De rol van dilatatievoegen in funderingen en constructies: functies, toepassing en belang

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Dilatatievoegen zijn essentiële onderdelen in bouw- en renovatieprojecten. Zij dienen om de natuurlijke bewegingen van bouwmaterialen op te vangen, veroorzaakt door temperatuurveranderingen, vochtuitwisseling en belastingen. In funderingen, vloeren en gevels spelen dilatatievoegen een cruciale rol bij het voorkomen van schade, scheuren en instabiliteit. Deze artikelen bundelen informatie uit betrouwbare bronnen over het functioneren, toepassing en belang van dilatatievoegen, met een focus op hun rol in funderingen en constructies.

Functie en doel van dilatatievoegen in funderingen

Dilatatievoegen in funderingen worden toegepast om spanningsopbouw in het beton te voorkomen, die kan leiden tot scheuren en verzakkingen. In de context van funderingen en vloeren dient een dilatatievoeg als een flexibele verbinding die thermische en constructieve bewegingen kan opvangen. Dit voorkomt dat spanningen zich opbouwen in de funderingsconstructie, wat kan leiden tot scheurvorming en afbraak van het beton.

Volgens de bronnen is de keuze van het juiste type dilatatievoeg afhankelijk van de aard van de vloer of fundering en de belasting die erop werkt. Bijvoorbeeld in gevels, vloeren en funderingen kan een verschillend type dilatatievoeg nodig zijn, afhankelijk van de mate van verwachtingen op thermische en mechanische vervorming. Bovendien is het correct afdichten van deze voegen van groot belang om infiltratie van water en corrosie van de constructie te voorkomen.

Dilatatievoegen in gevels: bouwfysische en thermische functies

In gevels worden dilatatievoegen gebruikt om schade te voorkomen die ontstaat door de beweging van bouwmaterialen. Deze voegen worden meestal horizontaal of verticaal geplaatst en lopen door het geveloppervlak. Ze vormen bewust aangebrachte openingen die vervormingen van de gevel opvangen, zoals die ontstaan door temperatuurverschillen, vochtige omstandigheden, en veranderingen in de fundering of aangrijpende constructies.

Er zijn twee soorten bouwfysische dilatatievoegen:

Verticale bouwfysische dilatatievoegen worden gebruikt om verticale vervormingen op te vangen, zoals die veroorzaakt worden door verschillen in uitzettingscoëfficiënten van materialen of door kruip in de binnenconstructie.
Horizontale bouwfysische dilatatievoegen zijn nodig om horizontale vervormingen op te vangen, zoals die ontstaan door aangrijpende belastingen van vloeren of overstekken.

Thermische dilatatievoegen zijn gericht op het opvangen van de uitzetting en krimp van materialen door temperatuurveranderingen. Bij baksteengevels is dit vooral relevant omdat de verschillen in uitzettingscoëfficiënten tussen binnen- en buitenblad leiden tot spanningen. Deze spanningen kunnen leiden tot schade in de gevel, zoals scheuren of verweringsproblemen. Het aanbrengen van thermische dilatatievoegen is daarom essentieel om deze schade te voorkomen.

De aanbeveling is om thermische dilatatievoegen niet verder uit elkaar te plaatsen dan 12 meter. Bij gevels die zich op de noordzijde van het gebouw bevinden, kan deze afstand iets groter zijn, namelijk maximaal 14 meter. Voor gelijmde baksteengevels gelden dezelfde regels.

Aanbouw en uitbreidingen: risico’s en oplossingen

Bij later aanbouw of uitbreidingen van bestaande constructies is het gebruik van dilatatievoegen vaak onmisbaar. Deze situatie brengt vaak extra risico’s met zich mee, omdat de oude en nieuwe constructies verschillen in bouwtechniek, materialen en belastingverdeling. Dit kan leiden tot spanningen en vervormingen die zich uiten in scheuren of ongelijke zettingen.

Een veelvoorkomende oplossing is om bij de overgang van de oude constructie naar de uitbreiding een dilatatievoeg aan te brengen. Dit voegt flexibiliteit toe en voorkomt dat spanningen zich opbouwen in de verbinding. Ook is het belangrijk om rekening te houden met de mate van aangrijpende belastingen, zoals windbelastingen, kruip van vloeren en zettingen in de fundering.

In specifieke gevallen, zoals bij grotere belastingverschillen of bij uitbreidingen op de begane grond van meerverdiepingswoningen, is het aanbrengen van een dilatatievoeg bij de overgang tussen de bestaande en de nieuwe constructie verstandig. Dit zorgt voor een betere verdeling van de spanningen en voorkomt eventuele schade aan de fundering of gevels.

