De eisen van het Bouwbesluit voor funderingen: toetsing en verantwoordelijkheden

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Bij het realiseren van een bouwproject of verbouwing is de fundering een van de meest kritieke elementen. De fundering zorgt ervoor dat het gebouw stabiel, veilig en bruikbaar is. In Nederland zijn voor funderingen strikte eisen vastgelegd in het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving. Deze regelgeving bepaalt niet alleen wat er technisch moet worden gedaan, maar ook hoe de verantwoordelijkheden worden verdeeld tussen aanvrager, gemeente en bouwtoezicht. Dit artikel legt de essentiële eisen van het Bouwbesluit voor funderingen uit, inclusief toetsingsmethoden, verantwoordelijkheden en wanneer aanvullend onderzoek noodzakelijk is.

De rol van de fundering in het Bouwbesluit

Een fundering moet voldoen aan bepaalde normen en eisen die zijn vastgelegd in het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving. Deze regelgeving is gericht op de veiligheid, bruikbaarheid, gezondheid en duurzaamheid van bouwwerken. In het kader van funderingen zijn de eisen vooral gericht op de structurale veiligheid en de stabiliteit van het gebouw op de grond.

De eisen zijn grotendeels gebaseerd op normen zoals de NEN-EN 1990, die technische richtlijnen geeft voor de toetsing van constructies. Deze normen zijn ontworpen om ervoor te zorgen dat de fundering in staat is om het gewicht van het gebouw en eventuele extra belastingen (zoals wind, sneeuw of verbouwingen) te dragen zonder dat het risico op instorting of scheefstand bestaat.

Om aan deze eisen te voldoen, moet de fundering worden getoetst via een constructieberekening, die op basis van een constructietekening is gemaakt. Deze berekening wordt vaak uitgevoerd door een constructeur of civiel ingenieur en is een essentieel onderdeel van de aanvraag voor een bouwvergunning.

Toetsing van funderingen: constructieberekening en sondering

Constructieberekening

Een constructieberekening is een technisch document dat aantoont dat de fundering voldoet aan de gestelde eisen in termen van belastingverdeling, stabiliteit en duurzaamheid. Deze berekening wordt door een deskundige opgesteld en is een voorwaarde voor het verkrijgen van een bouwvergunning. De gemeentelijke ambtenaar beoordeelt aan de hand van deze berekening of de fundering veilig is om het gebouw te dragen.

De berekening is verder van belang bij verbouwingen. Als bijvoorbeeld een extra verdieping wordt toegevoegd of het gebouw wordt uitgebreid, moet er aangetoond worden dat de bestaande fundering deze extra belasting kan dragen. In dat geval kan de constructieberekening aantonen of de fundering wordt aangepast of extra wordt versterkt.

Sondering

Een sondering is een technische methode om het draagvermogen van de grond te bepalen. Dit is van groot belang bij het ontwerp en de toetsing van een fundering. Tijdens een sondering wordt een sondeerconus, een staaf met een kegelvormig einde, met een hoek van 60 graden in de grond gedrukt. Tijdens het drukken wordt gemeten hoeveel weerstand de grond biedt, wat aangeeft waar de zandlaag zich bevindt en hoe sterk de grond is.

Deze informatie is essentieel om te bepalen hoe diep de fundering moet worden uitgevoerd en welk type fundering geschikt is. Bijvoorbeeld, op zandige grond kan vaak een gewone fundering voldoende zijn, terwijl op leem of klei vaak een diepe fundering of paalfundering nodig is.

Wanneer is een nader onderzoek nodig?

In sommige gevallen is een constructieberekening en sondering niet voldoende om te aantonen dat een fundering voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit. Dit geldt vooral bij bestaande woningen of gebouwen, waarbij er twijfel is over de huidige staat van de fundering. In dergelijke gevallen kan bouw- en woningtoezicht een nader onderzoek eisen.

Aanknopingspunten voor gerede twijfel

Volgens de beleidsregel van bouw- en woningtoezicht zijn er bepaalde aanknopingspunten die kunnen wijzen op gerede twijfel over de funderingsconstructie. Deze aanknopingspunten kunnen bijvoorbeeld zijn:

Onregelmatige of zichtbare schade aan muren of vloeren.
De aanwezigheid van oude houten paalfunderingen zonder recente inspectie.
Een verandering in de toepassing van het gebouw die extra belasting met zich meebrengt.
Een verbouwing die het gewicht van het gebouw aanzienlijk verhoogt.

