voor transparantie over eventuele funderingsproblemen of risico’s.

Deze verplichting is een reactie op de huidige onduidelijkheid en informatieluchtigheden. Vandaag de dag is er weinig consistentie in de manier waarop funderingsinformatie wordt verstrekt. Volgens bronnen is het effect van het niet-vermelden van funderingsproblemen in woningadvertenties aanzienlijk: een vermelding van een slechte fundering kan leiden tot een prijsdaling van twaalf procent. Daarentegen stijgt de woningprijs met twee procent bij het vermelden van een herstelde fundering. Dit benadrukt de noodzaak van verplichte informatievoorziening om markttransparantie te waarborgen en onrechtvaardige prijsverschillen te voorkomen.

Preventie van funderingsproblemen

Een tweede kernaspect is preventie. Het kabinet en de Rli adviseren dat gemeenten, waterschappen en provincies actief moeten werken aan het voorkomen van funderingsschade. Vooral in risicogebieden zoals veenweidegebieden en stedelijke gebieden met variabel grondwaterpeil is er sprake van een groter risico op verzakkingen. Preventie kan bestaan uit het handhaven van waterpeilen, het beheersen van bodemdaling en het aanpassen van bouwrichtlijnen in risicogebieden.

De Rli adviseert dat gemeenten en waterschappen vóór 2026 plannen moeten opstellen om funderingsproblemen te beperken. Deze plannen moeten praktische maatregelen bevatten, zoals het reguleren van grondwaterpeil, het verbeteren van afvoerstelsels en het aanpassen van bouwmethoden. Ook is er aandacht voor het informeren van eigenaren over het risico van funderingsproblemen in hun woonomgeving.

Ondersteuning voor woningeigenaren

De nationale aanpak houdt ook rekening met de rol van woningeigenaren. Funderingsherstel is in eerste instantie verantwoordelijkheid van de eigenaar. Echter, gezien de hoge kosten en de technische complexiteit, is er behoefte aan ondersteuning. De Rli adviseert het opzetten van een nationaal loket dat eigenaren kan adviseren, begeleiden en ondersteunen bij het opsporen van funderingsproblemen en de uitvoering van herstelmaatregelen.

Daarnaast zijn er plannen voor subsidies en financieringsmogelijkheden. Tot 2035 zullen subsidies en leningen beschikbaar komen voor funderingsonderzoek en herstel. Vanaf 1 juli 2025 is het Fonds Duurzaam Funderingsherstel beschikbaar voor woningeigenaren die niet in aanmerking komen voor een marktconforme lening. Dit fonds biedt financiële ondersteuning bij funderingsonderzoek en herstelwerkzaamheden.

Coördinatie en kwaliteitscontrole

Om ervoor te zorgen dat de aanpak effectief en gelijkwaardig wordt uitgevoerd, is er sprake van een rol voor een nationaal coördinator. Deze coördinator is verantwoordelijk voor de uitvoering van de nationale aanpak en voor het toezicht op de kwaliteit van herstelwerkzaamheden. Het doel is om ervoor te zorgen dat alle betrokken partijen – gemeenten, waterschappen, woningeigenaren en herstelbedrijven – op dezelfde lijn werken en dat het resultaat voldoet aan kwaliteitseisen en duurzaamheidsdoelen.

Het coördinatiesysteem moet ook zorgen voor transparantie en samenwerking tussen verschillende niveaus van overheid en maatschappij. Hierbij is er sprake van een aanpak die niet alleen gericht is op het herstellen van bestaande funderingsproblemen, maar ook op het voorkomen van nieuwe schade.

Tijdsplan en uitvoering

De nationale aanpak is een meerkennelijke aanpak die zich richt op de komende jaren. De belangrijkste maatregelen zijn als volgt:

• Vóór 2026: Gemeenten en waterschappen moeten plannen opstellen om funderingsproblemen te beperken.
• Vanaf 2025: Het Fonds Duurzaam Funderingsherstel is beschikbaar voor woningeigenaren.
• Vanaf 2029: Funderingsinformatie wordt verplicht bij verkoop of verhuur.
• Tot 2035: Subsidies en leningen zijn beschikbaar voor funderingsonderzoek en herstel.
• Tot 2050: Er is sprake van een toegenomen risico op funderingsproblemen vanwege veroudering, bodemdaling en klimaatverandering.

Het tijdsplan is gericht op zowel korte- als lange-termijnmaatregelen. Het doel is om binnen tien jaar een duidelijke verbetering te zien in de staat van funderingen van woningen en gebouwen, en om de totale schadebedragen te beheersen.

Conclusie

De funderingsproblematiek is een maatschappelijke kwestie die zowel financiële, maatschappelijke als emotionele gevolgen heeft. In Nederland zijn er momenteel 425.000 woningen en gebouwen die al verzakkingsschade hebben of er in de komende jaren mee zullen kampen. Zonder actie kan het aantal schadegevallen sterk stijgen, met schadebedragen tot wel €54 miljard. De nationale aanpak die op dit moment wordt uitgevoerd, richt zich op verplichte informatievoorziening, preventie, ondersteuning van woningeigenaren, financiering en coördinatie. Deze aanpak is een reactie op het adviesrapport van de Rli en het kabinet, en is gericht op het herstellen van bestaande schade en het voorkomen van toekomstige problemen. Door middel van een transparante markt, betere plannen en financiële ondersteuning wordt geprobeerd om de funderingsproblematiek te beheersen en te voorkomen. Het is een complexe kwestie, maar met een gecoördineerde aanpak en een duurzame benadering is het mogelijk om de funderingen van Nederlandse woningen en gebouwen duurzaam en veilig te houden.

Bronnen

1. Goed Gefundeerd – Rapport van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur
2. Goed Gefundeerd – Advies van de Rli
3. Kamerstuk 35470-VII, nr. 7
4. ABN Amro Research – Invloed van funderingsschade op woningprijzen
5. Goed Gefundeerd – Advies voor nationale aanpak
6. Kabinet – Meerjarenaanpak funderingsproblematiek