Droogte en funderingsschade: een groeiend bouw- en woningprobleem in Nederland

Published by Redactie on juli 21, 2025 | Category fundering

De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat droogte een aanzienlijke impact heeft op de fundering van woningen in Nederland. Zowel in historische stadsbuurten als in landelijke gebieden worden steeds meer klachten geregistreerd over scheuren in muren, verzakkingen en andere funderingsproblemen. Deze schade is niet alleen een bouwkundig probleem, maar ook een financieel en sociale belasting voor huiseigenaren. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) meldt een toename van schademeldingen, die vaak gerelateerd zijn aan de lage grondwaterstand en klimaatverandering.

In dit artikel wordt ingegaan op de oorzaken van funderingsschade door droogte, welke gebieden het meest gevoelig zijn, en wat huiseigenaren en professionals kunnen doen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen.

Droogte als oorzaak van funderingsschade

Een van de belangrijkste oorzaken van funderingsschade in droge perioden is de lage grondwaterstand. Door het uitdrogen van de grond verandert de fysieke structuur ervan, wat leidt tot krimp en vervorming. Dit heeft directe gevolgen voor de stabiliteit van funderingen, met name in gebieden met veen- of kleigrond. In zulke situaties kan de grond ongelijkmatig inklinken, wat ervoor zorgt dat delen van het huis minder stevig worden ondersteund.

Droogte heeft gevolgen voor de grondwaterstand, wat van invloed is op de stabiliteit van funderingen. In de droge zomers van 2018 en 2020 bleek dat het aantal meldingen van funderingsproblemen aanzienlijk toeneemt bij langdurige droogte. Dit geldt met name voor woningen in klei- en veengebieden, waar de grond gevoelig is voor veranderingen in de waterstand. De analyses van het KCAF duiden erop dat ook de toekomstige droogteperioden leiden tot een verdere toename van funderingsproblematiek, vooral bij oude woningen.

Funderingsproblemen bij ondiepe funderingen

Niet alleen woningen met houten paalfunderingen lopen risico op schade bij droogte. Ondiepe funderingen, zoals staalfunderingen of funderingen die niet op heipalen zijn gebouwd, zijn eveneens gevoelig voor droogteschade. Deze constructies zijn meestal lichter dan diepe funderingen en kunnen daarom sneller ondersteuning verliezen wanneer de grond uitdroogt en krimpt. Dit kan leiden tot ongelijkmatige verzakkingen van het bouwwerk, wat op zijn beurt kan resulteren in scheuren in muren, kelders en vloeren.

In het noorden en westen van Nederland zijn funderingsproblemen het grootst. Deze regio’s kennen veel klei- en veenbodems. Steden als Amsterdam, Rotterdam, Dordrecht en Haarlem staan bekend om hun houten paalfunderingen, die in combinatie met droge omstandigheden voor een grotere kans op schade zorgen. Door klimaatverandering zien we nu ook problemen in andere delen van het land, zoals Overijssel, Gelderland en Noord-Brabant.

Geografische risicogebieden

De risico’s van funderingsproblemen door droogte zijn niet gelijkmatig over Nederland verspreid. In de noordelijke en westelijke delen van het land, waar veel klei- en veenbodems voorkomen, is het probleem het grootst. Houten funderingspalen, die tot 1970 werden toegepast, gaan rotten bij droogstand omdat er zuurstof bij komt. Woningen met een ondiepe fundering (op staal gefundeerd ofwel niet onderheid) kunnen ongelijkmatig gaan zakken. Samen met andere oorzaken van funderingsproblemen zoals bacteriële aantasting van houten palen hebben in Nederland tot ca. één miljoen huizen met funderingsschade te maken of krijgen dat nog.

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een kaart gemaakt van gemeenten waar de afgelopen jaren meldingen zijn gemaakt van funderingsschade. Deze kaart is te raadplegen via de website van het KCAF.

Hoe herkent u funderingsproblemen?

Funderingsproblemen zijn vaak lastig op te sporen, maar er zijn een aantal duidelijke tekenen die wijzen op mogelijke schade. Onder andere scheuren in muren, verzakkingen in vloeren en kelders, en dichtgaande deuren en ramen kunnen wijzen op een instabiliteit in de fundering.

