Verzakkingen in funderingen: oorzaken, risico’s en detectiemogelijkheden

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Verzakkingen in funderingen zijn een van de ernstigste bouwkundige problemen die zowel nieuwbouw als bestaande woningen kunnen treffen. Ze kunnen leiden tot scheurvorming in muren, deur- en vensterproblemen, evenals gevaarlijke instabiliteit van het gebouw. In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsverzakkingen, de risico’s per bouwtype en bodemgesteldheid, en de beschikbare methoden om mogelijke aandachtsgebieden te identificeren. Op basis van huidige kennis en voorzieningen zoals de funderingsviewer, kunnen eigenaren en gemeenten beter inzicht krijgen in de potentiële risico’s.

Oorzaken van funderingsverzakkingen

De oorzaken van funderingsproblematiek zijn vaak ingewikkeld en hangen sterk af van het type fundering en de bodemsamenstelling. In de praktijk zien we vaak dat woningen met een houten paalfundering in bepaalde gebieden meer risico lopen dan andere bouwvormen. Dit verschijnsel is vooral terug te vinden in gebieden met veen- of kleiachtige bodems, waarbij de grond minder stevig is en meer onderhevig aan verplaatsing.

Een van de belangrijkste factoren bij funderingsverzakkingen is de bouwjaarsverdeling. Volgens de bronnen is het aannemelijk dat panden gebouwd voor circa 1970 een groter risico lopen, omdat die vroeger vaak op houten palen werden gecombineerd met minder gecontroleerde constructies. Sinds de jaren 1970 is het gebruik van betonpalen veel voorkomender geworden, waardoor de kans op verzakkingen aanzienlijk is gedaald. Dit bouwjaar is echter niet absoluut en varieert per regio en bouwtype.

Risico’s per bouwtype en bodemgesteldheid

De interactie tussen bouwtype en bodemgesteldheid speelt een cruciale rol in de ontwikkeling van funderingsproblematiek. In zandgebieden is de stabiliteit van de grond in het algemeen groter dan in veen- of kleiachtige gebieden. Dit betekent dat woningen met houten funderingen in zandgebieden over het algemeen minder onderhevig zijn aan verzakkingen dan in veengebieden.

In combinatie met het bouwjaar en de bodemsamenstelling, is het dus mogelijk om aandachtsgebieden voor funderingsproblematiek te identificeren. Dit helpt bijvoorbeeld gemeenten en eigenaars om risico’s in te schatten en eventuele maatregelen te nemen.

Funderingsviewer: een tool voor inzicht

Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een zogenaamde funderingsviewer ontwikkeld. Deze viewer geeft een indicatie van de gebieden waar funderingsproblematiek het meest waarschijnlijk is, gebaseerd op het bouwjaar en de bodemgesteldheid. De kaart toont het aantal panden gebouwd vóór 1970 in combinatie met de bodemgesteldheid per postcodegebied.

Het doel van deze tool is om een eerste inzicht te verschaffen in mogelijke aandachtsgebieden. Het is belangrijk te benadrukken dat de funderingsviewer geen uitspraak doet over de huidige staat van funderingen in specifieke gebieden. De kaart moet dus gezien worden als een hulpmiddel voor bewustwording en risico-inzicht, en niet als een diagnostisch instrument.

Funderingsproblematiek en sloopactiviteiten

Bij sloopactiviteiten kan het aanwezig zijn van asbest een extra complicatie opleveren. In dit verband is het belangrijk dat de aanvrager van een sloopvergunning voldoende bewijs kan leveren dat er geen asbest in het te sloopen bouwwerk zit. Voor bouwwerken gebouwd na 1 januari 1994 is het gebruik van asbest niet toegestaan, en dus is het verstandig om dit onderdeel in het sloopproces mee te nemen.

In sommige gevallen kan het aangetoond worden dat de kans op asbest aanwezigheid nihil of zeer klein is, bijvoorbeeld bij modernere constructies of bij constructies waarvan bekend is dat geen asbestmateriaal is gebruikt. Deze mogelijkheid helpt om maatschappelijke kosten en logistieke complicaties te beperken, zolang er geen sprake is van verkeerde of onvoldoende voorzichtigheid.

Bouwafval en recyclage

Bij sloopactiviteiten en funderingsproblematiek ontstaat ook een aanzienlijke hoeveelheid bouwafval. Het verwerken van dit afval vereist aandacht voor de juiste scheidingsmethoden en het gebruik van bevoegde sorteerbedrijven. Uit de bronnen blijkt dat bepaalde afvalstromen, zoals harde steenachtige materialen, papier/karton en kunststoffen, meestal goed te recyclen zijn. Voor materialen zoals gipsblokken, gipskartonplaten en steenwol is de recyclage minder goed operationeel.

Een sorteerbedrijf moet zich houden aan bepaalde richtlijnen, zoals de Regeling niet-herbruikbaar bouw- en sloopafval. Daarnaast is het verplicht om ongesorteerd bouwafval af te voeren naar een sorteerinrichting die bevoegd is om dit soort afval te verwerken. Deze voorzieningen zijn van groot belang voor het milieu, maar ook voor de veiligheid en het naleven van wet- en regelgeving.

Conclusie

Funderingsverzakkingen zijn complexe bouwkundige problemen die vaak voorkomen in woningen gebouwd voor 1970 en in bepaalde bodemgesteldheden. Het gebruik van de funderingsviewer biedt een waardevolle tool om mogelijke aandachtsgebieden te identificeren en bewustwording te creëren bij eigenaren en gemeenten. Het is belangrijk om te beseffen dat deze viewer geen diagnostisch instrument is, maar wel een eerste stap in het begrijpen van de risico’s.

Daarnaast is bij sloopactiviteiten het afwegen van asbestrisico’s en het verwerken van bouwafval eveneens essentieel. De beschikbare richtlijnen en systeemontwikkelingen voor recyclage en scheidingsproces vormen een belangrijk kader voor verantwoord afvalbeheer.

Bij funderingsproblematiek is het aan te raden om professionele advies en inspectie in te huren, zeker in combinatie met historisch oude bouwconstructies. De kennis van de bodemsamenstelling en bouwjaarsverdeling kan een groot verschil maken in het bepalen van het risicoprofiel van een woning of bouwwerk.

Bronnen

verzakt