Aanleg van dilatatievoegen: tips en aanbevelingen

Het correcte aanleggen van dilatatievoegen is van groot belang voor de functionele en esthetische kwaliteit van de constructie. Hieronder worden enkele praktische tips en aanbevelingen samengevat, gebaseerd op de beschikbare informatie:

Afstanden tussen voegen: De afstand tussen dilatatievoegen moet worden gekozen op basis van de materialen, de belastingen en de omgeving. Voor baksteengevels geldt bijvoorbeeld een maximale afstand van 12 meter voor thermische dilatatievoegen.
Materialen en profielen: De keuze van het dilatatieprofiel moet afhankelijk zijn van de situatie en de functie van de voeg. Profielen met gladde inlaag zijn bijvoorbeeld geschikt voor gebruik in ziekenhuizen, terwijl waterdichte profielen vaak worden gebruikt in industriële gebouwen of parkeergarages.
Afdichting: Het afdichten van dilatatievoegen is essentieel om waterinfiltratie en corrosie te voorkomen. De afdichting moet flexibel zijn en goed aansluiten bij de omringende materialen.
Horizontale en verticale voegen: Zowel horizontale als verticale voegen kunnen nodig zijn, afhankelijk van de vervormingsrichting. In horizontale richting kunnen bijvoorbeeld vervormingen optreden door het gewicht van de constructie, kruip of krimp van de binnenconstructie.
Onderbrekingen in constructies: Bij lange wanden of wanden die verzwakt worden door kozijnopeningen of overstekken, is het verstandig om de wand flexibel aan te sluiten op andere constructieonderdelen. Dit voorkomt spanningen en schade.

Dilatatievoegen in de praktijk: voorbeelden en toepassingen

Dilatatievoegen worden toegepast in verschillende contexten binnen de bouwpraktijk. Enkele voorbeelden zijn:

Gevels: Verticale en horizontale voegen worden gebruikt om scheuren te voorkomen in baksteengevels en spouwmuren.
Vloeren: In vloeren, zowel in dekvloeren als in betonvloeren, zorgen dilatatievoegen voor een betere stabiliteit en voorkomen scheurvorming.
Funderingen: In funderingen voegen dilatatievoegen flexibiliteit toe en voorkomen ze verzakkingen en scheuren.
Weg- en waterbouw: In bruggen, tunnels en dammen zorgen dilatatievoegen voor bewegingsvrijheid en voorkomen ze schade door verkeer, waterstromen en weeromstandigheden.

Een specifiek voorbeeld is het gebruik van dilatatievoegen in parketvloeren. Hier zorgen de voegen ervoor dat het parket kan uitzetten of krimpen bij temperatuurveranderingen, zonder dat dit leidt tot scheuren of vervormingen.

Risico’s en mogelijke problemen

Ondanks hun essentiële rol kunnen dilatatievoegen ook leiden tot problemen als ze niet goed worden uitgevoerd of onderhouden. Bijvoorbeeld:

Ontbreken van voegen: Een veelvoorkomende oorzaak van scheuren in gevels is het ontbreken of onvoldoende aantal dilatatievoegen. Dit komt vaak voor bij later aanbouw aan bestaande gebouwen.
Verkeerde afstand: Als de afstand tussen de voegen groter is dan aanbevolen, kan dit leiden tot spanningen en schade.
Onjuiste afdichting: Een slecht afgelakte voeg kan leiden tot waterinfiltratie en corrosie.
Barrière-effect: In sommige situaties, zoals bij een hoogteverschil tussen twee gebouwonderdelen, kan een dilatatievoeg een barrière vormen, vooral voor bejaarde gebruikers. Dit kan leiden tot struikelen en letsel.

Het is daarom belangrijk om bij de aanleg van dilatatievoegen rekening te houden met zowel de functionele als de gebruikersaspecten van de constructie.

Conclusie

Dilatatievoegen spelen een cruciale rol in funderingen, vloeren en gevels. Ze zorgen voor flexibiliteit in de constructie en voorkomen schade veroorzaakt door thermische en mechanische vervormingen. Het correcte aanleggen van deze voegen is essentieel voor de duurzaamheid en stabiliteit van een gebouw. De keuze van het type voeg, de afstand tussen de voegen en de afdichting moet steeds worden afgestemd op de specifieke situatie en de materialen die worden gebruikt.

Bij renovaties en aanbouwen is het verstandig om rekening te houden met de rol van dilatatievoegen in de bestaande constructie en de nieuwe uitbreiding. In sommige gevallen kan het aanbrengen van extra voegen noodzakelijk zijn om spanningen en schade te voorkomen. Het gebruik van bouwfysische en thermische dilatatievoegen is daarbij essentieel.

Bronnen

dilatatie