U kunt problemen met de fundering aan een aantal dingen herkennen:

Scheuren in muren en vloeren
Scheuren die zich vooral in de hoeken van muren en plafonds voordoen, kunnen wijzen op een ongelijke oplegging van het bouwwerk op de fundering.
Verzakkingen in de grond of vloeren
Wanneer delen van de vloer of het keldergedeelte duidelijk lager liggen dan andere delen van het huis, is dit een teken van mogelijke funderingsproblemen.
Dichtgaande deuren en ramen
Wanneer deuren en ramen plotseling lastig te sluiten of te openen vallen, kan dit wijzen op een verandering in de structuur van het huis.
Visuele veranderingen in de constructie
Lichte krommingen of onregelmatigheden in muren of plafonds kunnen wijzen op een verlies van stabiliteit in de fundering.

Maatregelen om funderingsproblemen te voorkomen of herstellen

Om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen zijn er diverse maatregelen beschikbaar. Het is belangrijk om deze op tijd te nemen, zodat de schade beperkt kan blijven en het herstel goedkoper wordt.

Regelmatige inspecties

Een eerste en belangrijke stap is het uitvoeren van regelmatige inspecties van de fundering. Dit is met name aan te raden voor huizen in risicogebieden of oude woningen. Door vroegtijdig signalen op te merken, kan worden voorkomen dat kleinere problemen uitgroeiën tot grotere schade.

Onderhoud

Het uitvoeren van onderhoud aan de fundering is een essentiële maatregel. Beschadigingen aan de fundering moeten zo snel mogelijk hersteld worden om verdere schade te voorkomen. Dit kan bijvoorbeeld het herstellen van scheuren, het herstellen van losse of beschadigde palen of het aanpassen van de ondersteuning van de fundering betreffen.

Houd de grond vochtig

Een maatregel die al vroeg toegepast kan worden is het houden van de grond rondom het huis vochtig. Door in droge perioden water aan te brengen, kan voorkomen worden dat de grond uitdroogt en krimpt. Dit is vooral belangrijk in klei- en veengebieden, waar de grond gevoelig is voor veranderingen in de waterstand.

Herstelmaatregelen

Bij bestaande funderingsproblemen zijn er diverse herstelmaatregelen beschikbaar. Afhankelijk van de ernst van de schade en de aard van de fundering kunnen maatregelen zoals opnieuw paalen of het aanleggen van ondersteunende constructies worden overwogen. Dit vereist vaak professionele hulp van bouwkundige specialisten of funderingsbedrijven.

Financiële en sociale gevolgen

De droogte zorgt voor allerlei problemen, die aandacht krijgen in de diverse media zoals lage waterstanden, watertekorten, uitdroging land, problemen landbouw, tekort bouwmaterialen, waterkwaliteit en verzilting. Echter een zeer grote kostenpost blijft erg onderbelicht: funderingsschade. Deze schade leidt tot een grote toename van klachten over scheuren en verzakkingen van huizen. Dit heeft grote gevolgen voor huiseigenaren, zowel financieel als sociaal. Veel overheden gaan er vanuit dat de eigenaar zelf voor de kosten ervan moet opdraaien.

Conclusie

Funderingsschade door droogte is een groeiend probleem in Nederland, met name in gebieden met veen- of kleigrond en houten paalfunderingen. Het aantal schademeldingen is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen, en de verwachting is dat deze trend zich door zal zetten als gevolg van klimaatverandering. Huiseigenaren, bouwkundige specialisten en gemeenten moeten zich bewust worden van de risico’s en de beschikbare maatregelen om funderingsproblemen te voorkomen of te herstellen.

Regelmatige inspecties, het houden van de grond vochtig en het toepassen van herstelmaatregelen zoals opnieuw paalen of de aanleg van ondersteunende constructies zijn essentieel om de stabiliteit van de fundering te behouden. Bovendien is het belangrijk om bewust te worden van de geografische risicogebieden en de rol van klimaatverandering in de toekomstige funderingsproblematiek. Door preventie en herstelmaatregelen te combineren, kan Nederland beter voorbereid worden op de uitdagingen van droogte en funderingsschade.

Bronnen

droogte