Doorsnede en uitvoering van fundering op staal: technische details en toepassing

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

Fundering op staal is een van de meest gebruikte funderingsmethoden in Nederland, vooral bij kleinere bouwwerken zoals woningen, schuren en garages. Deze methode maakt gebruik van de draagkrachtige ondergrond, die vaak zand- of mergelgrond is, en zorgt ervoor dat het bouwwerk direct op die laag rust. De term "staal" verwijst hier niet naar het materiaal staal, maar naar de vaste ondergrond die gebruikt wordt als basis voor de fundering. Deze artikel geeft een gedetailleerde beschrijving van de doorsnede van een fundering op staal, inclusief technische details, toepassingsvoorwaarden en uitvoeringsmethoden.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal betekent dat een gebouw wordt gefundeerd op een relatief geringe diepte, meestal rond de 1 tot 2 meter onder het maaiveld, op een draagkrachtige ondergrond zoals zand of mergel. De fundering wordt uitgevoerd via verbrede voeten, betonnen stroken of platen, zodat de belasting van het bouwwerk gelijkmatig over de draagkrachtige ondergrond wordt verdeeld. Deze methode is geschikt voor bouwwerken met een beperkte belasting en een stevige ondergrond.

De term "fundering op staal" komt historisch van het Oudgermaans en Oudfrans en verwijst naar een vaste grondlaag, niet naar het materiaal staal. Een fundering op staal wordt uitgevoerd als de ondergrond voldoende draagkracht heeft om het gewicht van het bouwwerk te dragen, zonder het gebruik van palen of andere diepere funderingsmethoden.

Doorsnede van fundering op staal

De doorsnede van een fundering op staal hangt af van meerdere factoren, zoals de belasting van het bouwwerk, de draagkracht van de ondergrond, en de vereisten rondom vorstbestendigheid. De fundering wordt meestal gegraven tot een diepte van circa 80 cm onder het maaiveld, wat voldoende is om het bouwwerk vorstvrij te maken. Op deze diepte wordt een kantplank gesteld, waarin de wapening wordt aangebracht, en wordt daarna beton gestort.

De breedte van de funderingsvoet wordt bepaald door de belasting die het bouwwerk op de ondergrond uitoefent. Als de belasting hoger is dan de druk die de ondergrond kan opnemen, moet de voet breder worden uitgevoerd. In de praktijk hanteert men vaak een vuistregel waarbij de breedte van de funderingsvoet 2 tot 3 keer de dikte van het opgaande muurwerk bedraagt. Deze regel is echter geen wetenschappelijk onderbouwde methode en wordt vooral gebruikt bij geringe belastingen en goede grondkwaliteit.

Typen funderingen op staal

Er zijn verschillende vormen van funderingen op staal, afhankelijk van de structuur van het bouwwerk en de belasting. De drie meest voorkomende typen zijn:

Strokenfundering: een doorgaande strook van gewapend beton onder dragende muren. Deze funderingsvorm is geschikt voor lineaire belastingen en kan worden afgesteld op eventuele belastingverschillen door verstijvingsribben of verbrede voeten te gebruiken.
Funderingsplaat: een gewapende betonplaat die de belasting gelijkmatig verdeelt. Deze methode wordt vaak gebruikt bij complexe murenverloop of als er geen kruipruimte nodig is. Tegenwoordig wordt vaak ook isolatiemateriaal onder de plaat aangebracht om warmteverliezen te beperken.
Poerenfundering: betonnen blokken onder specifieke punten zoals kolommen of dragende muren. Deze methode is geschikt voor puntbelastingen en wordt vaak gebruikt in combinatie met strokenfundering.

De keuze voor een bepaalde funderingsvorm hangt af van de bouwconstructie, de grondkenmerken, en de vereisten van het bouwproject.

Uitvoering van fundering op staal

De uitvoering van een fundering op staal begint met het graven van een bouwput tot de vorstvrije diepte. In Nederland is dit meestal ongeveer 80 cm onder het maaiveld. De bouwput wordt meestal uitgegraven met machines, en daarna worden funderingselementen van piepschuim gebruikt om de breedte en vorm van de fundering te bepalen. Deze elementen zorgen ook voor isolatie, zodat er geen warmteverlies via de kruipruimte of de fundering optreedt.

Na het plaatsen van de prefab wapening wordt beton gestort, waarna de funderingsmuren kunnen worden opgebouwd. In sommige gevallen wordt de fundering volledig uit metselwerk gemaakt, bijvoorbeeld van kalkzandsteen of baksteen. Dit is een ouderwetse methode die nog steeds wordt gebruikt, vooral bij traditionele bouwwerken.

Voor- en nadelen

Voordeel van fundering op staal zijn onder andere: - Simpeler en goedkoper dan paalfundering. - Sneller uit te voeren, vooral bij kleinere bouwwerken. - Gekoppeld aan directe ondergrond, wat de stabiliteit vergroot.

Nadelen zijn onder andere: - Niet geschikt voor zachte grond zoals veen of losse klei. - Kan leiden tot zettingsproblemen bij ongunstige grondvoorwaarden. - Gevoelig voor extreme klimatologische omstandigheden zoals vorst of droge zomers.

Wanneer wordt fundering op staal toegepast?

Fundering op staal is meestal de juiste keuze in de volgende situaties: - De bodem is stevig genoeg, zoals zand- of mergelgrond. - De belasting van het bouwwerk is beperkt, zoals bij woningen of schuren. - Er wordt verwacht dat er geen grote grondzettingen optreden. - De grondwaterstand is laag genoeg om vochtproblemen te voorkomen.

Wanneer de ondergrond niet stevig genoeg is of de belasting te hoog, is paalfundering vaak een betere keuze. Ook in veen- of klei-gebieden wordt paalfundering vaak gebruikt, omdat de zettingsgevoeligheid van deze gronden groter is.

Technische bepalingen

De Eurocode 7 stelt dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf keer zijn kleinste dwarsafmeting. Dit betekent dat de hoogte van de funderingsvoet beperkt is, wat de stijfheid en stabiliteit van de fundering beïnvloedt. De breedte en hoogte van de funderingsvoet kunnen worden berekend met behulp van de volgende formules:

F = belasting in kN/m
pgr = gronddruk in N/mm²
b = breedte van de voet
a = breedte van het metselwerk

Met deze formules kan de benodigde breedte van de funderingsvoet worden bepaald, afhankelijk van de belasting en de draagkracht van de ondergrond.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte funderingsmethode in Nederland, vooral bij kleinere bouwwerken. De term verwijst naar het feit dat het bouwwerk direct op een draagkrachtige ondergrond rust, zonder het gebruik van palen. De doorsnede en uitvoering van een fundering op staal hangt af van meerdere factoren, zoals de belasting van het bouwwerk, de grondkenmerken, en de vereisten rondom vorstbestendigheid. Deze methode heeft voor- en nadelen, en is meestal geschikt voor bouwwerken met een beperkte belasting en een stevige ondergrond.