Digitale geletterdheid en 21e-eeuwse vaardigheden in het funderend onderwijs: een traject voor toekomstgerichte scholen

In het funderend onderwijs is de nadruk de komende jaren op het ontwikkelen van digitale geletterdheid en 21e-eeuwse vaardigheden. Deze vaardigheden vormen een essentieel onderdeel van de toekomstige leersituatie, omdat ze leerlingen voorbereiden op de digitale en maatschappelijke realiteit die hen in hun verdere leven en toekomstige carrière wachten. In het kader van het project Expeditie Digitaal, ontwikkeld door IT Campus Rotterdam in samenwerking met O21, wordt een traject aangeboden dat scholen ondersteunt bij het integreren van digitale geletterdheid in hun curricula en schoolpraktijk. In dit artikel wordt nader ingegaan op de inhoud, doelen en toepassing van dit traject, evenals op de rol van 21e-eeuwse vaardigheden binnen de onderwijspraktijk.

Doel en inhoud van Expeditie Digitaal

Het traject Expeditie Digitaal is ontworpen om scholen in Rotterdam te ondersteunen bij het opstellen van een eigen plan van aanpak voor digitale geletterdheid. Het traject omvat inhoudelijke bijeenkomsten, onbeperkte toegang tot webinars en intensieve begeleiding bij het schrijven van het plan van aanpak door specialisten van O21. Het startpunt van het traject is de wens van scholen om digitale geletterdheid concreet te implementeren in hun schoolpraktijk, met een duidelijk oog voor de toekomstgerichtheid van leerlingen.

Het plan van aanpak wordt opgesteld in overleg met het schoolteam, waardoor de visie, wensen en randvoorwaarden van het team een centrale rol spelen. Tijdens de startsessie van Expeditie Digitaal, die ongeveer 2,5 uur duurt, wordt onder begeleiding van specialisten een inventarisatie gemaakt van de huidige situatie en de wensen van het team. Hieruit worden prioriteiten afgeleid voor de implementatie van digitale geletterdheid binnen de school.

21e-eeuwse vaardigheden en digitale geletterdheid

Digitale geletterdheid in het funderend onderwijs omvat meer dan het leren werken met computers of digitale tools. Het betreft ook het ontwikkelen van 21e-eeuwse vaardigheden zoals probleemoplossend denken, samenwerken, communiceren en kritisch nadenken. Deze vaardigheden zijn essentieel voor een toekomst waarin digitale competentie steeds meer bepalend is voor maatschappelijke participatie en beroepskeuze.

In het project Talentvolle Toekomst, dat parallel loopt aan Expeditie Digitaal, wordt specifieke aandacht besteed aan het begeleiden van leerlingen naar een kansrijke plek op de arbeidsmarkt die aansluit bij hun talent. Hierbij speelt digitale geletterdheid een sleutelrol, omdat het leerlingen helpt om zowel technisch als maatschappelijk zinvol met digitale middelen om te gaan. De focus ligt op het ontwikkelen van een balans tussen technische vaardigheden en digitale burgerzin.

Implementatie van het plan van aanpak

De implementatie van het plan van aanpak vereist breed draagvlak binnen de school. Daarom is het belangrijk dat het traject Expeditie Digitaal start met een sessie waarin het team als geheel meebeslist over de richting van de digitale leerlijn. Tijdens deze sessie wordt een overzicht gemaakt van de wensen, beperkingen en mogelijkheden van het team. Dit leidt tot een realistisch en doelgericht plan van aanpak.

Nadat het plan van aanpak is opgesteld, volgt een Kijkwijzer-sessie waarin de implementatiemogelijkheden en keuzes met betrekking tot lesmateriaal worden besproken. Daarnaast is een bezoek aan de informatiemarkt bij IT Campus Rotterdam mogelijk, waar scholen kennis kunnen maken met diverse aanbieders en lesmaterialen.

Webinars en kennisdeling

Een nieuwe en belangrijke component van Expeditie Digitaal is de reeks webinars. Deze webinars bieden scholen toegang tot actuele kennis en toepassingen op het gebied van digitale geletterdheid. De webinars zijn beschikbaar op elk gewenst moment en kunnen worden bekeken door alle betrokken collega’s. Daarnaast wordt aangemoedigd om de thema’s die in de webinars aan de orde komen, op te nemen in de agenda van teamvergaderingen, zodat digitale geletterdheid een doorlopende leerlijn wordt binnen de school.

Een voorbeeld van een webinar is de sessie op 28 mei 2025, waarin het beste lesmateriaal op het gebied van digitale geletterdheid wordt gepresenteerd. Tijdens deze webinar kunnen scholen praktische handvatten en concrete voorbeelden verkennen. Verschillende aanbieders presenteren hun lesmaterialen via korte pitches, waarna scholen direct met hen in gesprek kunnen treden om vragen te stellen.

Uitdagingen en kansen

Hoewel het traject Expeditie Digitaal talrijke kansen biedt voor scholen om digitale geletterdheid te implementeren, zijn er ook uitdagingen. Deze omvatten de beperkingen in tijd, middelen en kennis die scholen kunnen ondervinden. Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat digitale geletterdheid niet alleen gericht is op technische vaardigheden, maar ook op maatschappelijke en ethische aspecten. Scholen moeten hier dus op voorbereid zijn.

Het traject Expeditie Digitaal helpt scholen om deze uitdagingen aan te gaan, door middel van begeleiding, praktische tools en toegang tot kennis. Hierbij is het essentieel dat scholen zich niet alleen richten op de technische kant van digitale geletterdheid, maar ook op de wisselwerking tussen technologie en maatschappij.

Toekomstgerichtheid en samenwerking

Een kernaspect van het traject is de nadruk op toekomstgerichtheid. Digitale geletterdheid is niet alleen een middel om leerlingen voor te bereiden op de huidige digitale wereld, maar ook om hen te voorzien van de vaardigheden die nodig zijn om in de toekomst maatschappelijk en beroepsmatig te participeren. Hierbij speelt samenwerking een centrale rol, zowel binnen de school als met externe partners zoals IT Campus Rotterdam en O21.

Door het integreren van digitale geletterdheid in het curriculum en de schoolpraktijk, wordt de leerling niet alleen voorbereid op de toekomstige arbeidsmarkt, maar ook op een digitale samenleving die steeds complexer en gevarieerder wordt. Het traject Expeditie Digitaal helpt scholen om deze toekomstgerichtheid concreet te maken en te implementeren in de onderwijspraktijk.

Conclusie

Digitale geletterdheid en 21e-eeuwse vaardigheden zijn essentiële onderdelen van het funderend onderwijs. Het traject Expeditie Digitaal biedt scholen een unieke kans om deze vaardigheden te implementeren in hun curricula en schoolpraktijk. Door middel van een breed teamtraject, webinars en begeleiding wordt digitale geletterdheid concreet gemaakt en geïntegreerd in de dagelijkse werkwijze van de school. Dit leidt tot een toekomstgerichte onderwijspraktijk die leerlingen goed voorbereid op een digitale wereld.

Het belang van digitale geletterdheid ligt niet alleen in de technische vaardigheden, maar ook in de wisselwerking tussen technologie en maatschappij. Scholen die deze geletterdheid implementeren, draagen bij aan een maatschappij waarin digitale competentie een centrale rol speelt. Het traject Expeditie Digitaal ondersteunt scholen in deze toekomstgerichte visie en helpt hen om digitale geletterdheid concreet te maken in de onderwijspraktijk.

Bronnen

1. Expeditie Digitaal