Dilatatievoegen in funderingen: Belang, functie en uitvoering

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Dilatatievoegen zijn essentiële onderdelen in bouwconstructies en spelen een belangrijke rol bij het verzekeren van stabiliteit, duurzaamheid en veiligheid van gebouwen. Deze voegen zorgen ervoor dat de natuurlijke uitzetting en krimp van materialen onder invloed van temperatuurwisselingen, vocht of belastingen niet leiden tot schade aan de structuur. Hoewel dilatatievoegen in vloeren, muren en gevels vaak bekend zijn, is hun rol in funderingen minder duidelijk voor veel bouwendeigenaren en constructeurs. Dit artikel behandelt de functie, toepassing en uitvoering van dilatatievoegen in funderingen, met een nadruk op de relevante informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is een dilatatievoeg?

Een dilatatievoeg, ook wel uitzettingsvoeg genoemd, is een gecontroleerde opening of onderbreking in een constructie die het uitzetten en krimpen van materialen opvangt. Deze voegen zijn strategisch geplaatst om spanningen te beheersen die ontstaan door temperatuurschommelingen, vochtveranderingen of verplaatsingen in de grond. Zonder deze voegen kunnen spanningen leiden tot scheuren, vervorming en structurele schade.

In funderingen dient een dilatatievoeg als buffer om eventuele bewegingen tussen verschillende delen van de fundering op te vangen. Dit is vooral belangrijk in constructies die op verschillende grondsoorten of met verschillende funderingsmethoden zijn gebouwd. Bijvoorbeeld bij een bouwgracht of een ongelijkmatige grondwaterstand kunnen zettingsverschillen optreden. Een goed geplaatste dilatatievoeg zorgt ervoor dat deze bewegingen zich op een beheersbare manier voordoen en geen schade veroorzaken aan de rest van de structuur.

Functie van dilatatievoegen in funderingen

De rol van een dilatatievoeg in funderingen is om thermische en fysische belastingen te absorberen. Funderingen zijn vaak de meest stabiele onderdelen van een gebouw, maar ook zij kunnen onder invloed van omgevingsfactoren bewegen. Dit geldt vooral voor zware constructies of voor gebouwen op grond die gevoelig is voor zetting.

In de fundering kan een dilatatievoeg het volgende doen:

Zettingsverschillen opvangen: Als een deel van de fundering sterkere zetting vertoont dan een ander deel, kan een dilatatievoeg dit opvangen. Dit voorkomt dat spanningen zich opbouwen en uiteindelijk scheuren veroorzaken in de fundering of het gehele gebouw.
Thermische expansie beheren: Ook beton en andere funderingsmaterialen zetten uit en krimpen bij temperatuurveranderingen. Een dilatatievoeg in de fundering zorgt ervoor dat deze bewegingen zich op een beheersbare manier voordoen.
Bewegingen in de grond opvangen: Grond kan onder invloed van water, temperatuur of andere factoren bewegen. Een goed uitgevoerde dilatatievoeg zorgt ervoor dat deze bewegingen zich niet negatief uiten in de fundering.

Deze functies zijn van essentieel belang voor het voorkomen van structurele schade en het behouden van de levensduur van het gebouw. Het correct uitvoeren van een dilatatievoeg in de fundering is daarom een cruciale stap in het ontwerp- en bouwproces.

Soorten dilatatievoegen in funderingen

Hoewel de term “dilatatievoeg” vaak wordt gebruikt voor openings in muren of gevels, is het in funderingen meestal een gesloten of halfgesloten voeg. Deze voegen kunnen verschillende vormen en uitvoeringen hebben, afhankelijk van de belasting en de omstandigheden:

Verticale dilatatievoegen: Deze voegen worden geplaatst tussen verschillende delen van de fundering en lopen verticaal. Ze zijn meestal ontworpen om zettingsverschillen op te vangen.
Horizontale dilatatievoegen: Deze voegen kunnen worden toegepast in meerdere niveaus van de fundering, bijvoorbeeld in het midden van een funderingsplaat. Ze zijn nuttig bij funderingen die grote oppervlakken bedekken en gevoelig zijn voor thermische expansie.
Gesloten dilatatievoegen: Deze voegen worden gevuld met een elastisch materiaal dat spanningen kan opvangen. Ze zijn vaak voorzien van een rugvulling van kunststofschuim of zwelband. Het vullingsmateriaal moet bestand zijn tegen druk, trek en externe invloeden.
Open dilatatievoegen: In sommige gevallen wordt een open voeg gemaakt, waarbij alleen de uiterlijke kant van de voeg wordt opgekit met een elastisch materiaal. De rest van de voeg blijft open om beweging mogelijk te maken.