Als dergelijke aanknopingspunten aanwezig zijn, kan bouw- en woningtoezicht een nader onderzoek eisen. Dit onderzoek moet voldoen aan de richtlijnen in het Protocol voor het uitvoeren van een inspectie aan houten paalfunderingen, dat is opgesteld door het Ministerie van VROM. Dit protocol beschrijft de methoden en eisen voor het uitvoeren van onderzoek aan bestaande funderingsconstructies.

Verantwoordelijkheid van de aanvrager

De aanvrager of eigenaar van de woning of het gebouw is verantwoordelijk voor het aantonen dat de fundering voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit. Dit kan gedaan worden via een onderzoek door een constructiedeskundige. In sommige gevallen kan het onderzoek uitgevoerd worden door een externe deskundige, zoals een civiel ingenieur of funderingsdeskundige, die een rapport opstelt waarin wordt aangegeven of de fundering voldoet aan de wettelijke eisen.

Als er al constructieve maatregelen zijn genomen en deze worden door bouw- en woningtoezicht geacht toereikend te zijn, kan van een nieuw onderzoek worden afgezien. Het is dan essentieel om documentatie en bewijsmateriaal voor te leggen dat aantoont dat de fundering in orde is.

De rol van de gemeentelijke ambtenaar

De gemeentelijke ambtenaar speelt een belangrijke rol bij de toetsing van de fundering. Zij beoordelen of de fundering voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit, aan de hand van de ingediende constructieberekening en eventueel een sonderingsrapport. De ambtenaar beoordeelt of de fundering veilig en bruikbaar is en of het gebouw op lange termijn stabiel zal blijven.

Het is belangrijk om te weten dat de ambtenaar een globale toetsing kan uitvoeren, afhankelijk van de complexiteit van het project en de kwaliteit van de ingediende gegevens. Dit betekent dat niet alle details van de fundering altijd in detail worden toegelicht, maar dat de essentie van de veiligheid en het draagvermogen centraal staat.

Bouwvergunning en indieningsvereisten

Bij het indienen van een aanvraag voor bouwvergunning moet de aanvrager in alle gevallen aannemelijk maken dat voldaan wordt aan de eisen zoals gesteld in het Bouwbesluit. Dit geldt voor alle bouwvergunningplichtige werken, ongeacht of het om nieuwbouw, verbouwing of herstel gaat.

Het Besluit indieningsvereisten aanvraag bouwvergunning (Biab) stelt dat de ingediende stukken volledig en duidelijk moeten zijn. Bouw- en woningtoezicht zorgt ervoor dat alle benodigde gegevens zijn ingediend. Indien er gerede twijfel is over de funderingsconstructie en de benodigde gegevens ontbreken, kan de aanvraag op grond van artikel 4:5 van de Algemene wet bestuursrecht buiten behandeling worden gesteld.

Toekomstige bouwprojecten en funderingscontrole

Bij toekomstige bouwprojecten is het verstandig om rekening te houden met eventuele funderingscontrole. Dit is vooral van toepassing bij verbouwingen of uitbreidingen, waarbij extra belasting op de fundering komt te staan. Het is verstandig om bij aanvang van een project een funderingsonderzoek in te richten, zodat eventuele problemen vroegtijdig worden opgemerkt en voorkomen.

Bij bestaande gebouwen is het aan te raden om regelmatig de fundering te inspecteren, vooral als de grond om het gebouw verandert of als er sprake is van zichtbare tekens van instabiliteit. In sommige gemeenten, zoals Bunschoten, is er zelfs een specifiek beleidskader ontwikkeld om funderingsconstructies van woningen en gebouwen te toetsen.

Conclusie

De fundering van een gebouw is een essentieel onderdeel van elk bouwproject. Het moet voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving, met name in termen van veiligheid, draagvermogen en duurzaamheid. De eisen worden voornamelijk getoetst via een constructieberekening en eventueel een sondering. In gevallen van gerede twijfel kan bouw- en woningtoezicht een nader onderzoek eisen.

De verantwoordelijkheid voor het aantonen van voldoende funderingsconstructie ligt bij de aanvrager of eigenaar van het bouwwerk. Het is daarom belangrijk om tijdig en gedetailleerd onderzoek te doen en eventuele twijfels op te lossen voordat de aanvraag voor bouwvergunning wordt ingediend.

Door deze eisen zorgvuldig te volgen, zorgen we voor veilige en duurzame bouwwerken die aan de huidige maatregelen voldoen en in de toekomst blijven functioneren.