De keuze van het juiste type voeg is afhankelijk van de omstandigheden van de fundering, de belasting, de grondsoort en de verwachte bewegingen. Het is daarom belangrijk om deze keuze te doen op basis van een gedetailleerd dilatatieplan, zoals vermeld in de bronnen.

Uitvoering van een dilatatievoeg in funderingen

De uitvoering van een dilatatievoeg in funderingen moet nauwkeurig worden gepland en uitgevoerd. Een verkeerd geplaatste of onjuist uitgevoerde voeg kan juist schade veroorzaken in de fundering. De volgende stappen zijn essentieel bij de uitvoering:

Dilatatieplan opstellen: Voordat met de bouw wordt begonnen, moet een gedetailleerd dilatatieplan worden opgesteld. Dit plan bevat informatie over de locatie, breedte, afstand en type van de voegen. Het plan moet rekening houden met thermische expansie, zettingsverschillen en andere factoren die invloed kunnen hebben op de fundering.
Voorbereiding van de funderingslocatie: De plek waar de voeg wordt geplaatst moet correct worden voorbereid. Dit omvat het aanbrengen van een rugvulling, zoals kunststofschuim of een zwelband, die ervoor zorgt dat de voeg functioneel blijft.
Afstand en breedte van de voeg: De afstand tussen de voegen is meestal bepaald door de grootte van de fundering en de verwachte bewegingen. Bijvoorbeeld bij funderingsplaten groter dan 6 meter is het aanbrengen van een horizontale dilatatievoeg vaak noodzakelijk. De breedte van de voeg moet voldoende zijn om de verwachte beweging op te vangen.
Vullingsmateriaal toepassen: Het vullingsmateriaal moet elastisch zijn, bestand tegen trek- en drukkrachten en bestand tegen invloeden van buitenaf. Meestal wordt kit met een rugvulling gebruikt. In sommige gevallen wordt een open voeg gemaakt, waarbij alleen de buitenkant van de voeg wordt opgekit.
Controle en afwerking: Na het uitvoeren van de voeg moet deze worden gecontroleerd op kwaliteit en juiste uitvoering. De afwerking moet esthetisch aantrekkelijk zijn en functioneel werken.
Documentatie: Het is belangrijk om de uitvoering van de voegen te documenteren. Dit dient zowel als bewijs van de uitvoering als als referentie voor eventuele toekomstige inspecties of herstellingen.

De rol van bouwtechnische en bouwfysische dilatatievoegen

In de context van funderingen is het onderscheid tussen bouwtechnische en bouwfysische dilatatievoegen belangrijk:

Bouwtechnische dilatatievoegen: Deze voegen zijn gericht op het opvangen van mechanische spanningen die ontstaan door aangrijpende belastingen, zoals zakkingen of vervorming van vloeren die met de fundering zijn verbonden. Deze voegen zorgen ervoor dat de fundering niet te veel spanning moet opnemen.
Bouwfysische dilatatievoegen: Deze voegen zijn gericht op het opvangen van fysische veranderingen, zoals thermische uitzetting of krimp. Ze zijn essentieel om schade door temperatuurschommelingen te voorkomen.

Beide typen voegen kunnen in de fundering worden toegepast, afhankelijk van de omstandigheden. Het is belangrijk om te weten welke soort voeg het meest geschikt is voor de specifieke situatie.

Aanbevelingen en vuistregels

De volgende aanbevelingen en vuistregels zijn afgeleid uit de bronnen en kunnen als richtlijnen dienen bij de uitvoering van een dilatatievoeg in funderingen:

De afstand tussen horizontale dilatatievoegen mag niet groter zijn dan 9 meter.
Bij het aanbrengen van spouwhaken naast een dilatatievoeg moet er een afstand worden gehouden van maximaal 50 centimeter vanaf de voeg.
Het gebruik van metselwerkwapening kan de afstand tussen voegen met tot 40% vergroten.
Bij het ontwerp van gevels moet rekening worden gehouden met de esthetische gevolgen van de voegen. Ze kunnen bijvoorbeeld achter een regenpijp worden geplaatst of via een ‘verspringend’ ontwerp worden verborgen.

Conclusie

Dilatatievoegen in funderingen spelen een essentiële rol bij het opvangen van bewegingen, zettingsverschillen en thermische expansie. Ze zorgen ervoor dat funderingen stabiliteit behouden en schade voorkomen. De correcte uitvoering van deze voegen is van groot belang voor de duurzaamheid en veiligheid van een gebouw. Het is daarom verstandig om tijdens het ontwerp- en bouwproces aandacht te besteden aan het aanbrengen van dilatatievoegen in funderingen en rekening te houden met alle relevante factoren.

Bronnen

dilatatievoeg